Duygusallýk nedir? Kimler duygusal statüsünün içine girer? Duygularýný; ulu orta, herkesle paylaþan daha mý duygusaldýr? Duygusunu ruhunun derinliklerinde bir sýr gibi saklayan duygusuz mudur? Yoksa duygusallýk; gözden doðup, kirpiklerden süzülüp, bir kolu þakaklardan diðer kolu burun kenarlarýndan akýp, yürekte çaðlayan, his dünyasý haritamýzdaki bir nehrin ismi midir? Veya duygusallýk; bizimle nam salmýþ bir hanedanlýk mýdýr?

Bir aðacýn yapraklarý, üzerindeki damarlarý, gökyüzüne dua eder gibi açýlmýþ kâh çiçek kâh meyve veren kollarý, kabuklu gövdesine nasýl bitiþikse duygularýmýz da özümüze ayný þekilde kökten baðlýdýr. Gözü, kirpiksiz hayal edemiyorsak insaný da duygularýndan ayrý düþünemeyiz. Et kemikten nasýl ayrýlmýyorsa akýl ve mantýkla örülmüþ insanoðlundan da duyguyu söküp atamayýz.

Duygu; bir nevi seldir ve o selin önüne katýp sürüklediði ise bazen aþk, hayranlýk, gurur, mutlu olma, utanma, ümit, kendini üstün hissetme, sevinçken bazen de acý, panik, merhamet, korku, öfke, isyan, kuþku hýrs vs. dir.

Konuya biraz farklý bir noktadan bakalým isterseniz. Dýþ görüntüsü ve biçim olarak bütün limonlar az çok birbirine benzer týpký biz insanlar gibi. Limon; rengi sapsarý, ýlýman iklime sahip bütün memleketlerde kültür þekilleri yetiþtirilen yaprak dökmeyen, uçucu yað taþýyan küçük aðaçlarýn meyvesidir. En çok bilinen narenciye türlerinden biridir. Fakat; bazýlarý öyle serttir ki avuçlarýnýzýn arasýna alýp ne kadar sýksanýz da, tüm gücünüzle üstüne bastýrýp, bildiðiniz tüm iþkenceleri uygulasanýz da suçunu itiraf etmeyen suçlular gibi size karþý direnir. Meþhur “Dýþý seni, içi beni yakar ” deyimini; o dakikada “Dýþý seni içi beni kurutur” diye deðiþtirmek istersiniz. Çorak toprak gibidir. Ne yapsanýz bir damla suyunu göremezsin, uðraþýp didinseniz de akmaz. Sýcak su içinde haþlasanýz bile o istediðiniz kývamda yumuþamaz. Oysa daha çocukluðunuzda ”bir küçücük fýçýcýk, içi dolu turþucuktur” bilmecesinin cevabýnýn; “limon” olduðunu öðrenmiþsinizdir. Ama hormonlarýyla mý oynanmýþtýr bilinmez, o, limon tanýma asla uymaz. Sanki bu tip limonlar; bizlere duygusuz insanlarý mý hatýrlatýyor? Ne dersiniz?

Bazý limonlar da küçücük bir býçak çiziðinde bile içlerini; bereketli yaðmurlar gibi boþaltýverirler . Sulusepkenlerdir; týpký duygusal insanlar gibi.

Bir de duygunun doðru anlamlandýrýlmasý da çok önemlidir. Solon’a oðlunun ölümünde, güçsüz ve yararsýz gözyaþlarý dökmenin doðru olmadýðýný söylemiþler; Güçsüz ve yararsýz olduklarý için dökülmeleri daha iyi ya! demiþ. Sokrates’in karýsý “Ah! Bu insafsýz yargýçlar! Seni haksýz yere öldürüyorlar diye aðlayýp sýzlanýrken, Sokrates: Ya haklý olarak öldürseler daha mý iyi olurdu? demiþ. Görüþler ne kadar farklý deðil mi?

Küçükken “falanca kiþi, mide kanamasý geçirmiþ. Hastaneye zor yetiþtirmiþler” diye duyunca olayýn tamamen içte yaþandýðýný bilmezdim. Üstüne giydiði her ne ise kan revan içinde olduðunu hayal ederdim ve korkardým. “Bunun konumuzla ne alakasý var?” diye sorduðunuzu duyar gibiyim. Ýzninizle açýklayayým. Bazý olaylar karþýsýnda “hemen tepki vermiyor” diye duygusuz, aðlamadýðý için “acýmasýz” diye peþin hükümde bulunduðumuz bazý insanlar, aslýnda gözyaþlarýný içine akýtýrlar. Maalesef dýþ görünüþ çoðunlukla bizleri yanýltabilir. Ýçi sulu olan var susuz olan var ama bu; limonun limon olduðu gerçeðini deðiþtirmez. Ayný þey; biz insanlar için de geçerli.

Duygusallýk; içinde vicdan, merhamet, saðduyu gibi pek çok güzelliði barýndýran insani bir olgu olsa da kontrolden çýkarsa, ayarý kaçarsa insana fayda yerine zarar getirebilir. Daha da önemlisi hedefimizden uzaklaþtýrýr.

MONTAIGNE’nin þu sözünü çok severim. “Okunu hedeften öteye atan okçu, okunu hedefe ulaþtýrmayan okçudan daha baþarýlý sayýlmaz. Ýnsanýn gözü karanlýkta da iyi görmez, fazla ýþýkta da”.

Bazý kiþileri; olaylar karþýsýndaki soðukkanlýlýðý nedeniyle “metanetli” diye tanýmlarýz. Metanetli olmanýn açýlýmý kesinlikle duygusuzluk deðildir. Olaylar, bazen istemediðimiz yönde geliþebilir. Acýlarla, haksýzlýklarla, burun buruna gelebiliriz.. Eðer gözyaþlarýmýza dur diyemezsek yanlýþlar yapabiliriz. Þöyle düþünürüm hep. Gözler, yaþla doluyken net bir görüntü saðlayamayýz. Her þey gözümüze bulanýk görünür. Týpký sileceklerin hýzýnýn yaðmura yetiþemediði hallerde araç kullanan þoförün önünü görmede çektiði zorluk gibi. Fiziksel anlamda yaþanan bu zorluðun hemen hemen aynýsý psikolojik olarak yaþanýr. Nasýl mý? Saðlýklý düþünemeyiz. Yanlýþ kararlar alabiliriz. Boþuna mýdýr aðlayan insanlara “Önce git bir elini yüzünü iyice yýka da kendine gel” ya da “bir dýþarý çýk da ciðerlerine temiz hava çek” diye telkinlerde bulunmamýz. Böyle durumlarda, yüze soðuk bir su serpmenin, ciðerlere temiz hava yüklemenin her derde deva olduðu pek çok kiþi tarafýndan test edip onaylanmýþ bir yöntemdir.

Duygusal insan hassas kalplidir, çabuk kýrýlýr. Oysa hayat; hiç de kadife yumuþaklýðýnda deðildir. Bazen fýrtýnalar estirir, bazen de önümüze boyumuzu aþan dalgalar çýkarýr. Bunlarý aþan insanlara þöyle bir bakýn! Hepsi nasýl da sabýrlý ve güçlüdür. Oysa onlarýn da duygularý vardýr ama savrulmamayý, yýkýlmamayý çoktan öðrenmiþlerdir. Belki düþmüþlerdir yere ama çabucak kalkmasýný bilmiþlerdir. Çünkü hayat yolu; uzun ve meþakkatlidir. Dur, kalkla verdiðimiz zaman kaybýný, önümüze saðlýklý bir þekilde bakarak geri kazanabiliriz.

Bazý mesleklerin icrasýnda insanlar bildiðiniz üzere o mesleðin kýyafetlerini giyinmek zorundadýrlar. Bir doktorun ve hemþirenin beyaz önlükleri, bir hâkimin cübbesi, pilotlarýn üniformasý gibi. Fakat onlar, çoðu zaman kýyafetlerini giydiklerinde, duygularýný ruhlarýndan soymak zorundadýrlar. Çünkü duygular; insanýn kalbinin gereðinden fazla çarpmasýna, ya da avuçlarýnýn terleyip, titremesine yol açabilir. Böyle bir ruh halindeki doktor , hayati önem taþýyan bir ameliyatý gerçekleþtirebilir mi? Ya da bulutlarýn arasýndan bir kuþ gibi geçen pilot, olaðanüstü bir durumla karþýlaþtýðýnda kendisine emanet olan yolcularýn hayatý için saðlýklý bir strateji izleyebilir mi? “Kesinlikle hayýr” dediðinizi duyar gibiyim.

Duygular bizlerin olmazsa olmazýdýr. En büyük zenginliklerimizdir. Özellikle güzel duygular; her bedene hemen uyan ve çok yakýþan cývýl cývýl desenleri olan elbiselere benzer. Þimdi söyleyeceðim þey belki size ters gelebilir ya da gelmeyebilir. Ama ben, duyguyu en çok kime yakýþtýrýyorum biliyor musunuz? Dünyanýn en eþsiz varlýklarý olan annelere ve babalara. Bir de duygularýný, nakýþ gibi satýrlara iþleyen þair ve yazarlara. “Yaþasýn Edebiyat!” ve “bizi biz yapan duygularýmýz!”.

Aysel AKSÜMER