Sevgili okurlar!

Devrek ve çevresi aðýrlýklý iki ciltlik çalýþmamýz 2004 yýlýnda baþlattýðým arazi ve kütüphane çalýþmalarýmla artýk bir sonuca ulaþtý. Dolayýsýyla bölgenin arkeoloji, eskiçað tarihi ve coðrafyasý üzerine hazýrladýðým, aþaðýdaki iki cilt eserimiz


* “Zonguldak Bölgesi Arkeoloji, Eskiçað Tarihi ve Coðrafya Araþtýrmalarý. Arkeolojik Yerleþmeler, Kalýntýlar, Buluntular ile Kdz. Ereðli ve Amasra Arkeoloji Müzesi’nden Bazý Eserler”,

* “Eskiçaðda Zonguldak Bölgesi ve Çevresi (En Eski Devirlerden Ý.S. 395’e Kadar)”,



baþlýklarý altýnda yayýmlanmak üzere matbaaya teslim edilmiþtir. Zannedersem birkaç hafta içinde okuyucularla buluþur.

Devrek ile ilgili yapýlmasý gereken çok þeylerin olduðu bir gerçektir. Bilindiði üzere, Devrek’te yayýmlanan iki yerel gazetedeki yazýmlarýmla tarih ve kültür alanýnda nelerin yapýlabileceði noktasýndaki düþüncelerimi paylaþtým. Bu amaçla,

* ‘Bölge Haber’ ve ‘Devrek Postasý’ gazetelerinde þimdiye kadar yayýmladýðým tüm yazýlarýmdan derleyip oluþturduðum ve geniþlettiðim üçüncü bir kitabýmý da ‘Makaleler, Devrek ile Çevresi Kültür ve Tarihi Üzerine, Yerel Tarihte Kýsa Bir Gezinti’ baþlýðý ile yakýnda Devrekli kitapseverlerle buluþturacaðým.


Bilindiði üzere gazete yazýlarýmla;

•yörenin kültürel alanda nasýl bir atýlým yapabileceðinin ana unsurlarýnýn saptanmasý yanýnda,
•yöre insanýmýzýn artýk yanlýþ ve saçma bilgilerle oyalanmamasý gerektiðini vurgulamýþtým.

***


Burada siz deðerli okuyucularýma Devrek’in, Zonguldak Bölgesi içinde eskiçað tarihinde oynadýðý rolü ve eskiçað tarihinin nasýl þekillenmiþ olduðunu yazmak istiyorum.


Böylece bu yazýmla,


* Devrek’teki bazý resmi ve özel internet sitelerinde Devrek’in tarihi ile ilgili görülen bilgi kirliliðinin arýndýrýlmasý,

* tarihi ile ilgili bölge hakkýnda yazýlmýþ uydurma yazýlar ile yanlýþ yönlendirilmiþ bölge insanýnýn doðru bilgilerle bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir.


Bilindiði üzere bölgenin ve Devrek’imizin eskiçaðý ve arkeolojisi hakkýnda þimdiye kadar herhangi bir eser kaleme alýnmamýþtý. Hem Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde ‘Müze Araþtýrmacýsý’ unvaný ile çalýþýrken, hem de Selçuk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde Yüksek Lisans ve Doktora çalýþmalarým sýrasýnda, Devrek ve çevresinin eskiçað tarihinin nasýl þekillendiðinin tespiti, hep yapmayý düþlediðim bir çalýþma idi.

Böylece Devrek’imize az da olsa vefa borcumu ödeyebilecektim. Þu anda böyle bir çalýþmayý sonuçlandýrmanýn sevincini, gururunu taþýyor ve yaþýyorum.

***
* Devrek’in, Zonguldak Bölgesi içinde tarih açýsýndan önemli ve ayrý bir yeri vardýr.
* Çünkü Devrek, Zonguldak Bölgesi içinde en eski yerleþime sahne olmuþ bir ilçemizdir. Yani Devrek, günümüzden 7500 yýl önce ilk defa iskân edilmiþtir.
* Dolayýsýyla Devrek, bölgede medeniyetin ilk filizlendiði yerdir.


Özellikle, Devrek-Akçasu yolu üzerinde, Buldan Çayý’nýn saðýnda ve Topçu Deðirmeni/Þaroðlu Deðirmeni Mevkii’nin 200 m saðýnda yol yapýmý sýrasýnda tahrip edilmiþ ormanlýk alandaki yamaç yerleþmesi olan Buldan, bölgenin Erken Kalkolitik Dönem (Ý.Ö. 5500-4500) yerleþmesidir. Yine ilçesinin 7 km uzaðýnda, Çolakpehlivan Köyü Boncuklar Mahallesi’nde ve Devrek Çayý’nýn 100 m kadar ilersinde bir yamaç yerleþmesi olan Boncuklar yerleþmesi de -Buldan gibi- Devrek’teki günümüzden yaklaþýk 7500 yýl önce yerleþilmiþ Erken Kalkolitik yerleþmedir.


Tarafýmýzdan yapýlan bu keþiflerimiz bölge için üniktir ve çok önemlidir. Dolayýsýyla bu keþifleri yaptýðým için bölge adýna övünçlüyüm.


•Devrek bu tarihi gerçeði lehine çevirmelidir ve bunun propagandasýný güzel bir þekilde yapmalýdýr.
‘Geliþkin Köy Dönemi’ ya da ‘Ýleri Üretici Topluluklar Dönemi’ olarak da ifade edilen Kalkolitik Dönem’de;


ü Yiyecek üretimi ve köy yaþantýsý giderek daha organize olmuþtur.

ü Saban tarýmda kullanýma baþlamýþtýr.

ü Nüfus ve buna baðlý olarak yerleþme yerlerinin sayýsý artmýþtýr. Kimi köyler kasabaya dönüþmüþtür.

ü Avcýlýk azalmýþtýr.

ü Önce bakýr sonra bakýr ve arsenik alaþýmýndan çeþitli aletler yapýlmýþtýr.


Yine yukarýda saydýðýmýz iki yerleþmede, eskiçað kavimleri Eski Tunç Çaðý’nda (Ý.Ö. 3000-2000) yaþamlarýný sürdürmüþtür. Bu dönemde Devrek için çok önemli bir yerleþme de ilçenin Müstakimler ve Hatýpoðlu Köyü yakýnlarýndaki, Devrek þehir sanayisinin güneyindeki Türbe Tepe yerleþmesidir. Dolayýsýyla nasýl ilçenin merkezi bugün bulunduðu alan ise, Eski Tunç Çaðý’nda da merkezin Türbe Tepe yerleþmesi olduðu söylenebilir.


Eski Tunç Çaðý’nda


* Önceleri bakýr+arsenik daha sonra bakýr+kalayýn karýþýmý ile tunç elde edilmiþtir.

* Halklar örgütlenerek yönetici bir sýnýf ve kentler ortaya çýkmýþtýr.


Anadolu’nun yazýyla tanýþýp tarihi devirlere girdiði dönemlerde yani Ý.Ö. 2. binin baþlarýnda Devrek ve çevresinde yerleþim olduðuna dair herhangi bir kanýt elde edilememiþtir. Bölge için ‘Karanlýk Devir’ olarak adlandýrdýðýmýz bu dönem Ý.Ö. 2000’den Hellenistik Döneme (Ý.Ö. 334) kadar devam etmektedir.


Ý.Ö. VI. yüzyýlda bölge halklarýnýn Balkanlardan göçüp özellikle Ereðli/Herakleia ve Amasra/Amastris’e yerleþen Trak kavimleri olduðu anlaþýlmaktadýr. Ancak bölgede bir Frig yerleþmesi söz konusu deðildir.


Devrek’te özellikle Hellenistik ve Roma Dönemlerinde nüfusun ve yerleþmelerin sayýsýnýn artýðý anlaþýlmaktadýr. Hellenistik Dönemde Devrek, Ereðli/Herakleia’nýn kontrolünde, bu kente ve Amasra/Amastris’e üzüm baþta olmak üzere tahýl üreten bir merkez olarak rol oynamaktadýr.


Devrek ve çevresinin eskiçaðda oynadýðý rolün daha ayrýntýlý olarak öðrenmek açýsýndan,

yukarýda ifade ettiðim iki kitabýmýzýn okunmasý dileðiyle.


Kalýn saðlýcakla…