Etrafýmýzdan sýklýkla iþittiðimiz bir söz vardýr: "Düþenin dostu olmaz." Bu söz, cahiliye toplumu bireylerinin zor zamanlarýnda ve ihtiyaçlarý olduðunda yanlarýnda gerçek bir dost bulamamalarý nedeniyle doðrudur. Oysa yaþamda dostluk, vefa ve sadakat gibi kavramlar çok büyük önem taþýr. Her insan örneðin hasta olduðunda, maddi sýkýntý içindeyken ya da manevi bir desteðe ihtiyaç duyduðunda yanýnda gerçek ve samimi bir dost bulunmasýný ister. Ancak toplumda iliþkiler genellikle çýkarlara dayalý olduðu için, kiþinin böyle bir dost bulmasý imkansýzdýr. Dahasý yardýmcý olmak bir yana, yýllarca dost zannedilen kiþilerin gerçek yüzleri bu zorlu dönemlerde ortaya çýkar.

Çok varlýklý bir yaþamý olan, son model arabalarla dolaþan, lüks yerlerde yemek yiyen kiþi, geniþ bir arkadaþ çevresine sahip olur. Etrafýnda sayýsýz ’dost’u vardýr. Ancak bu insan bir gün zor duruma düþse, iþi bozulsa, varlýðýný yitirse çevresiyle iliþkisi nasýl olur? Gezdirmese, para saçmasa, yemeðe davet etmese, dostlarý yine eski ilgi ve saygýyý gösterirler mi?.. Tam aksine dostlarýnýn tümü ondan yüz çevirir. Karþýlaþtýklarýnda görmezlikten gelir hatta arkasýndan alay ederler. Gerçekte deðiþen, o varlýklý kiþinin yalnýzca görüntüsü ve yaþantýsýdýr; ruhu aynýdýr. Ancak din dýþý toplumlardaki dostluklar dýþ görünüþ ve maddiyat kaynaklý olduðundan, tüm sahte dostlar bir anda kaybolur, kiþi de yapayalnýz kalýverir.

Birçok evli çift için de benzer bir durum söz konusudur. Ýyi ve kötü günde birbirlerinin yanýnda olacaklarýna dair söz veren çiftler, karþýlýklý çýkarlar sona erdiðinde gerçek yüzlerini ortaya koyarlar. Örneðin eþlerden biri herhangi bir kaza sonucunda felç kalsa, acaba diðerinin tavrý ne olur? Bir süre eþine bakar, yardým eder ancak kendince zarar gördüðünü düþündüðünde herþey bir anda deðiþir. Eþini terk etmeyen kimse de genellikle merhamet ettiðinden deðil, etrafýndan tepki almamak için yapar. Ýçinden ise muhtaç olan eþine karþý merhamet hissetmez.

Cahiliye toplumlarýndan bir diðer örnek de gençlerin yaþlýlara, bakýma muhtaç anne ve babalarýna karþý davranýþlarýdýr. Yýllar boyu her türlü ihtiyaçlarýný karþýlayan anne babalarý yaþlanýp güçten düþtüklerinde, onlar ayný ilgi, sadakat ve özeni göstermezler. Hatta onlarý ayak baðý olarak görür ve genellikle de bir huzur evine yerleþtirler.

Kur’an’a uygun olan ise insanýn, ailesine karþý iyi günde de kötü günde de vefakar davranmasýdýr. Müminler, ailelerinin her türlü ihtiyacýný karþýlamak için çok büyük gayret sarf ederler. Allah, müminlerin ailelerine karþý göstermeleri gereken davranýþý, "Rabbin, O’ndan baþkasýna kulluk etmemenizi ve anne-babaya iyilikle-davranmayý emretti. Þayet onlardan biri veya ikisi senin yanýnda yaþlýlýða ulaþýrsa, onlara: "Öf" bile deme ve onlarý azarlama; onlara güzel söz söyle . (Ýsra Suresi, 23) ayetiyle haber verir.

Cahiliyedeki vefa, dostluk ve sadakat anlayýþý çok açýktýr; çýkar bittiðinde iliþki de biter. Gerçek dostluk, vefa, samimiyet ve sadakat yalnýzca salih müminlerin arasýnda yaþanýr. Müminler birbirlerinin velileri, dostlarý, yardýmcýlarý ve kardeþleridirler. Mümin, Kur’an ahlaký gereði en zor anýnda bile mümin kardeþlerinin iyiliðini, rahatýný, huzurunu düþünür; onlarýn nefsini kendi nefsine tercih eder. Büyük bir zevk alarak her türlü özveride bulunur. Hastalýk anýnda tüm ihtiyaçlarýný kardeþinin istemesini beklemeden karþýlar, bütün imkanlarýyla seferber olur. Özveride bulunur; kardeþini asla ihtiyaç içinde býrakmaz.

Hiçbir çýkar beklemeden, samimiyetle ve Allah’ýn hoþnutluðu için birbirini seven müminler, yine Allah’ýn hoþnutluðu için birbirlerinin dostu olurlar. Samimi müminlerin birbirlerine duyduklarý dostluk hissi derindir, çünkü bu duygu kalplerini dolduran Allah sevgisinden kaynak bulur. Allah sevgisi, korkusu ve Allah’ýn rýzasý temelleri üzerinde kurulan ve bu saðlam temeller üzerinde yükselen dostluklar kalýcýdýr. Bu dostluk, çok güçlü bir baðdýr ve Allah’ýn dilemesi dýþýnda asla kopmaz.

Hz Ömer (ra) anlatýr: Resûlullah (as) buyurdular ki:
“Allah’ýn kullarý arasýnda bir grup var ki, onlar ne peygamberlerdir ne þehidlerdir. Üstelik Kýyamet günü Allah indindeki makamlarýnýn yüceliði sebebiyle peygamberler de, þehidler de onlara gýpta ederler.” Orada bulunanlar sordu: “Ey Allah’ýn Resulü! Onlar kim, bize haber ver!” “Onlar aralarýnda ne kan baðý ne de birbirlerine baðýþladýklarý bir mal olmadýðý halde, Allah’ýn ruhu (Kur’an) adýna birbirlerini sevenlerdir. Allah’a yemin ederim, onlarýn yüzleri mutlaka nurdur. Onlar bir nur üzeredirler. Halk korkarken, onlar korkmazlar. Ýnsanlar üzülürken, onlar üzülmezler.” Ve þu ayeti okudu: “Haberiniz olsun; Allah’ýn velileri, onlar için korku yoktur, mahzun da olmayacaklardýr.” (Yunus Suresi, 62) [Ebu Davud, Büyü 78, (3527)]