Ýnsanýn, kiþisel çýkarlarýnýn bir diðer insanýn ya da toplumun çýkarlarýyla çatýþmasý durumunda, kendi çýkarlarýndan özveride bulunmasý Allah’ýn rýzasýna en uygun olan davranýþ. Yaþadýðýmýz ortamda ise kiþisel çýkarlara dayalý bir toplum modeli görürüz. Çarpýk görüþlerle örülü toplumda yetiþen kiþi de, çocukluðundan baþlayarak çýkarcý ve bencil bir karakter edinir; aldýðý telkinler bu yöndedir. Gördüðü örnek insan modeli fýrsatçý, her koþulda kendi çýkarlarýný gözeten bir modeldir. Böylece kiþi zamanla bu en önemli özelliði kazanýr ve ‘gemisini kurtaran kaptan’ haline gelir. ‘Babasýna bile güvenmez’, ‘önce can, sonra canan’ sözüne uygun olarak sevdiklerinin beklentileri yerine kendi isteklerine öncelik tanýr.


Cahiliye toplumunda, Kur’an ahlaký yerine fýrsatlarý kendi lehine deðerlendirmeye dayalý genel bir ahlak oluþmuþtur. Herkes hazýr bulduðu hiyerarþi içinde kendisinden bir kademe altta olanýn omuzlarýna basarak -ve dahasý o kiþiyi ezerek- yükselmeye çalýþýr. Allah korkusunu içinde taþýmayan bu kiþilere göre her fýrsat deðerlendirilmelidir, ne pahasýna olursa olsun… Uyanýklýk olarak görülen bu çýkarcý zihniyet, Allah’ýn beðendiði güzel ahlak yerine insanlara basit ve güvenilmez bir karakter kazandýrýr.


Bu kiþilerin de zaman zaman özveride bulunduklarýný, yoksullara ve ihtiyaç sahiplerine yardým ettiklerini görebiliriz. Ancak yaptýklarý yardýmý müminler gibi Allah’ýn hoþnutluðu için deðil, insanlara gösteriþ amacýyla ya da toplumda iyi bir yer edinebilmeyi hedefleyerek yaparlar. Kur’an bu konuda, oldukça hikmetli olan þu örneði verir:


"Ey iman edenler, Allah’a ve ahiret gününe inanmayýp, insanlara karþý gösteriþ olsun diye malýný infak eden gibi minnet ve eziyet ederek sadakalarýnýzý geçersiz kýlmayýn. Böylesinin durumu, üzerinde toprak bulunan bir kayanýn durumuna benzer; üzerine saðnak bir yaðmur düþtü mü, onu çýrýlçýplak býrakýverir. Onlar kazandýklarýndan hiçbir þeye güç yetiremezler. Allah, kafirler topluluðuna hidayet vermez. " (Bakara Suresi, 264)


Bu kiþiler yaptýklarý baðýþlarýn bilinmesini, hatta medyada yer almasýný arzu ederler çünkü çok fazla insan bu ‘hayýrseverlik’ gösterisine tanýk olacaktýr. Bu durum hem enaniyetlerine hoþ gelir hem de toplumda iyi bir imaj oluþturduklarýný ve böylece karlý bir ticaret yaptýklarýný düþünürler. Rabb’imiz, gerçekte cimri olan söz konusu kiþileri Kur’an’da bahçe sahipleri örneðiyle tarif eder:


"Gerçek þu ki, Biz o bahçe sahiplerine bela verdiðimiz gibi, bunlara da bela verdik. Hani onlar, sabah vakti (erkenden ve kimseye haber vermeden) onu (bahçeyi) mutlaka devþireceklerine dair and içmiþlerdi. (Bu konuda) hiçbir istisna yapmýyorlardý." (Kalem Suresi, 17-18)

"Nihayet sabah vakti birbirlerine seslendiler: "Eðer ürününüzü devþirecekseniz erkence kalkýp-çýkýn." Derken, aralarýnda fýsýldaþarak çýkýp-gittiler: "Bugün sakýn oraya hiçbir yoksul girip de karþýnýza çýkmasýn" (Kalem Suresi, 21-24)


Ayetlerde söz edilen bahçe sahipleri, yoksullarla karþýlaþmadan bahçelerine gitmeye çalýþmaktadýrlar. Çünkü bir fakirle karþýlaþmalarý durumunda, ona yardým etmek zorunda kalacaklardýr. Ýnsanlarýn yardým etmediklerini görmemeleri için böyle davranmaktadýrlar. Ancak bu samimiyetsiz ve ikiyüzlü kiþiler sonunda Allah’ýn azabýyla karþýlaþýrlar.


Gerçek anlamda ‘uyanýklýk’, yalnýzca Allah’ýn hoþnutluðunu gözetmek, þeytanýn telkinlerine ve nefsinin bencil tutkularýna aldanmamak, imanýný ve güzel ahlak özelliklerini artýrmak, dinin ve müminlerin çýkarlarý için çaba göstermektir. Tüm bunlarý rahmani bir yarýþ olan ‘hayýrlarda yarýþ’ içinde yerine getiren samimi mümin de gerçek anlamda ‘uyanýk’ olan insandýr. Çünkü müminin aklý ve þuuru son derece açýktýr, gaflet uykusunda deðildir.


Kendi ihtiyacý olduðu halde yalnýzca Rabb’ini hoþnut etmek amacýyla yoksullara veren özverili müminlerin alacaklarý karþýlýk ise, parýltýlý bir aydýnlýk ve sevinç olacaktýr.


Kendileri, ona duyduklarý sevgiye raðmen yemeði, yoksula, yetime ve esire yedirirler.
"Biz size, ancak Allah’ýn yüzü (rýzasý) için yediriyoruz; sizden ne bir karþýlýk istiyoruz, ne bir teþekkür."
"Çünkü biz, asýk suratlý, zorlu bir gün nedeniyle Rabbimiz’den korkuyoruz."
Artýk Allah, onlarý böyle bir günün þerrinden korumuþ ve onlara parýltýlý bir aydýnlýk ve bir sevinç vermiþtir. (Ýnsan Suresi, 8-9-10-11)