Nezaket akýllýlýktýr dediðimiz zaman nezaketsizlik te aptallýktýr dememiz gerekir. Nezaketsizlik yüzünden insanýn gereksiz yere düþman kazanmasý, týpký insanýn kendi evini kundaklamasý gibidir. Çünkü nezaket, oyuncak paralar gibidir, açýkça sahtedir. Bununla tasarruf etmek akýlsýzlýktýr. Buna karþýlýk onu cömertçe kullanmak akýllýðýn bir kanýtýdýr. Nezaketi gerçek çýkarlarýn feda edilmesine kadar abartan biri, oyuncak paralar yerine gerçek altýn paralar veren birine benzer.

Doðal halinde sert ve gevrek olan balmumu, biraz sýcaklýk karþýsýnda, istenilen herþeklin verilebileceði ölçüde yumuþuyorsa ; en dik kafalý ve düþmanca davranan bir insan bile, birazcýk nezaket ve güleryüzle, yumuþak ve iyi huylu yapýlabilir.Bunun için, balmumu için sýcaklýk neyse insanlar için de nezaket odur.

Nezaket, büyük çoðunluðu bunu hak etmedikleri halde, insanlarýn tümüne büyük bir saygý göstermemizi gerektirdiðinden, elbette zor bir görevdir. Sýradan nezaketin sadece sýradan bir maske olduðunu hiç aklýmýzdan çýkarmamalýyýz. Bu maske biraz kaydýðýnda veya bir an için çýkarýldýðýnda ortalýðý velveleye vermeyiz. Ama birisi düpedüz kabalaþtýðýnda, sanki giyisilerini çýkarýp atmýþ ve anadan doðmaymýþ gibi durur ve çok kötü bir izlenim birakýr.

Küfür yemek bir utançsa küfür etmekte bir onur olarak maalsef toplumumuzda kabul görmektedir. Hakikat, hak ve akýl rakibimden yana olsa bile , ben küfür edersem bunlarýn tümünün çekip gitmesi gerekir. Böylece hak ve onur benim tarafýma geçer. Bir nevi þovelye onuru. Yani bizim hakkýmýzda,bizden korkulmasý gerektiði çünkü haklarýmýzý mutlaka savunmayý düþünmemiz gerektiði görüþü bize öðretilmiþtir. Kaba bir ifadeyle “insan dayak atan hayvandýr”. Örneklersek, nadir de olsa bir insanýn baþka bir insaný ýsýrdýðýný gördüðümüzde öfkeleniriz ama insanlarýn birbirine yumruk atmasýný çoðu zaman kýnasak bile , doðal karþýlarýz.

Tüm bunlar insanlarýn ehlileþtirilirken -doðuþtan itibaren aile, çevre, okul, din kurumlarý...vs tarafýndan sanal olarak beynimize kazýnan kurallar silsilesi- zihnimizin þartlandýrýlmasý ile kazanýlmýþtýr. Ailelerin ezici bir çoðunda çocuklarýmýza nezaket deðil, dayak yememesi, hatta dayak atmasý adeta ovünülerek öðretilmektedir. Aile içinde nezaket olayý hemen hemen hiç uygulanmaz. En yakýn, en sevdiðimiz, canýmýz , ciðerimiz, uðrunda ölümü göze aldýðýmýzý söylediðimiz aile bireylerine nezaketi çok görürüz nedense. Bu ortamda yetiþen genç bireylerden de nezaketi beklemek haksýzlýk olur sanýrým.

Bize birisi aptal dediðinde veya hakaret hatta küfür ettiðinde þöye cevap verdiðimizi düþünün ; ”Bu senin düþüncen benim için bir deðeri yok”. Karþýmýzdaki kiþi bizden bir karþýlýk beklemektedir. Onun beklediði bu karþlýk ta en az onu kabalýðýna eþit yada daha fazla olmalýdýr ;”Bu senin düþüncen benim için bir deðeri yok” cevabýný verdiðimiz anda karþýmýzdaki kiþi bir anda ne diyeceðini,bilemiyecek. Belki tekrar hakaret edecektir. Ancak karþýlýk vermediðimiz zaman. En aðýr yenilgiyi tadacaktýr. Belki karþýmýzdaki kiþi daha da kabalaþacaktýr. O zaman “eðer istiyorsan vurabilirsin,dövebilirsin” dediðimiz zaman zaten olay bitecektir. Ama bunu uygulamak çok zordur. Þovelye ruhunu yenmek oldukça güçtür. Kabalýk ve kavga ortaçaðdaki þövelye onuru ve düello kavramlarýnýn adeta günümüzdeki devamýdýr.

Þöyle bir çevrenize bakýn, hep emir kipi ile konuþuruz. Hükmetmek sanki bizi yüceltmektedir. Hele kaza ile lütfen kelimesi kullanýrsanýz size tuhaf tuhaf bakmalarý iþten bile deðildir. Bir arkadaþým anlattý ismini belirtmiyeceðim bir kentte bir büfeden sýgara alýrken lütfen kelimesini kullanmýþ. Büfedeki genç “paranla almýyormusun hemþerin, ne eðilip bükülüyorsun ”;”bir.....sýgarasý ver” diyemiyormusun diye adeta azarlamýþ arkadaþýmý. Ayný þekilde sen kelimesini kullanmak adeta bir samimiyet ifadesi gibi kabul ediliyor nedense bazý kesimlerce.

Bunun gibi insanlarla konuþurken gözlerinin içine bakarak konuþmak o kiþiye verilen bir deðerdir. Ancak ülkemizde gözlerinin içine bakmak , hele hele o bir bayansa pek hoþ karþýlanmaz sanýrým. Ýsterseniz deneyin ! Nezaket demek herþeyi kabul etmek demek deðildir. Kabul etmediðimizi farklý bir yaklaþýmla karþýmýzdakine ifade etmektir.

Ne yapalým, at kültüründen, bisiklet kültürüne geçmeden araba kültürüne geçtik. Hazmetmek zor olacak. Ýletiþimin çok geliþtiði bu çaðda yavaþ ta olsa insanýmýz nezaketi baþkalarýndan göre göre o da uygulayacaktýr. Gerçi epey zaman alacak ama olsun. Belki kahve kültüründen “kafe kültürüne ”(Türkçesini bulamadým) geçmeyi ülke bazýnda becerebilirsek nezaketinde yayýlma þansý olacaktýr inancýndayým. Kafe yerine çay bahçesi kelimesini kullanmak istedim ama tam anlamýný vermiyor. Kafeler açýk veya kapalý mekanlar olabiliyor.Aslýnda kafe’nin tam karþýlýðý bizim klasik kahvelerimiz.Ama ülkemizde kahveler erkek egemenliðinde olan , sigara ve oyun salonlarýdýr bildiðiniz üzere. Bayanlar içeri nerede ise giremezler. Ama kafe denilince her cinste insanlarýn oturup sohbet ettikler bir þeyler içtikleri yerlerdir. Farklý cinsteki insanlarýn bir arada bulunmasý bir dereceye kadar insanlarý nazik olmaya itmektedir diye düþünüyorum.

Dilerim birbirimize karþý daha hoþgörülü, daha nazik, daha anlayýþlý, daha fazla empati kurarak iletiþimde bulunuruz.