ÝSSOS SAVAÞI: YENÝ BÝR KENT YARATMAK




Üç bin yýlýn hesabýný görmeyen karanlýkta yolunu bulamaz, körü körüne yaþar ancak! Goethe

Genç Makedonya Kralý Ýskender’in 30 bin kiþilik Ordusu; Çanakkale Boðazýný geçerek MÖ: 333 ilkbaharýnda ulaþtýðý Gordion’da mola verir, burada son savaþ hazýrlýklarýný tamamlar ve uygun bir mevki olan Ankara ‘ya gelir. Yaz mevsimine kadar burada kalýr. Ankara’dan Asya’nýn fethini baþlatmak üzere Kilikya’ya gitmeye karar verir. Hiçbir engelle karþýlaþmadan Toroslar’ý aþar. Ýskender, bir süvari birliði ile zengin Tarsus þehrini kolayca teslim alýr. Perslerin þehrin yöneticisi satrap(vali) þehirden kaçar. Ýskender Kydnos- (Küdnos,-Tarsus - Berdan) Çayýnda terliyken yýkanýr. Yakýn daðlardan gelen çayýn suyu, yazýn bile çok soðuktur. Ýskender hayatýný tehlikeye sokacak olan, þiddetli bir nöbete yakalanarak haftalarca Tarsus’da hasta yatar. Ekim ayýnda iyileþince, batýdaki Pamfülya (Antalya) taraflarýna bir sefer yapar. O bölgeyi kontrol altýna alýr. 300 bin kiþiden fazla olan III. Darius’un güçlü Pers Ýmparatorluk Ordusunun, Baylan(Belen) geçidine iki günlük mesafede, Amanos(Gavur veya Nur daðlarý)un doðu yamacýndaki, Sohoy(Sochi) mevkiinde konuþlandýðý haberini alýr. Perslerin Belen geçidinden daðlarý aþacaðýný inanýr.
Ordusunu Ýssos þehrinden geçirerek, Myriandros þehri üstündeki Belen Geçidinin alt tarafýndaki düzlüðe yerleþtirmek için harekete geçer. Issos Ovasý güneyde daralarak dar bir geçitle, batýda deniz ve doðusu daðlarla çevrilidir. III. Darius, M.Ö. 333 yýlýnýn ilkbaharýnda Babil þehrinden Ordusunu, Fýrat Nehri boyunca yukarýya doðru hareket ettirerek, Amanos Daðlarýnýn doðusundaki düzlüðe getirir ve mevzilendirir. III. Darius büyük ordusu için çok elveriþli olan daðýn doðusundaki düzlük alaný terk eder ve Makedonyalýlarla karþýlaþmak için batýya ilerler. Ýskender’in beklediðinin tersine Belen geçidinden deðil, bugünkü Bahçe þehrinin yakýnýndaki geçitten aþarak, Makedon Ordusunun kuzeyine gelir ve yerleþir. Persler, denize dökülen küçük bir sahil mýntýkasý nehri olan Pinaros( Deliçay, Özerli, Kuru veya muhtemelen Payas çaylarýndan birisi.) Çayý mevkiine gelirler ve mevzii alýrlar. Böylece Makedon Ordusunun önünü kapatmýþ olurlar. Ancak bu dar alanda kendi ordusu da sýkýþýp kalýr. Burasý manevraya uygun bir alan deðildir. Daha sonrada Darius’un Ordusu Pinarus Nehrini güneyine ilerler. Ýskender, Ýssos’u geçtikten sonra, Myriandros’a ordusuyla ulaþýr. Güneydeki sahil geçidini iþgal ettikten sonra yorgun düþen ve sonbahar yaðmurlarýndan bunalan askerlerine bir günlük istirahat vermek zorunda kalýr. Ýssos’da kurulan hastaneden, buraya getirtilen hasta askerlerden Perslerin, Issos’u iþgal etmiþ olduðunu öðrenir. Ýskender derhal iþgalin doðruluðunu araþtýrmak üzere subaylardan oluþan bir keþif birliði gönderir. Ve iþgalin doðru olduðu ortaya çýkar. Ayný günün akþamýnda Ýskender ordusuna geriye dönme emrini verir. Ertesi sabah Makedonyalýlar uzun kollar halinde ilerleyerek, geçitten geçtiler ve ovanýn yavaþ yavaþ geniþlemesine, yanlara doðru yayýlýp açýlmaya baþladýlar.
Darius, Ýskender Ýssos’dan güneye doðru ilerlediðinde, daha kuzeyde bulunan Arslan Boðazý yolu ile Amanos daðlarý üzerinden aþmýþ ve böylece Makedonyalýlarýn arkalarýndaki birliklerle irtibatýný kesmiþti. Ýskender’in süvari birlikleri Perslerin sað kanadýný çevirir ve imha ederler. Savaþý, Makedon Ordusu kazanýr. Darius; karýsýný, annesini, kýzlarýný, arabasýný, silahlarýný savaþ meydanýnda býrakarak kaçar ve canýný zor kurtarýr. MÖ. 330 yýlýnda öldürülür. Ýskender’in Ordusu’nun ölü sayýsý 500 civarýndadýr. Perslerin ise 100 bini geçer. Ýskender Pers donanmasýnýn, en eski deniz üslerinden birini ele geçirmiþ olur. Savaþ güneyde Suriye kapýlarýný Jonas/Yunus Sütunu ( Denizciler Beldesinin giriþindeki burun ) ile Kinet /Ýssos antik kenti arasýndaki düzlükte olur. (Bu ovada Romalýlar döneminde 194 yýlýnda büyük bir taht kavgasý daha dolmuþtur.)
Medler’i ortadan kaldýran Persler ( MÖ: 550-330)’in sonunu Büyük Ýskender getirdi
Suriye yolu Ýskender’in Ordusuna açýldý. Ýskender savaþ alanýnýn yakýnýna yeni bir kent kurdu, adýna da kendi “Aleksandreya / Ýskenderun” adýný verdi
Yeþilköy/ Dörtyol’daki Kinet Höyüðü, Persler’den kalma antik bir yerleþim yeridir. Kinet höyüðünde Ýssos kentinin de kalýntýlarý vardýr. Anadolu’da 200 (M.Ö: 543-333 ) yýldan fazla hüküm süren Persler satraplarla yönettikleri ülkelerin inançlarýna, kültürlerine geleneklerine saygýlý olmuþlardýr. Demokratik yönetim biçimini, dönemlerine göre uygulamýþlar, Egemenlikleri altýndaki halklara hoþgörülü olmuþlardýr. Hoþgörü ortamý o dönemlerden bugünlere pekiþtirilerek aktarýlmýþ ve taþýnmýþtýr. Günümüzde yaþama biçimine, kültürüne inançlara saygýlý, hoþgörülü ortamýn kaynaklarý o tarihlere dayanýr. Kurulduðundan bugüne Ýskenderun ve çevresi tarih boyunca; hoþgörülü, barýþ içinde birlikte bir yaþam biçimi egemen olmuþtur. Etnik, dinsel çeþitlilik, halklarýn kendilerini tanýmlayabileceði ortak bir bilince dönüþmüþtür. Ýskender de çok farklý davranmamýþtýr. Kutsal yerlerde tören düzenlemeyi (ibadet ve dua etme, kurban kesme)olabildiðince yerel geleneklere, ritüellere uygun hareket etmiþtir. Halklarýn kültürlerine, geleneklerine, inançlarýna saygý duymuþtur. Doðu batý kültürleri ortak bir sentez yaratmýþ ve kaynaþmýþtýr. Çaðýmýzýn en büyük sorunlarýndan biri de “Doðu/ Batý” sorunudur. Bu iki zýt düþünce Ýssos Savaþýnýn da esas nedenidir. Makedonlar, Haçlýlar, Yahudiler, daha niceleri hep Suriye, Ortadoðu ve Doðuya göz koymuþlar. Hep ele geçirmek, talan ve yaðma etmiþler veya etmek istemiþler. Yine benzeri olaylar yaþanýyor, yine tarih tekerrür ediyor. Doðuya açýlan kapýnýn anahtarý sanki bu topraklarda. Doðuya barbar diyen batý, gerçek barbarlýktan hiç vazgeçmiyor. Persler ile Makedonyalýlar arasýnda geçen, Ýssos Savaþýnýn sonucunda Büyük Ýskender (MÖ.336 - 323) tarafýndan kurulan Ýskenderun, 2345 yaþýna girdi. Bu þehri kurana teþekkür, onun bir heykelini dikerek gösterilmeli. Büyük Ýskender’in bölge ile ilgili önemi sadece yaptýðý savaþla baðlantýlý deðildir. Büyük Ýskender’in hocasý, .Nusayri Alevilerinin dini metinlerinde “Nurlarýn Nuru” olarak sýfatlandýrýlan Yusuf el- Hakim( Aristotales)’ dir. Nusayri Alevilerinin inancýna göre; Tanrýnýn gücü, iradesi, insanlarý doðru yola yönlendirmek için, yeryüzüne her zuhur ediþinde farklý bir bedende, farklý bir isimde görünür. Aristotales, Habil’den önce Tanrýnýn gücü olarak zuhur eden yedi kiþiden biridir. Yusuf el-Hakim isminde insanlara görünmüþtür. En son olarak da Tanrý'nýn gücünün Hz Ali'de tecelli ettiðine inanýlýr
Hatay’a Ýskenderun’a gezmek görmek, tanýmak maksadýyla gelen insanlar. hoþgörüyü, çokkültürlülüðü, barýþ içinde birlikte yaþama kültürünü çok merak ederler. Bu güzel ortamýn temelini, üç bin yýl geriye giderek, bugünlere kadar yaþanan tarihsel olaylarda aramak gerekir.
Ýskenderun son üç yýldýr, yeniden yaratýlýyor, bunlarý gözlerimizin önünde olduðundan fark edemiyoruz. Ýskenderun Belediyesi, Ýskenderun’u çaða uygun, planlý, proðramlý, bilimsel metotlara uygun imar ediyor. Kent gelecek yýllara hazýrlýksýz yakalanmak istemiyor. En azýndan su baskýnlarýna, depreme (enkazlarýna ) maruz kalmak istemiyor. Bunlar sessiz sedasýz oluyor. Ýskenderun’da güzel þeyler oluyor. Bir dönem ortadan kaldýrýlan, sözü dahi edilemeyen, çekinilen; þikayet, eleþtiri, beðenmeme, ifade etme gibi kavramlar bugün hiçbir kýsýtlama olmadan, engelle karþýlaþmadan kullanýyor. Ýtaat ve biat üzerinden deðil, demokrasinin ýþýðýnda, halk korkmadan yönetime katký sunuyor. Halkla beraber Ýskenderun yeniden yaratýlýyor.
Ýskenderun ; 05.03.2012