Ýnsaný, "iþittik ve itaat ettik" demekten alýkoymaya çalýþan etkenlerden en önemlisi, ‘heva’, yani insanýn bencil tutku ve istekleridir. Hevanýn kaynaðý ise insanýn içindeki ‘nefs’idir. Nefis, Kuran’da bildirilen ifadesiyle "... var gücüyle kötülüðü emredendir..." (Yusuf Suresi, 5) Þeytanýn kontrolü altýndaki nefis, hiçbir zaman insanýn iyiliðini istemez.

Ýnsanýn nefsini arýndýrýp eðitebilmesi için ona sahip çýkmamasý gerekir; çünkü nefis þeytanýn sözcüsüdür ve kendisine itaat edenleri götürmek istediði yol Allah’ýn deðil, þeytanýn yoludur. Tutkularý azgýndýr nefsin, insaný þeytanýn bataklýðýna sürükler.

Peygamberimiz(sav)’in bir savaþ dönüþü söylediði, “küçük cihaddan büyük cihada dönüyoruz” hadisi, nefisle yapýlan mücadelenin ne kadar büyük olduðunun ifadesidir. En büyük savaþý uzaklardaki deðil, içimizdeki bir düþmana karþý veririz. Bu nedenle, nefsimizin vereceði emirlere karþý son derece dikkatli olmalýyýz:

Ýnsanlardan öylesi vardýr ki, Allah’ýn rýzasýný ara(yýp kazan)mak amacýyla nefsini satýn alýr. Allah, kullarýna karþý þefkatli olandýr. (Bakara Suresi, 207)

"Allah nasýl olsa affeder", "benim kalbim temiz, iyi bir insaným" diyenler, kimsenin kötülüðünü istemedikleri için cennete gideceklerini düþünenler, sadece belirli ibadetleri yapmalarýnýn yeterli olduðunu zannedenler, gerçekte sadece kendilerini kandýrmaktadýrlar. Her þeyin iç yüzünden, gizli taraflarýndan haberdar olan Rabbimiz mazeretler öne süren bu insanlarýn aslýnda doðrularýn farkýnda olduklarýný þöyle bildirmektedir:

O gün, ’sonunda varýlýp karar kýlýnacak yer (müstakar)’ yalnýzca Rabbi’nin Katý’dýr. Ýnsana o gün, önceden takdim ettikleri ve erteledikleri þeylerle haber verilir. Hayýr; insan, kendi nefsine karþý bir basirettir. Kendi mazeretlerini ortaya atsa bile. (Kýyamet Suresi, 12-15)

Allah’ýn ayette bildirdiði gibi her insan kendine basirettir. Bu nedenle itaat çok önemlidir. Her insan kendi yaptýklarýndan sorumludur ve Rabbimizin huzuruna tek baþýna çýkarak hesaba çekilecektir. Ve o gün gerçekleri görmezden gelerek Allah’a itaat etmeyen ve O’nun emirlerini yerine getirmeyen insanlarýn yaþayacaklarý piþmanlýðýn telafisi de olmayacaktýr.

Her insan, davranýþlarýný dikkatle gözden geçirmelidir. Acaba davranýþlarýnda gözettiði nefsinin istekleri midir, yoksa Allah’ýn hoþnutluðu mudur? Allah Kuran’da bize bu konuda çok önemli bilgiler vermektedir:

Sen de sabah akþam O’nun rýzasýný isteyerek Rablerine dua edenlerle birlikte sabret. Dünya hayatýnýn (aldatýcý) süsünü isteyerek gözlerini onlardan kaydýrma. Kalbini Bizi zikretmekten gaflete düþürdüðümüz, kendi ’istek ve tutkularýna (hevasýna)’ uyan ve iþinde aþýrýlýða gidene itaat etme." (Kehf Suresi, 28)

Ayet, müminlere hangi davranýþýn Allah’ýn rýzasýna uygun olduðunun, hangi davranýþýn da nefsinden kaynaklandýðýnýn ipuçlarýný vermektedir: ‘Sabah akþam O’nun rýzasýný isteyerek Rablerine dua edenlerle birlikte’ olmak, Allah’ýn rýzasýna uygun bir davranýþtýr. Ancak, ‘kalbi Allah’ý zikretmekten gaflete düþmüþ’ ve ‘kendi istek ve tutkularýna uyan’ kimselerin yaþam tarzýný benimsemek oldukça nefsani bir davranýþtýr, Allah’a karþý itaatsizliktir. Bu son derece önemlidir ve Kuran ahlakýyla yaþamayý amaç edinmiþ her insanýn en çok dikkat etmesi gereken konularýn baþýnda gelmektedir.

Ýnsanýn kendisine kötülük eden biriyle iyi geçinip, iyilik eden birinden uzaklaþmasý elbette ki oldukça çarpýk bir yaþam tarzýdýr. Ancak birçok insan kendisine kötülük eden nefsiyle iyi geçinmekte, ona itaat etmekte, Allah’tan ise uzak yaþamaktadýr.

Nefsi ezmek, dünya hayatýndan vazgeçmek,”Tek güç sahibi olan Allah’ý hoþnut edecek ne yapabiliriz?” diye düþünmek… Bir mümin, yaþama bu pencereden bakar ve Kuran ayetlerinde de çok söz edildiði gibi, kurtuluþa giden yolda nefsini arýndýrabilmek için, kendisini Allah’tan uzaklaþtýracak her þeyden uzak durur. ‘Allah’a yaklaþmak için vesile’ arar, O’na teslim olur, boyun eðer ve Allah’a itaat eder.

Bu, nefsin bencil tutkularý yerine yalnýzca Allah’a itaat ve kullukla yaþanan gerçek özgürlüktür. Bu, ruhumuzu açan en güzel, en lezzetli hayattýr.

Fuat Türker