Pazar günü ulusal bir gazetedeki bir test dikkatimi çekti. Ardýndan önceki haftalarda yayýnlanmýþ olanlara da bir göz attým. Sorular insanýn yaþamýna dair konu baþlýklarýndan oluþuyor. Adým adým sorularý izliyor, her soru için verilmiþ olan dört seçenekten birini iþaretleyerek sonuçta kendinizi tanýyorsunuz(!)

Okuduðum testlerden birkaçýný sizlerle paylaþmak istiyorum.

Test 1: Ýlk testin konu baþlýðý þöyle: "Herkesin bir iyi bir de kötü tarafý var. Hayat içimizdeki iyilik ve kötülük arasýndaki mücadelenin alaný. Zaaflarýmýz, tutkularýmýz bizi kötülüðe sevk ederken, sahip olduðumuz ahlaki deðerler tarafýndan dizginleniyoruz. Peki sizi, kötülüðe sevkedebilecek gücün kaynaðý ne?"

Ardýndan iþ, aþk, para ve aile seçenekleri verilerek hangisine daha deðer verdiðinizden tutun, hangi filmi izlemek isteyip istemediðinize kadar birçok soruya cevap isteniyor.

Cevap: Ben seçeneklere bir "e" þýkký daha ekleyerek Kur’anî bakýþ açýsýyla cevap vermek isterim. Ýnsaný kötülüðe sürükleyen gücün kaynaðý þeytan ve sözcüsü olan nefsi. Ýçindeki iyilik ve kötülük sürekli mücadele halinde. Allah’ýn ilhamý olan vicdaný hep iyiliði iþaret ederken, þeytanýn sözcülüðünü yapan nefsi ise kötülükleri emrediyor.

Ýnsan imani açýdan zaaf içindeyse ya da iman etmiyorsa, mücadeleden zaferle çýkacak olan nefsi oluyor. Ancak þeytanýn ve nefsin, iman sahibi insanlar üzerinde zorlayýcý gücü olmadýðýndan her durumda zafer inanan insanýn.

Ýnsaný hatadan alýkoyan üç yaptýrým var. Hukukî, ahlakî ve dinî yaptýrýmlar. Kiþi samimi imaný yaþamýyorsa zorlu bir durumla karþýlaþtýðýnda her üçünün kurallarýný da kolaylýkla ihlal edebilir. Ancak imaný yaþayan insan için ilk iki yaptýrým kadar ve çok daha baskýn olarak dinî kurallar önemlidir. Bu yüzden Allah’ýn sýnýrlarýný deðil ihlal etmek, sýnýrlarýna yanaþmaz bile.

Test 2: "Emeðiniz ya da beklentileriniz dýþýnda raslantýsal bir biçimde olumlu bir sonuca ulaþmanýzý ifade eden bir durumdur þans. Herkesin þansý açýk olmayabilir. Bazýlarýmýz istediklerimizi elde etmek için herkesten çok çaba sarf etmek zorunda kalýrýz. Bazýlarýmýz için ise her þey çok daha kolaydýr. Testimiz þansla aranýzdaki iliþkinin boyutlarýný ortaya çýkartacak."

Cevap: Bu testin cevabý oldukça kýsa ve net. Hayatta þans ya da tesadüf diye bir kavram yoktur. Her insan, Allah’ýn sonsuz öncede belirlemiþ olduðu kaderini yaþar. Ancak Allah her insaný farklý konu baþlýklarýyla imtihan eder. Kiminin yaþamýnda her þey -kendince- kötü gider, kimi ise kolaylýkla baþarýya ulaþýr. Ýnsanlar, þükür mü yoksa nankörlük mü edeceklerini ortaya çýkaracak olaylarla sýnanýrlar. Bu durumu bazý kiþiler cehalet nedeniyle -haþa- "hayat adaletsizdir" gibi sözlerle yorumlasalar da Allah sonsuz adalet sahibidir.

Dünya imtihan amacýyla yaratýlmýþtýr; imtihan zamanlarý kiþinin eðitim sürecidir. Her insan Allah’ýn imtihanlarý karþýsýnda yapýp ettikleri konusunda sorgulanacaktýr. Ancak o yüce mahkemede hiçbir insan hurma çekirdeðindeki iplikçik kadar bile haksýzlýða uðratýlmayacaktýr.

Test 3: "Sevgilimizi, eþimizi ya da ayný statüde çalýþtýðýmýz iþ arkadaþlarýmýzý sevdiðimizden ya da bencilliðimizden doðan bazý duygularla kýskanýrýz. Bu kaçýnýlmaz bir durumdur. Peki ya arkadaþlar, onlarý ne derece kýskanýyoruz?"

Cevap: Kýskançlýk kime karþý hissedilirse hissedilsin nefsani bir özelliktir ve sakýnýlmasý gereken bir duygudur. Kýskanç insan, Allah’ýn yarattýklarý üzerindeki kontrolünden gaflettedir; kendisini ve etrafýný Allah’tan baðýmsýz zanneder. Güzelliði, aklý, zenginliði, kiþiye ait sanýr ve kendisiyle kýyas ederek kýskançlýk duyar. Bu özelliklere sahip olduðunda üstünlük elde edeceðini düþünür. Oysa insana her özelliði veren Allah’týr ve her þey O’nun denetimindedir. Kýskançlýðýn aþýrýsýnda ise iyice duygusallaþan kiþi akýlcýlýktan uzaklaþýr, doðru ve isabetli düþünebilme yeteneðini kaybeder. Yanlýþ kararlar alýr, hatalý davranýþlar sergiler.

Test 4: "Sözlük anlamýna göre kapris, geçici düþüncesiz deðiþken istek ya da huysuzluk. Genel olarak tam bir kadýn huyu olarak bilinen kapris aslýnda bir erkek tarafýndan yapýldýðýnda kadýna göre daha çok can sýkýcý olabiliyor. Peki ya siz kaprisli biri misiniz?"

Cevap: Ýnsan nefsinde cimrilik, bencillik, kýskançlýk, inatçýlýk gibi ruhu kirleten eðilimler vardýr. Özellikle inatçýlýðý nefsinde taþýyan kiþi, diðer insanlarýn görüþlerini önemsemez, yalnýz kendi aklýný beðenir.

Kapris, Kur’an ahlakýna uygun olmayan ve insaný kayba götüren bir özelliktir. Erkek ya da kadýn, kapris yapan, küsen bir karaktere sahip kiþi, vicdanýna deðil, nefsine uymaktadýr. Allah’ýn hoþnutluðuna dayalý bir dostlukta bu davranýþlarýn yeri yoktur. Dahasý bu davranýþlar hiçbir konuya çözüm getirmez.

Test 5: Hayatýnýz kendi yolunda akýyor mu? Sevdiklerinize yakýn, sevmediklerinize uzak mýsýnýz? Yanýnda huzur bulduðunuz insanlarla birlikte misiniz? Kýsacasý keyfiniz yerinde mi?

Cevap: Ýnsanýn hayatý Allah’ýn belirlemiþ olduðu yönde akar. Kimsenin akan yönü deðiþtirmeye gücü yetmez; her insan kaderinde olaný yaþar. Buna, "hayatýmýn akýþýný deðiþtirdim" diyen kiþi de dahildir.

Ýnanan insan Allah’ýn kendisi için yarattýðý kaderi beðenmemek gibi bir duyguya kapýlmaz. Yaþadýðý her þeyden hoþnut olur. Bilir ki Rabb’i onun için en hayýrlý olaný yaratýr. Karþýlaþtýðý olayýn -kötü gibi görünüyor da olsa- hikmet ve hayýrla yaratýldýðýnýn bilincindedir. Kýsacasý samimi iman eden insanýn "keyfi her zaman yerindedir."

Sonuç olarak; insanýn yaþayacaðý olaylarý ve duygularý yaratan Allah’týr. Ýnsan kendini tam olarak ifade edemese de, Allah onun içindekileri, gizlinin gizlisini bilir. Ýnsanýn amacý iyilik, dostluk ve güzel ahlaký yaþamaksa, hem kendisine hem de diðer insanlara içindeki güzel duygularý hissettirecek ve insanlarýn kalplerinde ona karþý sevgi kýlacak olan da yalnýzca Allah’týr.