M.NÝHAT MALKOÇ

     Arapça bir tamlama olan arzuhal(arz-ý hâl); “bir iþ için bir makam veya resmi daireye bir iþ sahibinin verdiði dilekçe” anlamýna gelmektedir. Bu kelimenin diðer karþýlýðý “istidanâme” dir. Trabzonlu deðerli þair Halit Macit de son kitabýna “Arzuhal” ismini vermiþ.

     Trabzon’un nazik ve beyefendi insanlarýndan biri olan Halit Macit, uzun yýllardan beri þiir yazmaktadýr. Emekli bir Ýnþaat Mühendisi olan Macit, fýrsat buldukça kaleme sarýlarak duygu ve düþüncelerini þiir formatýnda dile getirmekte ve okurlarýyla paylaþmaktadýr. Ýlerleyen yaþýna raðmen, onun duygularý genç ve dinamik bir insanýnkilerden farksýzdýr.

     1939 yýlýnda Trabzon’a baðlý Yeþilova köyünde dünyaya gelen Þair Halit Macit, bugüne kadar üç þiir kitabý yayýmlamýþtý. Eski þiirlerinden seçmelerin yeni þiirlerle bir araya getirildiði eser olan “Arzuhal” onun dördüncü þiir kitabý oluyor. Kitabýn ilk sayfasýndaki “Þiir, gören bir göz, duyan bir kulak ve haykýran bir dilin mahsulüdür.” sözü þiir türünü çok güzel anlatýyor. Gerçekten de öyle deðil midir þiir? Herkes görür ama þair bir baþka görür. O, ayrýntýlarda nice güzellikleri yakalayarak okuyucusuna sunar. Herkes duyar ama þair en düþük tondaki sesleri de duyar. Þair toplumun temsilcisi olarak toplum adýna konuþur, konuþmakla da kalmaz, adeta haykýrýr. Sözün bu noktasýnda þair Mehmet Emin Yurdakul’un, þairin misyonuyla ilgili þu dizelerini hatýrlýyorum: “Býrak beni haykýrayým, susarsam sen matem et; /Unutma ki þairleri haykýrmayan bir millet,/Sevenleri toprak olmuþ öksüz çocuk gibidir”

     Kýymetli þair Halit Macit’in son kitabý olan “Arzuhal” “Ýçindekiler” bölümüyle baþlýyor. Daha sonra Mustafa Yazýcý’nýn “Sunuþ” yazýsýný görüyoruz. Onu Araþtýrmacý-Yazar Murat Yüksel’in “Bir Ömür Bir Þiir” yazýsý izliyor. “Kýsa Özgeçmiþim” adlý yazýda þair hakkýndaki bilgilere birinci aðýzdan ulaþabiliyoruz. Macit’in son eseri olan “Arzuhal” kitabý beþ bölümden oluþuyor. Kitabýn birinci bölümü “Yazar Hakkýnda Görüþler”e ayrýlmýþ. Bu kýsýmda Dr. Sami Ateþ’in “Kemalist Atýlým Birliði”, Necip Saraçoðlu’nun “Sunuþ”, M. Nihat Malkoç’un “Bir Beyefendi Þair: Halit Macit”, Hüseyin Albayrak’ýn “Bir Gönül Dostu Þair Halit Macit” isimli yazýlarý ve Murat Yüksel’in “Trabzon’a Mektup-5”, Ali Rýza Yýldýz’ýn “Þair Halit Macit Bey’e” , Av. Aydýn Kahraman’ýn “Halit Macit” adlý þiirleri takip ediyor.

     “Arzuhal” in ikinci bölümünde Macit’in eski kitaplarýndan en beðendiði þiirlere ve yeni kaleme aldýðý þiirlere yer veriliyor. Kitabýn ikinci bölümünde 51, üçüncü bölümünde 44, dördüncü bölümünde 62, beþinci bölümünde ise 74 þiir bulunmaktadýr. Bölümlerdeki þiirleri topladýðýmýzda söz konusu eserde 231 tane þiirin yer aldýðýný görüyoruz. Bu arada kitabýn deðiþik yerlerinde olmak üzere 56 tam sayfa resme yer verilmiþ. Bu resimlerin bir kýsmý manzara, bir kýsmý þairin gezip gördüðü yerler, bir kýsmý da kendi resimlerinden oluþmaktadýr.

     Trabzonlu Halit Macit, þiirlerini halk þiirimizin vazgeçilmez ölçüsü olan hece ölçüsüyle ve dörtlük nazým birimiyle yazmaktadýr. Fakat yazdýklarýný incelediðimizde bir kýsým þiirlerinde ölçü, durak ve kafiye kusurlarýnýn olduðunu görüyoruz. 231 þiirin çoðunda dörtlük nazým birimine yer verilmiþtir. Þiirlerini halk þiiri tarzýnda yazan Halit Macit tapþýrma(takma ad, mahlas) kullanmamaktadýr. Koþma(güzelleme, taþlama, koçaklama) nazým þekliyle yazdýðý þiirleri çoðunlukta olsa da semai türünde yazdýðý þiirlere de rastlanmaktadýr.

     Halit Macit’in þiirlerinde “aþk, bayrak, akþam, deniz, sýla, hazan, kadýn, sonbahar, zaman, gönül, toprak, arkadaþ, gençlik, dað, tarihî þahsiyetler, memleket, gurbet, anne, asker, gece, hüzün, ayrýlýk, vuslat, tabiat, çocuk...vb.” birçok temanýn iþlendiðini görürüz.

Halit Macit, zaman zaman toplumun kötü gidiþatýný eleþtiren taþlamalar da yazmýþtýr: “Bozulmuþtur þu dünyanýn düzeni/Belli deðil çirkin ile güzeli/Neler olmuþ devir bizden geçeli/Eyvah beni, eyvah beni, vah beni!...// Bulut oldu, yaðmur oldu, sel oldu/Evlat oldu, yavru oldu, el oldu/Ateþ oldu, duman oldu/kül oldu/ Eyvah beni, eyvah beni, vah beni!...”

Halit Macit, bazý þiirlerini geleceðimizin teminatý olan çocuklar için yazmýþ, onlara mutlu ve müreffeh bir dünyanýn yolunu göstermeye çalýþmýþtýr: “Toplan, kaynaþ, ol kardeþ/Huzurlu dünyayý seç/Ýlmin, irfanýn yolu/Bundan geçer bil kardeþ// Çayýr çimen, dað bayýr/Eðlenelim, gezelim/Huzurlu dünya için/El eleyiz güzelim.”

Karadeniz’in, özellikle Trabzon’un yaylalarý dillere destan güzellikleri baðrýndakilere doyasýya yaþatýr. Þair Halit Macit “Yaylalar” adlý þiirinde bu güzelliklere deðinir: “Yine yeþillendi bizim yaylalar/Ana ceylan yavrusunu arýyor/Koyun kuzu meler durur bir yanda/Bir yanda dilberler saçýn tarýyor//Kara kaþ altýnda ahudur gözler/Güneþten kavrulmuþ ay gibi yüzler/Koyunlar meliyor, kuþlar yol gözler/Yavrum sen gideli geçmiyor günler”

Halk þiiri tarzýnda eser veren þairlerin hemen hepsi de doðup büyüdükleri memleketlere duyduklarý özlemi þiirlerinde dile getirmiþlerdir. Çünkü çoðu ya okumak için, ya askerlik için, ya da para kazanýp ailesine bakmak için çok sevdikleri memleketlerinden, köylerinden göç etmek, büyük þehirlerin kalabalýðýna karýþmak zorunda kalmýþlardýr. Þair Halit Macit de doðup büyüdüðü topraklar olan Yeþilova’dan ayrýlmýþ, þehre göç etmiþtir. Fakat çok sevdiði Yeþilova’yý bir türlü unutamamýþtýr. Þu dörtlük bunun kanýtýdýr: “Ateþ yakar, su söndürür bilinsin/Yanar söner sen ne biçim kömürsün?/Býrak aþkýn bu sinemde gömülsün/ Yine özüm sözüm sardý Yeþilova’yý //Kader bize aldan kaftan biçeli/Çaresizim aþktan þerbet içeli/Hayli zaman oldu köyden göçeli/Yine özüm sözüm sardý Yeþilova’yý”

Zaman kavramý þairlerin en çok deðindikleri temalardan biridir. Hemen her þair zamanýn hýzlý geçiþinden ve içinin doldurulamayýþýndan þikayet eder. Zira ömür sayýlý günlerden ibarettir. Ýnançlý bir insan olan Halit Macit “Ezanlar” adlý þiirinde “Ezanlar okunup geçiyor bir bir/Sabah, öðle, ikindi, akþam, yatsý derken/Zaman akýp gidiyor ellerimden…/Bir þeyler alýp götürüyor benden…” diyerek zamanýn akýp gitmesinden duyduðu rahatsýzlýðý dile getirmektedir. O, zamanla ölüm arasýnda da baðlantý kurarak dünya hayatýný da þöyle sorgulamaktadýr: “Hýrs ve arzular üstüne kurulan dünya/ Her dönüþte bir bir yükünü atar/Ummana açýlan sessiz gemiler/Yeni yüklerini almaya döner” Buradaki “liman” imgesi bize Yahya Kemal Beyatlý’nýn “Sessiz Gemi” þiirini hatýrlatmaktadýr. Zira Beyatlý “Artýk demir almak günü gelmiþse zamandan/Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan” demiþti.

Ölüm konusunu þiirinin baþköþesini buyur eden Halit Macit, her þair gibi bu konuya birçok þiirinde deðinmiþtir. “Bir Ses” de bunlardan biridir: “Bir ses duyuyordum beni çaðýran/Aðaran saçlarýmýn ak tellerinden/Uyandým sonuna gelmiþiz baharýn/Ýstasyon görünüyordu birkaç kilometreden/Artýk çok geç kendimi buldum, kaybederken...”

Belli bir yaþa gelen kiþiler, geçmiþe ve ellerinden uçup giden gençliðe özlem duyarlar. Þairlerin kaleme aldýklarý þiirlerin çoðu, geçmiþe ve kaybettiklerine dairdir. Cahit Sýtký’nýn “Otuz Beþ Yaþ” þiiri varsa Halit Macit’in de “On Sekiz Yaþ” þiiri vardýr. O, bu þiirinde on sekizli yaþlarýna özlem duyar: “Âh on sekiz yaþ âh!/Oturup aðlamak istiyorum âh!/Hani nerdesin, kimin kanýnda? Âh on sekiz yaþ âh!//Soðukta üþüdüm, sýcakta yandým/Yaþarým sanmýþtým, amma aldandým/Bir anlamsýz hýrsla daða týrmandým/ Âh on sekiz yaþ âh!/”

Ýnsaný ayakta tutan en büyük güç, yarýnlara dair besleyip büyüttüðü ümitlerdir. Hiçbir þeyimiz olmasa da ümitlerimiz her dem taze ve genceciktir. Zaten kiþinin ümidi tükenmiþse yaþama gücü de tükenmiþ demektir. Zira ümidi tükenen kiþi, benzini tükenen araba gibidir. Araba nasýl yakýtsýz yürümezse, ümitsiz insan da yýðýlýp kalýr. Halit Macit “Ümit” adlý þiirinde bu güzel duyguyu þöyle dile getiriyor: “Bitmez tükenmez yarýþtýr ümit;/Menzile kýsadan varýþtýr ümit;/Bazen savaþ, bazen barýþtýr ümit;/Çalýþmak aðaçsa, talaþtýr ümit…”

Tarihte yaþanmýþ belli dönemler vardýr ki asla unutulmazlar. Çanakkale de o müstesna dönemlerden biridir. Çanakkale’yi þiirlerine konu edinen þairler, o büyük savaþý anlatýrken sanki o günleri bizzat yaþamýþlardýr. Halit Macit de þiirlerinde bu büyük zafere yer vermiþtir: “Ufukta göründü bir kýzýl güneþ,/Denizler kor oldu, yükseldi ateþ/Mevziler savruldu, tabyalar düþtü/Süngünün ucunda sönerken ateþ// Hücum emri geldi, koltukta kelle/Mevziler çanaktýr boðazlar kale/Þahlandý Mehmed’im coþtu bir kere/Namerdin kabridir dað, bayýr, dere...”

Halit Macit, þiirlerinde sade bir dil kullanmýþtýr. Þiirlerinde açýk anlatýmý tercih etmiþ, imgelere pek baþvurmamýþtýr. Onun þiirleri büyük küçük, herkesin anlayacaðý düzeydedir.