18 Ocak 2013 akþamý Çankaya Köþkü' nde bu topluluðun verdiði ilk konser TRT Müzik' ten canlý olarak yayýnlandý ve musýkîþinaslar tarafýndan gururla ve zevkle izlendi.

Hele hele sayýn Cumhurbaþkanmýz Abdullah Gül' ün konser öncesi yaptýðý konuþmasýndaki :

"...Cumhurbaþkanlýðý Klasik Türk Müziði Korosu, Cumhurbaþkanlýðý makamýnýn himayesine alýndý. Kültür ve Turizm Bakanlýðýmýza baðlý olarak vazifesini ifa edecek Klasik Türk Müziði Korosu’nun, Cumhurbaþkanlýðýnýn her türlü kurumsal desteðinden yararlanacaðýndan emin olabilirsiniz...” sözleri, devletin öz musýkîmize neredeyse 80 yýllýk bir ilgisizliðine karþýlýk,özür dilemesini çaðrýþtýrdý.

Bu konunun kýsaca hikâyesini anlatacak olursak :

Türkiye'nin " Batýlýlaþma" serüveni içinde nasibini alarak, Riyaseticumhur Senfoni Orkestrasý' nýn kuruluþu ile Türk musýkisini öðretim ve radyolarda icrasýna getirilen uzun süreli yasaktan sonra sadece Çankaya Köþkü' nde icra-i faaliyette bulunan " Riyaset-i Cumhur Ýncesaz Hey'eti " M.K.Atatürk' ün de vefatý ile beraber tamamen yokluða terkedilmiþ olan bir topluluktu .

1934' ten 1950' ye kadar býrakýn Devlet' in himayesini, itilip kakýlan Öz Mûsýkîmiz, 14 Mayýs 1950 seçimleri ile iktidarý devralan Demokrat Parti ile her ne kadar yeniden hayata dönmüþse de, resmi platformlara býrakýn girmeyi, düþünülmesi bile o dönemin ukalâlarýnca " irticanýn müzikteki görüntüsü " olarak ifadelendiriliyordu.

Hatta bir defasýnda, 1971 ara rejim döneminde düzenlenecek bir Klâsik Türk Musýkisi konserinde mekân olarak dönemin Kültür Bakaný' nýn Cumhurbaþkanlýðý Senfoni Orkestrasý Salonu' nu tahsis etmeye yeltenmesi bile, ülkede hükümet krizine yol açmýþ ve sansasyon bir hafta içinde Bakanýn istifasýný Baþbakan' a sunmasý ile ancak sona erebilmiþti.

Ta ki 1975 yýlýnda Türk Mûsýkisî Devlet Konservatuvarý ve Ýstanbul Devlet Klâsik Türk Mûsýkîsi Topluluðu' nun hayata geçmesiyle birlikte yarým asýra yakýn bir süredir millete zoraki dayatýlan bir müzik türünün abartýlan saltanatý da iyiden iyiye sallanmaya baþlamýþtý.

Ne var ki ondan sonraki yýllarda da Türk kültür ve sanatýna eðreti bir þekilde monte edilmiþ olan " çaðdaþ müzik " dedikleri tarza vatandaþ hiç raðbet etmese de adý geçen müzik devlet indinde "baþat" müzik statüsünde kabule devam edimiþ; 28 Þubat döneminin dayatmalý günlerinde o devrin Cumhurbakaný dahi "Çaðdaþ Türkiye" nin ne olduðunu, 9. Senfoni çalýndýktan sonra bu müziðe yaptýðý iþaretle anlatabilmiþti.

Bunca bâdireli bir süreç sonucunda, Cumhurbaþkaný sayýn Abdullah Gül, bu göreve geldikten sonra nerede ise eriþilmezlik noktasýna gelmiþ olan Çankaya'yý tam anlamý ile halka açtýðý gibi, 75 yýl önce yok edilen Riyaseticumhur Ýncesaz Hey' eti' nin de yeniden ihya edilmesi için ilgili kurum ve kiþilere verdiði talimat sonucunda, Bakanlar Kurulu'nun kararý gereðince Cumhurbaþkanlýðý' nýn Senfoni Orkestrasý gibi bir de Klâsik Türk Mûsýkîsi Topluluðu' nun oluþturulmasý için gerekli çalýþmalarý baþlatýr.

Resmi Gazete'de 12 Ekim 2012'de yayýmlanarak yürürlüðe giren Bakanlar Kurulu kararýyla, 75 yýl önce Atatürk'ün Cumhurbaþkanlýðý döneminde icra-i sanat eden, hemen akabindeki " Batý Müziði " hayraný ve Senfonik konserlerin müdavimi olan 2. Cumhurbaþkaný' nýn týpký Atatürk' ün paralar üzerindeki resimlerini kaldýrdýðý gibi, yok ettiði bu topluluðun, bunca seneden sonra yeniden ortaya çýkarýlmasý ayný zamanda M.Kemal Atatürk'ün hâtýrasýna da vefâ gösterisi olacaktýr.

Bu kararla yeni bir topluluk kurulmamýþ, l975 yýlýnda Devlet' in ilk Klâsik Türk Musýkî topluluðu olarak faaliyetine baþlayan Ýstanbul Devlet Klasik Türk Müziði Korosu'nun ismi, Cumhurbaþkaný Abdullah Gül'ün belirlediði þekilde "Cumhurbaþkanlýðý Klasik Türk Müziði Korosu" olarak deðiþtirilmiþ ve bundan böyle bu isimle misyonuna devam edecektir

Aslýnda Türk Devleti'nin Klâsik Musýkî Topluluðu'nun çizgisinden saptýrýlmasýnýn tarihi 1930'lý yýllardan çok önce "Mehterhâne" nin kaldýrýlmasýyla baþladýðý bilinen bir gerçektir. Sultan II. Mahmud'un Yeniçeriliðin ortadan kaldýrýlmasý ile birlikte, dolayýsýyla Mehterhâne’ nin de kapatýlmasý gündeme gelecekti.

Yýlmaz Öztuna' nýn anlatýmýyla ;

“…Türk musýkîsi kýsmý da olmakla beraber,bu kýsmý gittikçe üvey evlat muamelesi göreceði Muzýka-i Hümâyûn’ u bir Saray Konservatuvarý, bandosu ,orkestrasý olarak kurdu. Enderûn-u Hümâyûn’ daki (Saray Akademisi)Türk Musýkîsi kýsmýný ortadan kaldýrmadý. Fakat zamanla bu kýsým fonksiyonsuz hale hale geldi ve sona erdi...” 1

Mýzýka-i Hümâyûn’ un Klâsik Fasýl Topluðu’ na kenarýndan köþesinden batý alýþkanlýklarý da bulaþtýrýlýr. Klâsik ekol olarak “Fasl-ý atik” yanýnda bir de “Fasl-ý cedîd”isimli melez bir fasýl topluluðu kurulur;

”…ney ile flütü ,ud ile mandolini bir araya getiren bir düzen vardý:Takým’ ýn Batý musýkîsinin majörüyle,minör’ üne yakýn makamlardaki peþrevler ve saz semâîleri,hafif þarkýlar,köçekçeler ve oyun havalarýnýn armonize edilmesinden oluþan özel bir repertuvarý vardý.Geleneksel musýkînin Batý sazlarýna göre armonize edilmesi hevesinin ne kadar acemice de olsa,ilk örnekleri…” olacaktýr. 2

Geleneksel fasýl icralar artýk sinekemaný, ayaklý keman ve klârnet gibi enstrümanlarýn da ilâvesiyle icra edilecektir.

Genellikle Muzýka-i Hümâyûn’ un Ýtalyan asýllý müzisyenleri Geleneksel musýkîmiz eserlerini batý sistemine göre çok seslendirme çalýþmalarý adeta bir furya halinde devam edecektir.

Batý müziðinin ülkemize girmesiyle,Âyin-i Þerif, Kâr, Beste, Aðýr Semâî gibi sözlü eser formlarýna raðbet gittikçe azalacak, bunlarýn yerine þarký, fantezi gibi formlar yerleþmeye baþlayacaktýr. Saz eserlerinde ise Peþrev, saz semâisi gibi formlar yerlerini Sirto ve longa gibi formlara býrakmaya baþlayacaktý.

Hatta günümüzde bile Klâsik Türk Musýkîsi topluluklarýný yöneten þefler baget kullanmaya bu yýllarda baþlamýþtýr.

Bu meyanda Hammâmizâde Ýsmail Dede Efendi ve Hacý Ârif Bey gibi musýkîde çað açýp, çað kapayan dev isimler devletin bu ilgisizliði karþýsýnda madden ve mânen zor seneler yaþamýþ, belki de ebedî aleme küskün larak gitmiþlerdi.

Nereden baksanýz musýkimize yaklaþýk 190 seneden bu yana Devletçe takýnýlan olumsuz tavýr, sayýn Cumhurbaþkaný' nýn giriþimiyle ,Osmanlýca tabiri ile ifade edersek " eski durumuna irca " edilerek büyük bir yanlýþtan dönülmüþtür.

Hayýrlý olsun Türkiyem....

Salih Zeki Çavdaroðlu

D Ý P N O T L A R :

1 Yýlmaz ÖZTUNA, ” Dede Efendi ”, Kültür ve Turizm Bakanlýðý Yayýnlarý,Ýstanbul/1987 , s.38.39

2 Ogün Atilla BUDAK, " Türk Müziði' nin Kökeni- Geliþimi ", Kültür Bakanlýðý Yayýnlarý, Ankara 2000, s.72,73

http://ferahnak.wordpress.com/2013/01/19/erken-cumhuriyet-doneminin-bir-yanlisi-daha-duzeltildi/