BEYÝTLER ARASINDA GEZERKEN
Þiirler arasýnda gezerken en zorlandýðým þey, iliþkili beyitleri bir arada yorumlamaktýr. Edebiyat metinlerinin biribirine yakýnlýðý olanlarý yorumlamayý ve ayrý ayrý anlamlandýrmayý da zorlaþtýrýr.Bunun bilincinde biri olarak,farklý beyitlerin arasýnda gezmeyi, anlamayý deneyebiliriz.Aslýnda her bir beyit bir dünyadýr.Bunu da biliyorum.
Önce bir atasözü:”Adam, adamdýr olmasa bir pulu/Eþek yine eþektir atlastan olsa çulu”. Ýnsanýn deðerinin parayla pulla ölçülemeyeceðini söyleyen bir öðüt toplamý. Adamýn parasý olmasa da, deðer gören bir kiþiliði varsa yeterlidir atalara sözüne göre.Günümüz de tersi mi ne?Azcýk makamý ve parayý görenin yalakalýðýndan geçilmiyor.Yaratýlýþtan görevi yük taþýmak olan eþeðin de,en modern eðere vurulsa fýtraten eþek olduðuna vurgu yapýlýyor.Günümüzdeyse,giyilen bir elbisenin imaj olduðu pazarlamasý yapýlýyor.Yani paranýn, pulun ve eðerin deðeri insanýn deðerinin önüne mi geçiyor ne?
Hacý Bayram Veli bir beytinde: ”Hak Teala intikamýn yine kul ile alýr/Bilmeyen ilm-i ledünni,aný kul yaptý sanýr.”der.Ýnsanoðlu günlük yaþamýnda bir sürü sýkýntýyla karþýlaþýr ya da kötülükler yapar.Fakat bunun cezasýz kalacaðýný düþünür.Ýntikam sahibi olan Allah’týr. Allah’ýn intikamýysa,doðal hukuk yoluyla veya kullarýnýn eliyle olur.Ama çoðumuz bunu bir cinayet ya da kaza üzerinden somutlaþtýrarak anlarýz.Oysa diyor Hacý Bayram Veli,keramet sahibi veliler bunun böyle olmadýðýný bilir diyor.Adaletin kul eliyle gerçekleþmesi,Allah’ýn adaletinin yeryüzüne inmiþ halidir.Yani gerçek laikliktir.
Bir baþka beyitte de,ölümün varoluþsal gerçeðine vurgu vardýr:”Hangi güzel yüz ki, toprak olmadý/Hangi güzel göz ki,yere akmadý?”der üstat Biþr-i Hafi.Gerçekten her þey yalan ölüm gerçektir.Ocak ayý itibarýyla kaybettiðimiz deðerli insanlara bakar mýsýnýz?Hepsi birer deðerdi.Ama olmadý.Ömr-ü Hak geldi.Güzel yüzlü insanlarýmýzýn bir çoðu Rabbine kavuþtu.Aðlayanlarýnýn da gözyaþlarý yere akmadý mý?Ne yapabiliyoruz bu ölümler karþýsýnda? Sadece salavat ve dua.
Bir de dünyada yaþayýp da,yukarýdaki gerçekleri fark etmeyen cahil bir tayfa var. Bazýlarý da okumuþ cahiller… Allah’ým niye bu ölümler isyanýyla takýlan ruhsuz tayfa.Onlara da Necip Fazýl’ýn güzel dizeleriyle cevap verelim:”Deryada sonsuzluðu zikretmeye ne zahmet /Al sana derya gibi sonsuz Karacaahmet”Ne diyor üstat;dünyada sonsuzluðu ve ölümsüzlüðü aramaya gerek yok.Karacaahmet mezarlýðýna baktýðýnýz zaman;ölümlü hayatla,ölümsüz gerçeðin iliþkisini yine ölüm üzerinden anlarsýnýz diyor.Allah baki,insan fani demeye getiriyor üstat.Her þey üç beþ dizeye sýðdýrýlmýþtýr.Anlatým ne kadar yalýn ve basit ,anlayana.
Ýbn-i Kemal’in sevdiðim bir beytinde de buna benzer bir akýbet ve sonuç vurgusu vardýr.”Kýsmetindir seni gezdiren yer yer seni /Arþa çýksan akýbet yer, yer seni” Þair burada yer yer kelimeleriyle çok güzel oynuyor. O konumuz dýþýnda olduðu için geçiyoruz. Senin bahtýn iyiyse ve birazcýk kaderinde nasip varsa, ayaðýn dolaþmadan dünyayý ve güzelliklerini yaþarsýn. Eðer akýbetin-akb kökünden kelime;insanlarýn davranýþlarý sonucunda dünya ve ahrette karþýlaþacaklarý sonuçtur-iyi ve iyi iþler yaptýysan,sonuçta gelir seni bulur diyor þair.Eðer kötü þeyler de yaptýysan,arþa ya da gökyüzüne çýksan da seni bulur diyor.Seçtiðim tüm dizelerdeki gibi kötülüðün ve iyiliðin karþýlýksýz kalmayacaðý fikri savunuluyor.
Beþ güzel beyit ve beþ güzel hakikat vurgusu. Onun için yaþasýn adalet diyorum. Doðru yoldan ve hakikatten ayrýlmayalým diyorum.Para,pul,þan,þöhret,koltuk bunlar insanlarýn mamasý.Bunlarýn hepsinin imtihanlarýmýz olduðunu unutmayalým.Onlara taparak,kiþiliðimizin yerlere düþmesine neden olmayalým.Dünya fani,hakikat baki.Güzel bir derviþ þiiriyle þafi niyetine bitirelim.Dostça kalýn,saðlýkla kalýn.
Aþkýn Odu Ciðerimi
*
Aþkýn odu ciðerimi
Yaka geldi yaka gider
Garip baþým bu sevdayý
Çeke geldi çeke gider
*
Firkat kar etti canýma
Gelsin aþýklar yanýma
Aþk zencirin dost boynuma
Taka geldi taka gider
*
Bülbül eder zar ü efgan
Aþk oduna yandý bu can
Benim gönülcüðüm hemen
Hak'tan geldi Hakk'a gider
*
Arifler durur sözüne
Gayri görünmez gözüne
Eþrefoðlu yar yüzüne
Baka geldi baka gider...
Eþrefoðlu Rumi