MERHABA ANTAKYA MERHABA RIZA ÞEHRÝ

Güneþ Ülkesi(Tommasa Campanelle), Ütopya( Thomas More), Prens(Niccola Machiavelli), Bindokuz Yüz Seksen Dört(George Orwell), Cesur Yeni Dünya(Aldous Huxley) ve pek çok kitapdan önce de yazýldý; ideal ve saðlýklý bir þehrin özellikleri. “Buyruk” bunlardan biridir. Ýmam Cafer-i Sadýk Buyruðu'unda; yaþanýlasý bir þehir çok güzel bir hikaye ile dile getirilir.
Yaklaþýk 13 yüzyýl öncesinde yaþayan herkesin, rýza içinde olduðu bir þehirdir anlatýlan. Huzur ve refah içinde yaþanýlan, güzel bir yerleþim yerdir; Rýza þehri. Bir ütopyadýr belki de betimlenen rýza þehri. Orada herkes mutlu her þey düzenli ve sakindir. Rýza þehrinin üç önemli özelliði vardýr: Birincisi, Kiþinin kendisi ile rýzasýdýr. Kiþinin kendi özü ile yüzleþmesidir. Ýkincisi, toplumla rýzasýdýr: kiþinin içinde bulunduðu toplumdan, toplumun kiþiden rýzasýdýr. Üçüncüsü, kiþinin tarikatla rýzasýdýr. Yola giren rýza ile girer; zorlama baský söz konusu edilemez.
Ýmam Cafer-i Sadýk buyruðunda bu yaþanýlanlar ve olaylar bir kurgu biçiminde dile getirilir. Son ifadeler ise veciz sözlerle tamamlanýr:
“...Rýzasýz iþ olmaz. Yol ve erkân Ulu Tanrý'nýn evidir: Rýzasýzlýk Ulu Tanrý'nýn yasaðýdýr. Ondan sakýnmak ve ondan korunmak gerekir.”
Evliya Çelebi'nin, “ Eski Taht Þehri ve Ulu Kent” olarak sýfatlandýrdýðý Antakya'ya, ne zaman yolum düþse, Buyruk'daki Rýza Þehri gözümde canlanýr. Bu asil kent tam da Ýmam Cafer-i Sadýk 'Buyruðu'nda ki Rýza Þehri'nin kendisi gibi gelir bana. Mutlu insanlar, uyumlu ve düzenli bir yerleþim yeri. Ýçinden akan sessiz ýrmak, karþý da ulu daðlar, kaleler, kutsal yerler, anýtlar, dar sokaklar. Sakin sakin dolaþanlar, alýþveriþ edenler, sokak satýcýlarý, öðrenciler hep bir uyum içindeler. Sanki rýza þehri burada vücut bulmuþ gibidir. Bu ortamý gördükçe ütopylarýmýn, hayellerimin bir gün gerçekleþeceðine inancýmý da pekiþtiririm. Bin yýl, iki bin yýl, hatta bir kaç bin yýl öncesinden bugünlere, kadim Antakya kenti canlanýr gözlerimde. Her santimetrekaresi tarihin derinliklerinden izler taþýyan bu güzel þehir, nice nice uygarlýklara beþiklik ve sayýsýz düþüncelere analýk etmiþtir. 1996 yýlýnda 90'lý yaþlarýnda olan babam ve annemi getirmiþtim bu topraklara. Onlarýn dillerinden þu cümle hiç eksik olmamýþtý. “Burada herkes birbirine; günaydýn diyor, merhaba diyor, selamlaþýyor.” Bu durum çok hoþlarýna gitmiþti. Selamlaþmanýn, merhabanýn ne kadar önemli olduðunu, yeni yeni farkediyorum. Yabancýlaþmanýn toplumun içine sinsice yerleþtiði, insanýn sadece çýkarlarý varsa, selamlaþtýðý bir dünyanýn var olduðunu görüyor ve þaþýrýyorum. Bu konuda ne kadar cimrileþmiþ insanlar. Ayný asansörde bile, býrakýn selamý sabahý birbirlerinden göz ucuyla bile selamlaþmadýðý bir zavallý dünyanýn nereye taþýndýðý ise meçhûl. Bütün bunlar olurken, benim rýza þehrim'den aylardýr hiçde iyi haberler duyulmuyor. Gün boyu televizyonlarda, internetlerde, gazetelerde; Antakya, Ýskenderun velhasýl Hatay ve ilçeleri eksik olmuyor. Binlerce yýldýr, nice sýkýntýlarý ve iþgalleri görmüþ, savaþlar, yýkýmlar, depremler, seller yaþamýþ; Hatay topraklarýndan canlý canlý top görüntüleri, havan mermileri, ejderha tipli silah taþýyan kamyonlarla imaj veriyor dünya âleme. Sanki birilerinin gözü dedi Hatay'a. Hiç de beklenmeyen ve tahmin dahi edilmeyen bir olaylar yaþanýr oldu. Bu topraklara sevdalý her insanýn da yüreði burkuldu bu olup bitenlere. Unutulmamamasý hatýrlanmasý gereken bir kaç bilgiyi paylaþmak en iyisi bugünlerde. Kemal Sülker, Hatay doðumludur. Anýlarýnda Hatay'ýn baðýmsýzlýk mücadelesini de anlatýr. Öðrenci iken, 1937 yýlýnda çýkardýklarý ortak broþürlerde, o günlerde olup bitenleri halka nasýl izah ettiklerini yazar ve þöyle bitirir yazýsýný: “ Anlamýþtýk ki; ne kadar yoksun, ne kadar güçsüz, ne kadar yardýma gereksinmemiz olursa olsun, güçlüler karþýsýnda boyun bükmek “geçici” olamaz. Anlamýþtýk ki; “dost” elini uzatacak bir yabancýya bel bükerek el uzatýrsak, alacaðýmýz “yardým”ýn karþýlýðý kiþisizliktir.”
Cahit Tanyol'un 1984 yýlýnda Yazko yayýnlarý'ndan çýkan Ortak Kitap'daki bir makalesinin, “Baðýmsýzlýk ve Toprak” bölümünün bir kýsmýný burada paylaþmadan geçemeyeceðim:
“...bir Hataylý dostum kuþkulu bir dille þunlarý anlattý: “... Yahudiler Amik Ovasýný satýn almak ve Yahudi Devletini orada kurmak için giriþimde bulundular. Amik Ovasýnda geniþ topraklarý olan ve bugünkü Dýþiþleri Bakaný Vahit Halefoðlu'nun kayýnpederi Suphi Bereket buna karþý çýkmýþ ve Yahudilere toprak satmayý önlemiþtir. Sonradan onlar Filistin'de Araplardan toprak satýn alarak orada Yahudi Devleti kurmuþlardýr.”
Bulunduðu konum ve önem nedeniyle tarih boyunca bir þekilde hep dikkatleri üzerine çeken bu kadim kenti Antakya; ulusal ve evrensel kültüre her dönemde katký vermiþtir. Bu kentte yaþayan sanatçýlar yazarlar ve þairler Hatay sýnýrlarýný aþan çaba ve gayretleriyle bütün olumsuzluklara raðmen yýlmadan ille de sanat düþüncesinden taviz vermeden ilerlemektedirler. Bunlar ülkenin her yerinde bulunan duyarlý sanatçýlar, ve kiþiler tarafýndan takip edilmekte ve gýpta edilmektedir.
Kemal Düz