Uzak geçmiþte okunan bir kitap yeniden ele alýndýðýnda ya da bir film belki de; sayýsý anýmsanmayan bir tekrarda yeniden izlendiðinde akýlda kalanýn ne olabileceðiyle ilgili kimsenin önceden bir fikri yoktur. Ne okunan kitapta birbiri ardýna dizili sözcüklerin yarattýðý anlam, ne de izlenen filmin her sekansýnda aktarýlan görsel algý bir öncesindeki ayný olmaktan uzaktýr. Ve gerçek bir yeninin keþfini sunar. Gerçeði sýradanlýktan uzak tutan ise; o güne, hatta o an’a dek biriktirilenler ve etkileþimi yeniden biçimlendirme yetisinin kaynaðý bilgidir.

Kült kitap ya da filmlerin okuyucu ve/veya izleyicisine kattýðý en önemli artý elbette ki ona kült olma özelliðini kazandýran felsefesi ve bunu iþleyiþ dilidir. Öyledir ki; bir önceki okumadan, izleyiþten daha farklý sonlara ulaþýr kiþi. Sonlar bir önceki sonun baþlangýcýndan türer ve sonsuz bir sarmalmýþ gibi düþünce evreninde var olur gider. Her yeni bir baþkasýný doðurmuþ onun baþlangýç noktasý olmuþtur artýk. Onlarca yýl önce okunan kitabýn o günkü algý daðarcýðýnýn el verdiði ölçüde içselleþtirilmesi gibi izlenen filmin sinematografi çözümlemesi de bundan nasibini alýr. Bilinmesi gereken þudur ki insan; algýlayabildiðini, doðru süzgeçten geçirip rafineleþtirdiði ölçüde izlediðini, gözlediðini, okuduðunu ve elbette ki yaþadýðýný içselleþtirebilir. Bu bir döngüdür ve aþamalardan herhangi biri olmasý gerektiði kývamda deðilse eðer sonuca ulaþmak mümkün olmaktan çok ama çok uzaktýr.

Yýllar önce tanýma fýrsatý yakaladýðým güzel insanlardan biri; “Kavramlardan bahsedebilmek için insanýn otuz beþ yaþýna gelmiþ olmasý gerekir. Onun öncesinde kavramlardan bahsetmek, soyutlama yapabilmek doðal olarak mümkün deðildir”* demiþti. O günlerde ne demek istediðiyle ilgili tam fikir sahibi olduðumu söylemek güç. Söylenenin o sýra bitirmek için uðraþtýðým doktora tezimle ilgili bir eleþtiri olduðunu düþünmüþtüm bile diyebilirim. Ancak kilit sözcüðün birden daha fazla olduðunu þimdi anlýyorum. Kavram, soyutlama ve otuz beþ yaþ. Sihirli üç sözcük belleðimde gülümsüyor. Otuz beþ yaþ, kemik yaþýnýn anlatýlmak istendiði bir ifade olmaktan uzak; düþünsel birikimin olgunlaþmaya baþladýðý, yorumlama yetisinin geliþtiði, var olaný okumanýn daha analitik ve tepeden bakan bir gözün titizliðinde yapýlabileceði zamaný tanýmlýyor. Hayatý okumak sahip olunan entellektüel birikimle þekilleniyor ve anlam kazanýyor.

Bu gece, saatin bire yaklaþtýðý þu sýralar yýllar önce izlediðim bir filmi yeniden seyretmenin üzerimde býraktýðý hoþ duygularý anlamlandýrmaya çalýþýyorum yazarak. Forrest Gump’ýn sadece Oscar almýþ bir film olarak kültleþmediðini; senaryo, mekan kurgusu ve zaman dilimlerinin yumuþak, birbirini takip eden doðal geçiþlerle veriliþinde... Ve de kurgu kiþiliklerin yaþama tutunma çabasýnýn iþleniþinde, o günün koþullarýnýn içselleþtirilme biçimi ve aktarýlýþýnda, bakýþ açýlarýnda ve pek tabii ki hayatý okuma perspektifinin sunumundaki mucizevi uyumda olduðunu gözlemledim. Sistemin parçasý gibi gözükürken protest bir hayat duruþu sergileyiþin mucizevi anlatýmý... Önce kendi için bir þey yapmanýn toplumsal kabullerin tersine kötü ve bencilce bir þey olmadýðý... Ýyi ya da kötü gibi kavramlarýn her zaman bilinenler çerçevesinde tanýmlanamayacaðýný karþýtlýklarý zamanlý eþiþleyerek gözler önüne sermiþ, kült bir yapýtmýþ Forrest Gump. Zaman zaman yeniden okuduðum uzak geçmiþe ait kitaplarýn üzerimde býraktýðý farklý ve yeni izlerin benzerleri bu gece de yeniden keþfettiðim filme ait görsel sahnelerin yerleþtiði belleðimde benimle birlikte.

Öncesinden farklý duygu ve çýkarýmlarla bir þeyi daha tanýmladým. Hayat içinde bir baþka yeniyi kurgularken gerçek olanýn filmin açýlýþ sahnesindeki cümlelerde saklý olduðunu artýk biliyorum. “Hayat bir kutu çikolatadýr. Ýçinden ne çýkacaðýný bilemezsin”.


Özlem Salman
Kýbrýs, 28/05/2013

*Yüksek Mimar Selçuk Batur’un aziz hatýrasýna saygýyla.