ÝSKENDERUN ANILARI 1

Ýskenderun'da 17 yýl yaþadým. Bu sürenin 6 yýlý Ýskenderun Merkez Komutanlýðýnda Astsubay olarak, kalan 12 yýlýný da ortalama yaþam düzeyinde biri olarak yaþadým. Ýskenderun'u seviyorum, Hatay'ý seviyorum. Kendimi; Hataylý, Ýskenderunlu olarak hissediyorum. Orada pek çok arkadaþým, ahbabým var, bu topraklarýn havasýný soludum, suyunu içtim, ekmeðini yedim.Çocuklarým orada okudular meslek sahibi oldular. Minnettarým Hatay'a, Hataylý'ya... Ýskenderun'da yaþadýðým süre içinde yaþadýðým, bende derin iz býrakan kiþilerin, olaylarýn; pek çok güzel, ilginç ve önemli anýlarýyla doluyum. Bunlarý mümkün olduðunca yazmak istiyorum. En azýndan benimle birlikte yokolup gitmezler. Bunlar aslýnda önemsiz görünebilirler. Ancak bugün çok önemsiz gördüðümüz ayrýntýlarýn ne kadar önemli veya önemsiz olduðunu tarihi süreç deðerlendirecektir. Kültür sanata gönül vermiþ biri olarak özellikle Ýskenderun'un kültür sanatýna katký yapmaya çalýþtým. Ferda Kitabevi sadece kitap satýlan bir yer deðil, kültürel ve sosyal bir ortam yarattý; yeni düþüncelerin ortaya çýktýðý, paylaþýldýðý ifade edildiði günlük hayatýn içinde yer bulabildiði bir mekandý. Hatay ve Ýskenderun'un tarihi ve kültürel mirasý hep ilgimi çekti. Zengin bir tarihe ve kültürel birikime sahiptir. Bunlarý elimden geldiðince kendimce günýþýðýna çýkarýlmasýna yardýmcý olmaya çalýþtým. Düþüncelerimi, deðerlendirmelerimin bir kýsmýný gazetelerde, dergilerde ve internet ortamýnda paylaþtým. 1995 Temmuz ayýnýn baþýnda geldiðim Ýskenderun'dan, 2012 yýlýnýn Mart ayýnýn son günü ayrýldým. Her insanýn yaþadýðý çok önemli önemsiz bilgiler vardýr muhakkak. Her kiþi yaþadýklarýný; konuþarak, þu veya bu biçimde kaðýda aktararak yarýnlara taþýr. Günümüzde internet ortamý var; kaðýt kalem de artýk hayatýmýzdan çýkmak üzere. Sanal ortam artýk bir gerçek ve sesimizi dünyaya yaymak imkanýný veriyor. Oysa konuþtuklarýmýzý bazen en yakýnýmýza bile duyaramýyoruz. Ýnternet iyi bir imkan. Bilgi yaygýnlaþýyor, körlük ortadan kalkýyor. Daha önce ki yazýlarýmý da belli bir süre geçmeden yayýnlamadým. Çünkü yazýlarýmý da turþu gibi iyice olduktan sonra tekrar tekrar kontrol etmiþ ve paylaþmýþýmdýr. Bu yazýlar güzellikten, hoþgörüden, insaniyetten sözeden yazýlar olacak. En azýndan ben böyle yazmak istiyorum. Kalem bu, istemeden de olsa birilerini üzecektir, ancak içinde gerçek hep varolacaktýr. Kimi itiraflarýmý ve keþke yapmasaydým dediðim bir kaç örnekle baþlamak istiyorum; Son yerel seçimlerde þimdiki Belediye Baþkaný'ný destekledik, yanýnda yer aldýk. Seçim öncesi; eþimle birlikte seçim çalýþmalarýna katký verdik Çoðu kez iþyerimizi kapattýk, mahallelerde, meydanlarda hep olmaya çalýþtýk. Bu süreçte ve daha sonra pek çok dostumuzdan eleþtiri aldýk; yanlýþ düþündüðümüzü,yanlýþ hareket ettiðimizi belirttiler. Bu nedenle üzülen-darýlan arkadaþlarýmýz dostlarýmýz oldu. Dinlemedik, inatla çalýþtýk. Uðraþ verdik. Þimdilerde geriye dönüp baktýðýmda bu konuda, ne büyük hata yaptýðýmýzý anlýyorum. Ýyi niyetliydik, idealisttik, hep iyi þeyler düþündük. O çabalar, o koþturmalar bizden çok þey götürmüþ. Birileri makam mevkii sahibi olacak diye çýrpýnmanýn bir anlamý yokmuþ. On yýla yakýn süredir kimi zaman haftada, kimi zaman ayda bir kez veya daha uzun sürede köþe yazýsý yazdýðým yerel bir gazetede de; yazmam nedeniyle, tanýdýk tanýmadýk pek çok kiþiden olumlu olumsuz tepki aldým. Neden yazdýðýmý, sorguladýlar, eleþtirdiler, yazma dediler, Bunlarý kaale almadýðým için için, selamý sabahý kesen pek çok kiþi oldu. Hatta bu konuda kimi kurumlar, dolayýsýyla engellemelerle yarattý.Yine dönüp geriye baktýðým da, yazý yazmakla da, çok yanlýþ yaptýðýmý düþünüyorum. O yapýlan eleþtiriler çok haklý olduðu kanaatindeyim. Þimdi o emeklerime, çektiðim sýkýntýlara ah ediyorum.Yine kuruluþ aþamasýnda ve sonrasýnda büyük çaba ve özveri gösterdiðim, günlerce aylarca emek sarfederek kuruluþuna katký verdiðim dernek için, çabalarýmý gören arkadaþlarýmýn eleþtirilerine uðradým. 'Doðru bildiðim yolda gideceðim' dedim onlara. Þimdi düþünüyorumda, nasýl gece gündüz demeden uðraþ verdiðime, emek verdiðime piþmaným. Bu ve benzeri konularla uðraþýrken esas iþimizden kopmuþuz, onu yok saymýþýz. Eþime ait kitabevinin yukarýda sýraladýðým nedenler baþta olmak üzere, benim bu yanlýþlýklarým ve hatalarým yüzünden iþleri azaldý, kirasýný bile karþýlayamaz duruma düþtü ve kapanmak zorunda kaldý. Sonuçta bu kitabevi Ýstanbul'da yine kitap satýþ iþine devam ediyor, ancak Ýskenderunlu okuyucular, kitapseverler bir kitabevinden bir kültür yuvasýndan mahrum kaldýlar. Üzüntüm bu...

UZUN UZUN ON YIL: 1999-2009 YILLARI

1996 Mart ayý idi, Abim, düzenleyeceði kitap sergisi için afiþ bastýrmak istiyordu, bende görev yaptýðým kuruma gelen, beðenerek okuduðum Ses gazetesi'ne gitmesini, orada bastýrmasýný söylemiþtim. Kendisi gazeteye gitmiþ, afiþleri sipariþ etmiþ. Bir-iki gün sonra da afiþleri teslim almak üzere gittiðinde, kendisine çok ilgi gösterildiðini, az da bir ücret talep edildiðini, hatta kaðýt parasýnýnýn altýnda bir para aldýklarýný anlatmýþtý. Bu durum beni çok etkilemiþti, Ses Gazete'sine karþý içimde çok büyük bir sevgi ve saygý oluþmuþtu. Haluk Beyi ve Ses Gazetesi'ni kitabevi açýldýktan sonra tanýmaya baþladým. 1999 yýlý Temmuz'unda kitabevi'nde bize yardýmcý olan bir üniversite öðrencisi( Gürhan) vardý. Bir nedenle gazeteye gittiðinde Haluk Bey, ona gazetede yayýnlanmak üzere kitaplar hakkýnda, yazý yazmasýný önermiþ, o da bana sormuþtu, bende yazmasýný tavsiye etmiþtim ve bir- kaç köþe yazýsý yazmýþtý. 2000 yýlý yazýnda Arsuz'da kaldýrýmda bir masanýn üzerinde Bijuteri sergisi açan Eskiþehirli iki genç (Kaya- Ayten) arkadaþla tanýþmýþtýk. Kaya, ayný yýlýn Kasým ayýnda Bijuteri satýþý için, Vakýflar Bankasý karþýsýnda köþedeki binada hediyelik eþya sergisi açacaðýný, istersek bizim de ayný yerde kitap sergisi açabileceðimiz, önerisiyle yanýmýza gelmiþti. Bizde kabul ettik, Orada kýsa bir süre kitap sergisi açtýk. Bu mekan Figen Hanýmlara aitmiþ, Orada Figen Haným'ý tanýdým. Aslýnda daha önce bir kaç kez kýsa görüþmelerimiz olmuþtu. Yine Arsuz'da 2001yazýnda kitap sergisi açmýþtýk, sergiye zaman zaman Figen Haným uðrardý. Yine bir Eylül ayý akþam üzeri eþiyle birlikte geliþinde þiddetli yaðmur yaðmýþ, küçücük alanda dükkanda mahzur kalmýþtýk hep birlikte. Ýþte o akþam Figen Haným, bana gazete de yazý yazma önerisinde bulunmuþtu, hiç düþünmediðim bir bir konuydu bu. Ýþte ondan sonra, elimizden geldiði kadar Ses gazetesi'nde yazý yazmaya çalýþtýk. Saðolsun, beni yazý yazmaya teþvik etti, kendisine þükran borçluyum. Ýlk zamanlarda çok zorlandýðým yazýlar, sonralarda kolaylaþmýþtý adeta. kültür-sanat konularýnda aþaðý yukarý her hafta yazýlar yazýyordum. O dönemde bende bilgisayar olmadýðýndan veya ben bilgisayar kullanmasýný bilmediðimden olacak, yazýlarý hep elde yazar kimi zaman kendim götürürdüm, kimi zamanda gazeteden görevliler gelip yazýyý alýrlardý. Tabi o yýllarda Ýskenderun'da kitabevi'nde iþlerimiz, satýþlarýmýz çok iyiydi, iyi kitap okunurdu. Kitabevi, Ýskenderun'da kitapseverlerin, okuyucularýn, aydýnlarýn, demokrat insanlarýn uðrak yeriydi. Çeþitli kültür sanat etkinlikleri gerçekleþtiriyor ve bunlar oldukça da ilgi görüyordu. Krizler, bunalýmlar sýkýntýlý dönemler... Ülke bir dönüþüm geçiriyordu... Ýskenderun, aydýnlarýn kendilerini rahat hissedecekleri bir ortamdan mahrum idi veya çok azdý. Ýþte bu, 1999- 2009 yýllarý arasýnda ki 10 yýlda; Atatürkçülerin, demokratlarýn, solcularýn en azýndan uðradýklarý, bilgi alýþveriþinde bulunduklarý yerlerden biri idi kitabevi. 29 Mart 2009 yerel seçimleri Ýskenderun'da yeni bir umut yarattý. Seçim sonuçlarý, 15 yýl sonra yerel yönetimi tekrar alan kesimde büyük sevinç ve heyacan yarattý. CHP ile seçim kazanýlmýþtý. Ancak çok kýsa bir süre sonra sonra CHP'liler çok büyük hayal kýrýklýðý yaþadýlar. Kazanan CHP 'miydi, Dr. Yusuf Civelek mi? Bu sorunun yanýtý hiç bulunamadý. Belediye Baþkaný Yusuf Civelek kerameti hep kendinde gördü. Ancak yinede kulaklara hep fýsýldandý bu seçimde CHP'nin reylerimi yoksa Doktor'un reyleri mi reyleri belirleyici oldu, diye. Seçim sonrasý, artýk kitabevi'nin bir kýymetiharbiyesi kalmamýþtý. Kitabevi'ne hemen hemen hergün gelen gidenlerin bir kaçý makam mevkii sahibi olmuþ, diðerleri de artýk hedefe varýldýðýndan, muhalefet edilecek kimsede kalmadýðýndan kitabevinden ayaklarýný iyice kesmiþlerdi. Oysa, seçim öncesi; adaylar üzerine, seçimler üzerine ilk sohbetler önemli kararlarýn alýndýðý mekanlardan birisi de burasýydý. Yusuf Beyle, Haluk Beyle, Hayati Beyle ve diðer kimi kitabevi müdavimleriyle görüþmemiz çok zordu. Artýk öyle çatkapý devri bitmiþ, onlarýn da zaten böyle kaygýsý de yoktu. Saðolsun, o günlerde kiþiliðinden taviz vermeyen bir tek kiþi vardý; o da Figen Haným'dý. O her zamanki gibi yine kendisiydi. Birgün kendisi bir öneriyle geldi, dernek kurmadan söz etti. Yýl 2010 mevsimlerden yazdý. Sahilde Belediye'nin çay bahçesinde yaklaþýk iki ay süren görüþme ve toplantýlar sonucunda dernek düþüncesi düþünceden, gerçeðe dönüþtü... Dernek kuruldu, geçici baþkanlýða beni uygun gördüler... Üsküdar: 29 Mayýs 2013

ÝSKENDERUN ANILARI 2: GÖRDÜKLERÝM DUYDUKLARIM OKUDUKLARIM

O gün Ýskenderun daki bütün muhalifler kazanmýþtý. Sevinç çýðlýklarý ýslýklar korna sesleri sokaklar coþku seli... Oysa kazanan bir kiþi belki de, bir kaç kiþi idi. Oysa ben dahil herkes sevinç içindeydik. Sanki biz kazanmýþtýk. Öyle bir hava verilmiþti. Belediye baþkaný seçilen Dr. Yusuf Civelek, gayet sakindi. Hiç de heyacanlý görünmüyordu. Seçim sanki önceden mi kazanýlmýþtý? Politika bu muydu? Oysa biz onun adýna ne çok heyacanlýydýk. CHP binasýnýn önünde, kalabalýðýn arasýnda akþam saat 22 sýralarýnda yapayalnýzdý, Ümran Haným; yanýna gittim, kutladým kendisini. Kitabevine gelirdi, bazen bir kaç kitap alýrdý. Seçim çalýþmalarý baþlarken Yusuf Bey'ide hastalarý dýþýnda tanýyaný azdý. Ben de tanýmazdým. Hayati bey tanýþtýrmýþtý. Seçim çalýþmalarýnda habira anlatýr, tanýtýrdýk. Hayati Çepni, dört yýl mý, beþ yýl mý olacak haftanýn bir-kaç günü bizim kitabevine gelir, sohbet eder, dertleþirdik. Kimi zaman arkadaþlarý gelir; hep kitabevinde buluþurlardý. Çoðu arkadaþý da kitabevinin sahibinin Hayati bey olduðunu sanýrdý. Bazen de Yusuf Bey'in yanýna giderdi. Milletvekilliðine adaylýðý öncesi, Yusuf Bey de kimi zaman uðrardý. Kültür sanat etkinliklereine kendisini davet ederdim; ilgi gösterir gibi yapardý, ancak hiçbirine de katýlmazdý. Biriki davetiye alýr – almazdý. Henüz adaylar kesinleþmemiþti; 10 gün kadar, Ordu'ya gitmiþtim. Kitabevi'ne Hayati Bey bakýyordu. Geldiðimizde kitabevini çok daðýnýk görünce; Hayati Bey, seçim çalýþmalarýný burada yaptýklarýndaný söylemiþti. Yine o tarihlerde Haluk Bey'in yanýna gitmiþtim. Yusuf Civelek de oradaydý. Haluk Bey, bir hikaye anlattý. Hiç unutmam þöyleydi. Bir fabrika müdürü varmýþ, sabah iþine gider akþam dönermiþ. Fabrika ile hiç ilgilenmezmiþ. Sonra fabrikanýn sahibi; “Bu müdür herhangi bir iþ yapmýyor... çýkaralým.” demiþ Ve iþten çýkarmýþlar. Adam ayrýlmýþ, sonra, fabrika da herþey ters gitmiþ; iþler yavaþlamýþ, üretim düþmüþ, arýzalar meydana gelmiþ. Ne yapsalar etseler olmamýþ. Çözüm olarak tekrar çýkardýklarý müdürü çaðýrmýþlar. Müdür gelmiþ oturmuþ koltuða. Fabrika tekrar eski günlerinde olduðu gibi çalýþmaya ve üretimde bulunmaya baþlamýþ. Bunu nasýl baþardýðýný sormuþlar. Müdür de demiþ ki ;Ben fabrikanýn hep bacasýna bakýyorum, eðer duman varsa, sorun yok, iþler de yolunda. Böylece anlýyorum fabrikada problem olmadýðýný üretim yapýldýðýný... demiþ. Hep beraber gülmüþtük bu hikayeye. Hastaneye gitmiþtik Eþimle birlikte, orada Yusuf Beyle karþýlaþtýk, bize çok nazik davrandý, odasýna davet etti. Mesai bitmek üzereydi, görevli yoktu. Kendi elleriyle bize kahve yaptý. Gerçekten çok güzel bir kahve yapmýþtý. Birlikte içtik. Bir seçim öncesi bir gün kitabevi'nin önünden geçerken eþim “Çok baský yapýlýyor, kitabevini kapatacaðýz Yusuf Bey” dedi Yusuf Bey'de “Hayýr .. biz kazanacaðýz, kitabevi de kapanmayacak.” dedi. Oysa öyle hiç olmadý. Seçimler kazanýlýp da ertesi günü kutlamalar yapýlýrken Yusuf Bey'den ilk yasak geldi. Kutlama için “Sadece tokalaþýlacak” dedi, “Öpüþmek yok” dedi. Ancak bir yýðýn sýkýntý içinde kurduðumuz Derneði, yaptýðýmýz etkinlikleri bile kendi döneminde olduðunu ileri sürerek bundan bile kendisine pay çýkarmaktaydý. Seçimlerden bir kaç gün sonra ilk eleþtirimi yapmýþtým, internet ortamýnda buna çok üzüldüðünü söylemiþlerdi.
Burada biraz ara verelim. Bir kitabýn sayfalarýnda biraz mola verelim. Ali Göçmen'in, çok güzel roman tadýnda anýlarýný kaleme aldýðý ; “Olaylar, Tanýklýklar Aleviler” kitabýndan söz edelim. Bu kitabý daha basýlmadan taslak halinde okumuþtum. Çok beðenmiþtim. Ali Abi tarihin sayfalarýna not almýþ adeta. Her insanýn yaþadýklarý önemli olaylar vardýr. Ýnsan bu dünyadan ayrýlýnca onlar da yok olur. Gider, oysa anýlarýn içinde gelecek kuþaklara kýlavuz olacak bice bilgiler vardýr. Kitabýn dokuzuncu sayfasýna bir göz atalým: 1971 yýlýnýn 5 Mart'ýnda yaþanan Kýrýkhan olaylarýný anlatýrken, 1938 sonrasýndan baþlar anlatmaya.. Ermenilerin, Fransýzlarýn desteði ile evlerini, iþyerlerini terkederek, Suriye'ye ve Lübnan'a gidiþlerini, Bunun neticesinde de malýn mülkün nasýl el deðiþtirdiðini, de anlatýyor: “Tek “görevli” hekim Pratisyen Doktor Ali Civelek (halk ona Ali Muharrem derdi) Kýrýkhan'a doktor ve iðnecinin gelmesini istemiyordu. Ayrýca MÝT'e “ Türklük karþýtý” diye sevmediklerini ihbar ediyordu. Önce rakibi Dr. Nazaret'i sýnýr dýþý ettirdi.. Manolyan'ýn yerine yaþlý bir eczacý buldu. Manolyan ile birlikte kalfasý Giragosu (herkes onu eczacý bilirdi) uzaklaþtýrdý. Dr. Muharrem Civelek yalan yanlýþ raporlar düzenleyip, Ermeniler ve Aleviler'i þehirden atmayý planlýyordu. Kendisinden yaþlý, saraylý bir çerkez kadýnla evli idi. Kendisi parayý seven, muayenhanesinde ölen fakir hastayý, parayý almadan cenazeyi teslim etmeyen özelliðe sahipken, yaþlý olmakla güzelliðini kaybetmeyen karýsý Nuriye Haným þefkatli ve yardým sever biri idi. Yoksul hastalara gizlice para vediði söylenirdi. Ali Civelek Antakya'da liseyi bitirince, Ýstanbul'daki eðitim masraflarýný üstlenen Nuriye Hanýmla evlenmiþ, týbbiyeyi bitirince de Kýrýkhan'a gelmiþler. Nuriye Haným, Abdulhamid'in cariyesi iken sevdiði bir Kürt paþa ile evlenmiþ. Paþa ölünce kendisine yüklü bir mal býrakmýþtý. Paþa ile mutlu hayat sürdürmüþ olan, öldükten sonra da “Kürt Teali Cemiyetide” görevini sürdüren Haným Doktor, doktorla barýþýk deðildi. Doktor Sünni Türk aðalarý ile ile ilgi kurarken, Haným Kürtlerle ilgileniyordu. “...”
Ali Göçmen, kitabýnda 1940'lý yýllarý sosyo-ekonomik yapýsýný da anlatýyor. Haçadur Karabacakyan'ýn çiftliðinin el deðiþtirerek, Doktor Ali Civelek'a nasýl geçtiðini ayrýntýlarýný veriyor. Günümüz Hatay'ýnýn siyasal ve sosyolojik yapýsýný nesnel olarak anlayabilmek için, Hatay'ýn son yüzyýlýný iyi kavramak gerekiyor. Yusuf Civelek'i milletvekilliðine adaylýðýný ona ilk defa kim önermiþtir. Belediye Baþkanlýðýna aday olunca yanýnda kimler vardý. Aday adayý iken, Ankara yollarýný kimler aþýndýrmýþtýr. Bu ve benzeri sorularýn cevaplarý bulunmadan bugünkü Ýskenderun yerel yönetimini anlamak zordur.