Yani Ýç Araplarýn durumu yalancý bir geliþmiþlik kültürünün baharýydý. Bir kere cumhuriyet seçme seçilme iþi deðildir. Araplar çadýr reislerini seçiyorlardý diye ve birbiri ile aþiretler arasý meþveretleri de vardý diyerek, Araplarý cumhuriyetin beþiði yaptýnýz mý, bütünlemeye bile kalamazsýnýz.

Ýlk ittifaký süreç yönetimleri, krallýklarný babadan oðula saltanat oluþla devrettirmelerinin aþamalarýna gelene deðin; krallýk yönetimleri ittifaklar döneminden beri seçme, seçilme oluþuyla; seçmenliði zaten vardý. Her bir totemi grup, çarký felek usulü oluþla, ittifaký yönetimin baþýna seçilirlerdi. Yine grubun içindeki istekliler, yarýþlardan (müsabakalardan) geçen elemelerle vs. yönetimin baþýna geliyorlardý.

Nasýl suyun akýþlý debisi ve bu debiyle uyumlu ve debiyi frenleyen su yataðý giriþenli düzenlesen bir su rejimiyle suyun viskozitesi varsa; iþte cumhuriyet te, demokrasiyle ortaya konan, demokrasi debisiyle ayarlamanýn rejimidir. Ve cumhuriyet çeþitli debi ayarlamalý fonksiyonlara denk düþer. Bu nedenle de meþrutiyeti cumhuriyetler, demokratik cumhuriyetler vardý.

Yani totaliter bir rejimde cumhuriyet olmaz. Neyle neyin ayarýný yapacaksýnýz ki? Bir yönetim de elli kez kral da seçseniz; kral halkýyla yükümlensen bir yapý içine girmiyorsa; bir obabaþý seçer gibi seçme seçilmeyle biat var diye; o düzen cumhuriyet düzeni olamaz. Demokrasi, cumhuriyetle; cumhuriyet te demokrasiyle baðýntýlýdýr. Arabýn hangi demokrasisi vardý da, cumhuriyeti olsundu. Ýnancý sistem de demokrasi içermezdi.

Tarihsellik, demokrasiye ve onun debi regülatörü (rejim ve dalgalanma düzenleyicisi) olan cumhuriyet þekline, mutlaki ve meþruti yönetimlerden sonra gelebilmiþtir. O dönemde daða týrmanmadan veya o daðýn çevresini dolanma zahmetine katlanmadan, daðýn ilerisini haliyle göremezdiniz. Yani çocukluk ve delikanlýlýðýnýz olmadan, ileri yaþýnýz olamaz. Çocukluk dönemi içinde delikanlýlýk dönemi olmaz. Bu nedenle 6. yüz yýl Arap Dünyasýný cumhuriyetin beþiði yapmak, hiç bir þeyi ve tarihselliði anlamamak olur.

Araplar millet olma deðil; boy soy, kol dal kabile olmayla övünüp; böylece kendilerini tanýmlýyorlardý. Bu durum günümüzde de, orta çað zihniyetli sosyal kültürlerin, hala bir kimlikti tanýmýydý. Soylardan sonraki bileþen yapýlar þaablar olan ayrýlma ve yarýlmalardý. Þaablardan sonra bir kimsenin en yakýn aþiretinden oluþla büyüklenmesi, kibirlenmesi olan tanýmýþlýk kimliði fahizlerle, aþiretlere kabilelere ve ailelere ayrýlmýþlardý.

Her biri ayrý ayrý totemden olan sosyal yapýlar, ittifaklarýn bey, ensi, lugal olma gibi giriþen baðýntýlarýný Arap kültürü çýkaramamýþtý. Ama bu aþamalardan geçmekle elde edilen nimetlerle de haþýr neþirdiler.

Bu durum bilgisayarý üretemeyip, bilgisayarýn geliþtirilmesi içinde olamayýp; bilgisayar geliþme halkasý içinde ona gereken katýlýmýn, katkýsýný veremeyip; bilgi sayar kullanan topluluklara benzerler. Böylesi topluluklar bilgisayarlý hayatý ve bilgisayarlý hayatýn bilgisayar kültürü içinde olamamalarýnýn çeliþki ve manasýzlýðý içindeydiler.

Üretemeyip üretim emeði üzerindeki sürçleriyle kültürleþemeyen her gerici yapý unsurlarý gibi Araplar da, soy üstünlüðü gibi etnik kültür üzerinde ittifak ve övünme yapýyordular.

Siz devlet ve imparatorluk yapýsý devinmeli bir etkileþimle davranýrsanýz zaman baþka akar. Bundan kopuk oluþla imparatorluk öncesi ve devletler öncesi yapýlar gibi davranýrsanýz, zaman bambaþka akar. Düþünce yapýnýz, fikriniz, davranýþýnýz pozisyonunuz ve mantýki oluþunuz da bu yapýlarýnýza uygun oluþla, seyretmeye baþlar.

Arabýn kimi coðrafya çevresindeki Bizans, Persler gibi yapýlar, düzenli ordular oluþturan teþkilatçýlýðý içinde olmanýn, kültür düzenli geliþmiþlik boyutu içindeydiler. Arap kültürü bu baðlamda düzenli bir ordu kültüründen yoksundu. Bu nedenle çete düzeni içinde, çete anlayýþlý eski usullerin kendisinden sonrasýna göre basit kalan kültür yapýsý içinde oluþup, ancak bu enstrümanlarla iletiþe biliyorlardý.

Çete kültürü ya da çadýr kültürü; seriye denen çapulcu yaðmacý gruplar olmanýn savaþmasý taktikli, aniden beklenmedik þekilde ortaya çýkýp vur kaç yapan, baskýn basanýndýr anlayýþlý; kültürdü. Bu kültür diðer bir yönüyle harami kültürüdür. Yani çapul kültürüdür.

Seriye kültürü düzenli devlet ve imparatorluk kültürleri karþýsýnda verimsiz; bir çete olma durumuyla, kendisinden sonraki geliþmeye göre, ortamýna basitlik oluþla yansýmaktaydý. Ne var ki devlet ve günün imparatorluklarý da bu gerilla tipi çete hareketinde yararlanýrlar. Bunlarý öncü birlikler denen disiplinci örgütlenmenin içinde oluþlarla yaparlardý.

Günümüzdeki özel tim gibi. Bunun Osmanlýdaki karþýlýðýna akýncý birlikleri denebilirdi. Ama devlet yapýlarý ve imparatorluklar asla akýncý kültürü ya da uç beylik oluþlarýnýn kültür geliþmesi içindeki þartlarýn, düzey ve düzleminde kalýp yaþanýlamazlar. Sadece bir kýsým unsurlarýný hýzlý, vurucu, yýpratýcý ve haber saðlayýcý olmanýn, hýz ve süratinden yararlanmaktý. Düzenli ordu onca kusursuzluðuna raðmen, hantal olabiliyordu. Akýncý birlikler düzenli yapý ile yavaþlýðý arasýndaki boþluðu dolduruyordu.

Sürecek