Bir aslan avýný yakalar. Avýnýn iþini hemen bitirir. Avý yer. Süreç bu kadar kýsadýr. Av, yakalanmayla iþinin bitmesi arasýnda, öldürülüyor olmakla yaþanan duygu ve paralizeliði taþýr olmaktan veya ölmekten öte; avýn yaþayacaðý hiçbir süreç yoktur.

Buna karþýn aslanýn avlanmayla avýnýn iþini hemen bitirme süresine dek birçok þeylerin yaþanmasý da, söz konusu olacak oldukça gevþek dokulu alt galerileriyle dolabilecek olan bir süreç boyut paket alaný vardýr. Ýçine baþka kesikli sürekli süreç parçalarý alacak denli boþlukludur.

Oysa bu avlanmayý yapan aslan deðil de "çita" gibi bir hayvansa; avla, avýn iþini bitirme gevþek süreç boyut alaný çitada daha da kýsalýr. Kendisini koruma olan alarmlý bir tetikte olma zamanýyla avý yeme giriþmeli “yaþamsal olan” þeylerin üst üste ayný anda süreçler dokulu, süreç galerilerini oluþacaktýr.

Çýtada avla, avýn iþinin bitmesi süreç uzunluðunu, kendi içinde bölünmüþ eylemler dizili tezlikleriyle; "avýn iþini bitirme" boþluk eylem devinmesi, olaylaþan birçok daha küçük parça olaylar birikmesiyle dolar ve sýkýþýr. Av ve avýn iþinin bitirme süre kesikli sürekliliði baþka kýsa art arda devinim þekillerine bölünüþlere sokulurlar.

Avýn yapýlýþýyla, ziyafet olan avýn kan kokusuna; aslan, sýrtlan, leopar vs. gibi daha baþka yaman yýrtýcýlarýn doluþup, avý; çýtanýn elinde alacaklardýr. Ýþte yakalanan avla ziyafet edilen av sürecinde "avýn iþini bitirme" iþi çýtanýn elinde hem hýzlanýp, hem kýsalacaktýr.

Dahasý çýta tarafýndan tamamlanamayan avýn iþinin bitirilmesi süreci, çoðunlukla, baþka avcýlar tarafýnda tamamlanacaktýr. Bunlar bir sürecin baþlama, yansýma, baðýntýlanma, yeni giriþmelere neden olma evreleridirler.

Çýta bunu bildiðinden avýn iþini bitirme sürecini daha ivedilikle ve genellikle tamamlayamadan belki bir karnýnýn doymasýyla, belki karnýnýn yarý aç yarý tok oluþuyla, belki de ziyafetten bir lokma koparamadan, avýndan oluþuyla çýta sürecini bitirecektir.

Eðer çýta þanslýysa avýný bir aðaca taþýyarak, avýn iþini bitirme sürecini diðer bir acýkma sürecine dek sindire sindire uzatacaktýr.

Kýsaca, çýtalar; aslan gibi avýnýn iþini bitirme sürecini, rahat oluþun zaman zarfý içine yayamazlar. Aslandaki avýn iþinin bitirilme sürecinde stressiz yaþanýþla geçecek tüm zaman; çýta da daha hýzlý ve daha kýsa oluþlarýný yaþayarak, karnýný doyurmaya dönüþecektir. Çýta bunu baþaramazsa çýtanýn iþi zorlaþacaktýr.

Öz itibarýyla olaylaþan olgulaþan ve yeni oluþlara dönüþen tarihi süreçler, kendi içlerinde kendi zamanlarýný sýkýþtýrýp bölen olgu ve olaylar baðýntýlý oluþla, sentezi bir bütünlüktürler.

Miladi 7. yüz yýl Arap yarýmadasý iç yaþam þeklinde muhafaza edilen günlük tutum, "güncel ikameli zorunlu yaþamýn hemen iþinin bitirilmesi" þeklinde yerleþip, benimsenmiþti.

Bu belki de çöl yaþamýnýn, yeni sosyo toplumsa uygarlýk olaylarýnýn sýkýþmasýna pek elveriþli sahnelere niceleyim olamamasý nedenleydi. Kendisini hýzlý ikmal ikameleri içine sokamayan güncel yaþam "hemen iþinin bitirilmesi alan süreci içinde" olaylaþmalar yaratmaða uygun deneyimlere çok kýt sahne olmasýyla" verimsiz de olabilirdi.

Yani Arap günlük yaþamýnýn; "hemen iþini bitirme zorunluluðu", sentezi giriþen olay deneyim baðýntýlamalarýyla sýkýþtýrýlamamýþtý. Bu nedenle gerekli niceleyiþlerle sýkýþamayan süreç nitelik deðiþmesi yapamýyordu.

Ama "bu ne lahana turþusu, bu ne perhiz" kabili oluþla; "günlük yaþamýn hemen iþini bitirme alan boþluðu içine avara kasnak misali; gezilen, görülen, ticaret ve seyahatlerle etkileþilen dýþ konjonktürün sosyal yaþamlarýný da bu güncel yaþam alanýn içine enjekte edebiliyorlardý.

Miladi 7. Yüz yýl Arap dünyasýna deðin, o günkü yarýmada Arap dünyasýný oluþturan boþluk alan devinmeli ittifaký uygarlýklarýn her biri eðer o güne gelene dek en az 2000 kez ittifaký giriþmelerin sentezi oluþla ortaya çýkmýþlar da; buna karþýn güncel olamayan Arap panteon belirsizliði de ortada duruyorsa; günceldeki Arap ittifak panteonu kendi ittifak süreçlerini, olgunlaþýþla hýzlandýran olaylaþma süreci yapamamýþlar demektir.

O günkü ittifaký uygarlýk sürecinin olay ufkundaki olaylaþma alanlý baðýntý boyut; kendilik gevþek zeminli olmasýný kendi süreç dinamikleriyle ikmal etmemiþtiler demektir. Ama güncel üreten, güncel örgütlenen iliþkilerle deðil de; güncel zamanýn kimi öznel oluþlarýyla sanki süreci altyapý oluþla tam etmiþler gibi olmanýn toplumsal deðil de, sosyal oluþla kullanýmý içindeydiler.



Bu kullaným olanaðý çaðdaþ konjonktürden yansýyan, taþýma suyla deðirmen döndürme yorulmasýydý. Bu tür kullaným olanaðý içindeki konum giriþmesinde özgün Arap genel yararlanýlýn uzlaþýsýný giriþecek kültürlerini üretemiyordular. Böylesi natamam bir kültür, senteze girecekse; çevre kültürlerin hazýr oluþundan öykünüþleriyle sentezleme sürecini çok kýsaltan bir hýzlanma içinde olabilirler.

2000 sentezli bir kültür, 1600-1700 sentezli bir kültüre yenilebilir! Bu yenilme teknik olmayýp kültürler farký olan mantýkça düþünememekten kaynaklý bir yenilmedir. Konjonktür düzlemli güncellik düzeyine yakýn bir sentezi yerde olmayan kültürler, Avýnýn iþini bitiren aslan gibi davranýrlar. Kazaným eldeciyle, ele geçiriliþ sonrasýn da, ele geçirdiklerine; ele geçiriliþ süreçlerini yaþatmazlar.

Ya öldürdüler, ya daha çetin þartlarla, baský, sindirme, öldürme varyantýyla köleci çalýþma alanlarýna sevk ederler. Oysa 2000 sentezli kültür de esir etme çok farklý yansýr. Esir öldürülmez. Esirin hayatý ve hakký genel anlayýþla ele geçirenin itibarý oluþ sürecine dönüþür. Sorgulanýr mahkûm edilir.

Öyle ki sorgulanacaðýný bilen kiþi, sorgu esnasýnda neler söyleyeceðini ve kendi kültürünü ne gibi bir vakarla temsil edeceðini dahi düþünmeye baþlar. Esir ediliþle mahkûmiyet süreçleri arasýnda, bin bir yaþanma ve tesadüfi süreçlerin giriþmesi yaþanýr. Yani belirleyiciler de elde olmadan deðiþmiþ olur. Ve süreç bambaþka anlamalarýn sürecine döner.

Kýsacasý güncel duruma göre gerekli sentezi kültür oluþumunu tamamlamýþ yapýyla, bu tamamlama eþiðine gelmemiþ kültürün sürece bakýþ tarzlarý ayný olmamakla; geliþmiþ kültürün, geliþmiþlik bakýþý; geliþmemiþ kültür karþýsýnda, zaafa dönüþmektedir.

Pekiyi de sen giderken ben geliyordum demenin, deneyimi ne olacak? Yani 2000 sentezli kültür 1700 sentezli kültürün duygu ve düþüncesini deneyim etmekten ötürü 1700 sentezli kültürün ne gibi nasýl davranacaðýný bilir olmayacak mý? Elbet bilir olacak! Ve o deneyim yabana atýlmaz þekilde ve sizde durmaktadýrlar. Ama özel durumlar yaratmadýkça bunlar çok kez inaktif gibidirler.

Ayný düzlemde iseler bilir olacaktýrlar. Ama bu pek böyle olmaz. Bir zamanlar kendi ihtiyaçlarýmýzý, aile gücüyle; kendimizin karþýlamasý muktedirliði içindeydik. Yani kabaca her þeyimizi üretmenin bilgi ve becerilerine sahiptik. Þimdinin güncel kültürü içinde o yeteneklerimiz köreliþle, zaafýmýz olmuþtur. Þimdi ne buðday üretebiliriz, ne buðdayý hamur edebiliriz, ne de ekmek açabiliriz!

Bu hal þimdiki yaþantýlaþma baðýntýlarýna baðlý oluþa göre düþünmenin, önceki düþünmenizi dumur etmesidir. Ya da sizin, traktör kültürlü düzlem içinde, karasabana dek süreçleri bilemez oluþunuz gibi bir düzlemsel paradoksunuz olacaktýr. Kýsacasý kýrkýncý yaþýnýza ermeden, kýrk birinci yaþýnýzýn eþiðinde olamazsýnýz. Onuncu yaþýnýzý yaþamýþ olsanýz da; 41. Yaþýnýzda, onuncu yaþtaki gibi düþünemezsiniz.

Kültür düzeyi, bir kullaným dili oluþla; geleceði yorumlayan bir uygarlaþmadýr. Ýçinde olduðunuz düzey ve düzlemle sizin sürece bakma çok farklýdýr. Size göre gerekli sentez yinelemesini tamamlayamamýþ kültürler karþýsýnda sizin düþünmeniz, o kültürlere göre sizin empatinizi çarpýtacaktýr.

Ýslami kaynaklarýn, yalancý peygamber dediði süreçlini oluþuþlarýna tarih te; imani gözle bakarsa, tarihsellik mahiyet olarak anlaþýlmaz olur. Ýmanýn iþi ayrý, bilimsel oluþla, düþünüp akýl etmenin iþi ayrýdýr. Biçimsel olarak görünüþte Mekke panteonun güncel özünün, imani oluþça süreçsel oluþmasý gerçekleþmiþti. Ama analitik oluþla özdeki, olup biten çok farklýydý.

MS. 7. yüz yýldaki Mekke panteon merkezli süreç sentezleri içinde, sosyo toplumsa oluþmanýn bilincini okumanýn gerekliliðiyle ve bu okumayý yapýlaþtýrmanýn ihdas edilmesi nedeniyle süreç kýpýr kýpýrdý. Bu kýpýr kýpýrlýðýn dinamizmiyle bu dinamizmi eðimlenir olmanýn süreciydi.

Totem süreç, çeþitli totem soy Arap kimliklerin adýyla belirtilebilir olmanýn yoðunlaþmasýydý. Süreç Arap soy kimlikli parçalý düþünme baðýntýlarý olma biçiminde ortaya çýkabilmiþti. Sürecin çeþitli sentezleri, çeþitli süreç okuyucularý olan Esved ül-Ansi, Tuleyha, Seah, Seacar, Müseylime vs. gibi 20 kadar çalýþýcýlarla baþlamýþtý. Bu gayretlerle birbiri içine yansýmýþ totem soylu benzer ekseni oluþmalar çevrelerinde süreç topaklanmalarý görülecekti. Süreç bir þekilde, bu çokluðu da eleyecekti.

Bu ekseni oluþmalarý tutum ve söylem oluþla, pekiþtirtmesi vardý. Yaygýnlaþan taraftar kazanmalarýn ortak akýl oluþturmasý vardý. Bunlarýn propagandif mücadelesini veren yardýmcýlarý vardý. Süreççi odak yardýmcýlarýylan da bu süreci tartýþma içindeydi. Süreç böylesi diyalektiki akýþ düzenlemelerini ortaya koydu. Mekke odaklý panteon kültürlü sentezi oluþmaya, mürit kabili yayýcýlarýn da sürece emek verir olduklarý unutulmamalýdýr.

Bu nedenle Mekke panteon sentezinin bir çok okuyucularý vardý (kod çözücü peygamberleri vardý). Ayný merkezi iþaret eden; ama ayný merkeze bu kadar deðiþik þekilli sentez içinde oluþla gitmenin, bir çok ayrý ayrý fikri oluþumlu tansýklarý vardý. Bu tansýklar sürecin birinci olgunlaþma meyvesiydiler.

Ve bu nedenledir ki süreç; farklý farklý fikir oluþucu tansýklarýnýn varlýðýndan ötürü de kendi içi çatýþmalarýna giriyordu. Bu kabil çatýþmalý giriþmeden doðan sentez ürününün yeni düþünceleri ikinci bir olgunlaþma meyvesi oluþla çatýþma; zýtlarýn birliði ve zýtlarýn savaþýmý oluþla geliþme, kendi yeni sentezlerini ortaya çýkaracaktý.

Sizlerin, sadece Mekke odaklý sentezci oluþmayý okumsý gerekiyordu. Mekke odaklý bu çevre; kendi yapýlaþma durumuna hazýrdý. Siz, Mekke odaklý akýþ eðimi üzerinde sörfünüzü yapacaktýnýz. Hayli zorlu ve bir o kadar da keyfli kutsal süreçti. Sörfle Mekke panteonlu süreci, sizler; kodlarý üzerinde sembolleriyle anlatmanýz gerekiyordu. Sizlerin bu sentezi, anlatým dili olarak açýða vurmanýz, çok çok önemlidir.

Elinizde, kiþilerin anlama mantýk kalýplarýna hitap ediecek çok etkili her þeyi o yolla anlayýp öðrenmeye hazýr olmanýn þartlanmýþlýðý ve bin yýllarýn pekiþtirmesi olan bir tarihsel yöntem vardýr. Bu yol nübivet yoludur. Bu yolda size karþý pek pek bilgi ile karþý çýkmazlardý.

Sistem, sizin kendi çýkarlarý doðrultusunda olup olmamanýzla mücadele ederdi. Bu nedenle ahlakçý sýfatýnýza karþý tepki gösterirler. Panteon, panteon içindeki totemlerin yanýnda; kendi toteminin adýný anmadan; “Rabbi, Allah” demeyi ortaya çýkarmýþtý. Hac, zekat, namaz vs. zaten panteon öncesinden beri bilinen þeylerdi.

Siz sadece bunlarý düzenliyor, her birini, her bir totemler adýna deðil de; panteon sentezi teklik olan Allah adýna ibadet edilmeyi ortaya koyuyordunuz. Ýlk baþlarda size direnç þöyle oluyordu. “Senden önceki þunu þunu yapmýþtý. Haydi sen de yapsana. Senden önceki kitap getirmiþti, sende getirsene! Senden öncekine vahiy iniyordu, hani sana niye gelmiyor?” þekline pasif direnç oluyordu.

“Þundan bundan gayp haberleri ver de, sana inanalým. Þöyle mucizeler göster. Meleklerin nerede?” gibi sorularla bunalan önder kiþiler; bu yolla ikna olmaya hazýr kiþileri kazanmak için, adeta bu yolu tutmaya mecbur oluryorlardý. Yolda zaten buydu.

Ortamda hiç eðim yokken. Siz; ortamýn okuyucusu deyim olamazsýnýz. Bu yeni yol, panteoni oluþmalý sissi yeni duruma çekim ekseni olmanýn bilincidir. Siz hiç bir sosyo toplumsa gücün uygulayýcýsý deðilken, bu sissi oluþumalý beliren duruma gücün uygulayýcýsý olacaksýnýz.

Bu edenle bu yeni duruma taraftar kazanmanýn ve bir potansiyel güç kazanmanýn yolu, bu tür kahinlik ve belagati söylemci oluþunuzun dönemidir bu dönemler. Yukarýda ismi belirtilenlerin hepsinin bir kahinlik yanlarý vardýr. Ve þiir okuma, þiir yazma, ya da þiir gibi konuþmacý olmanýn belagatlerini taþýrlar.

“Ýç” oluþmanýz bu kabil durumlar üzerinde oluþla imani, kavli, ahitlersen yürümenin mücadelesidir. Bu mücadeleden oluþan güçle, “dýþta”; siyasi iliþkiler üzerinde yürüme daha bir egemeni olacaktý. Bu nedenle “dýþ konjonktüre” söyleminiz Mekke kültürlü panteoni söylemleri, çok çok aþacaktý. Siz diyalektik içinde olan bir diyalektiktiniz.

Sürecek