Sümer dilini, çeviri dili oluþla okumaktan daha çoðu olan sýkýntýmýz var. O da okunan metne kendi mantýðýnýza göre anlam vererek, onu cümle haline getirmenizdir. Sümer metnini çözümlediðinizde, çözümleyicilerin ilk karþýlaþtýklarý þey; metinde anlatýlan koýnunun size göre anlamlý olmayan efsane uyduruk bir anlatýma karþý geliyor gibi olmasýdýr.

Bu çevirilerde, has bel kader kendi anlamanýza göre olmayan bir anlatýmlarla, anlamý deðiþtirilmeden býrakýlmýþ bir iki doðru cümle kalabilir. Okunan bu cümlelerin sizde yaptýðý bu kývýlcýmlaþmayla siz, o günleri anlatan fakat bu günlerde anlamý ve karþýlýðý olmayan bir iki çok doðru cümle kurabilirsiniz.

Ýþte bu zaman sizde þafak atar. Ne var ki, elinizde tek veri olan çeviri içinde, bu kez de sorun; devamý cümleler oluþla çevirmene göre anlamlý kýlýnmýþ cümlededir. Sizdeki þafak atýmlarýný sönümletirler.

Size göre, eþ deyiþle; bugünkü anlama göre cümle haline getirilen anlatýmlar, anlaþýlmayý daha da zor hale getirirler. Bu kez de bir noktadan anlamaya ve anlatýlmaya baþladýðýnýz çözüm bölümleri, devamý cümleyi de, çevirmenin anlama ve anlatým dil kalýbýyla çevrilmekle, devamý okumanýz, çözümlemenin devamý gibi olmayýp; bambaþka bir sapma gibi yansýr. Böylece açýklanýr olan anlam, açýklanmaz olur.

Söz gelimi ana baba ifadesinin olmadýðý dönemde; “grup ittifak iliþkileriyle açýklanan durumu” siz, ana baba iliþkisi oluþla açýklarsýnýz. Söz gelimi; An, Ki iliþkisini eþler iliþkisi gibi söylersiniz. Enlil’i bunlarýn çocuðu gibi açýklarsanýz; çözümleme, anlam verme dilinizin zamaný bambaþka akar. Oysa Enki ya da Enlil burada ittifaký gruplar tüzelliðinin; melez, tevhitti oluþmasýný kodlamaktadýrlar.

Bir çevirmen, ittifaklarý da anlatýyor olabilen, ittifak sonrasý mantýðýna göre anlatýlan yazý dili içindeki An ve Ki iliþkili bir metni okuduðu zaman; düþünmelidir. Neyi düþünmelidir? Giriþmeler yapan totem dilini, yanlýþlýkla ittifak dili yapar olacaðýný düþünmelidir. Ön ittifakýn dilini yanlýþlýkla köleci süreç dili yapar olacaðýný düþünmelidir. Nüans kýrýlmalarýnýn nasýl anlamsýzlýklara dönüþeceðini bilmelidir.

Ýttifaký süreçle benzeþmezlikler üzerine inþa olmuþ olan totem dilini, yanlýþ anlatýmlarla sanki ittifakýn kesim noktalý ifadelerini temsil edermiþler gibi totem aidiyet dil kalýplarýna çevirecektiniz. Yani totem anlama dil kalýplarý alan boþluðu üzerine ittifaký çoklu düþünmenin mantýk kalýplarýný inþa edecektiniz.

Ha keza ön ittifakýn dili olan anlam ve anlatýmlarýn sözcük kalýplarýný da; bu yanýlgýyla köleci düzlemin anlam ve anlatým dil kalýplarýna çevireceksiniz. Ýttifak, ittifakýna gelenlere yer yön tarzýyla bakacak. Bu günkü dilimize göre yukarý yer, gök yer dedikleri An totem grubuyla, aþaðý yer olan kara parçasý totem grubu olan Ki totem grubu giriþmiþlerse. Buradaki An, Ki totem grup adý olup grup tüzel temsilciliðidir.

“Daha hiçbir þeye adý verilmemiþken” denen dönem, ittifak öncesi totem grup kolektif bilinci olan dönem olsa gerek. Bir totem grup, diðer gruplarla iliþkili olmadýðýnda; tarif için ada gerek yoktu.

Sadece bir grup kiþisinin, kendi aidiyetinden olmamasý, ismi karþýlayan bilgi olmasý için yeterliydi. Sizin imanýnýz dýþýnda olan herkesin; ”gâvur ya da kâfir” olmasý gibi bir þeydi bu dönemin seçme ayýklamasý. Seçme ayýklamalar totem tanýmýnýz üzerinde gerçekleþiyordu.

An ve Ki gibi adlar verilmeye baþlanmýþsa bu bir gereklilikten ötürü veriliyordu. Totem gruplarýn temaslarýndan söz etmek ve söz edilmekten ötürü gruplar totem adý alýyordular. Ýlk anlarda An totem adý, yukarý yer gruplarýný belirten isimdi. Ki totem adý aþaðý yer grup totem kiþilerini belirten addý.

Bunlarýn ittifaka karþýlýk gelecek söylemleri olan dil anlatýmlarý, çoðu eski totem kaidenin tersyüz edilmesine göre olacaktý. Ýç cinsel çiftleþme, ittifaký geçiþ süreci içindeki deðiþmelerine uðrayacaktý. Ve dýþ cinsel çiftleþmelerin meþruiyet ligine dönüþecekti. Ýttifakýn, ilk imaný olan ittifaklardan birisi buydu. Yani An ve Ki totem gruplarý tarihte ilk kez birbiri arasýnda meþruiyetlikle çiftleþeceklerdi!

Söz gelimi; bir totem grup içinde sadece An totem anlayýþ ve temsilciliði varken, ittifak içinde An ve Ki çokluðu, totem anlayýþý çoðullaþan totem tutum olarak ortaya çýkmýþtý. Gruplarýn birbirine göre cinsel temaslarýndan yeni ürün, doðuyordu. Ýlke olarak bu ürün ne An grubuna aitti; ne de Ki grubuna aitti.

Bu tarihsellik An ve Ki grubunun müþterek ürünü olan An-ki; ya da Enki’ydi. Veya bir baþka ittifakta da müþterek ürünün adý, Enlil’di. Enlil ya da Anki melez oluþla yeni ürün yeni bir sentezdi. Ýþte yeni ürün yeni sentezimiz; Enki ya da Enlil’di. Tarihte ilk kez Enki ya da Enlil olan ittifakýn melez sentezli ittifaký soylara, Enki ve Enlil’lere; ÝNSAN denecekti. Enki ve Enlil’ler eski An ve Ki olmayan ittifakýn aitliðiydi.

Ýttifak temasý önce ana baba iliþkisi olmayan (bilinmeyen) gruplar arasý temas oluþla, gruplar ürünü yeni jenerasyon Enki ve Enlil yansýmasýný vermiþti. Biraz ilerleyen ve bir göbek dönüþle, jenerasyon kaynaþmasýna giden sürece göre, melez ve sentez yapýnýn tevhidi; ittifakýn ÝNSANYDI.

Ýttifaký dönemin seçme ayýklama ilkesi ÝMAN üzerinde gerçekleþir. ÝNSAN genel tanýmý, Enki veya Enlil oluþla daha özel ittifak tanýmýyla ortaya konuyordu. Ýnsan ittifakýn insanýydý. Enki ve Enlil de bu ittifak insanýný ifade eden yeni ürünün adýydý. Her ittifakýn ayrý ayrý insaný ve insanlarýnýn sentezi olan tevhit hikâyeleri vardý.

Ýttifaký dil, totem dönem dilini anlatmayacaktý. Ýttifaký anlatacaktý. Ve ittifak zaman zemininden deviniþler yansýtarak ittifak uygarlaþacaktý. Ýttifakla uygarlýk vardý. Ýttifak; uygarlýk üzerinde oluþla, uygarlýktan renkler alýþla, yerel kültür nicelemelerine dönüþecekti. Totem dönem sadece kültür dili iken; ittifaklar uygarlýk ve uygarlýk üzerine inþalý kültürün diliydiler.

Yerel kültür; ittifak için zorunlu olan totem özlü kimi kültürle; yine ittifakýn totem iþ kollarýndaki o iþlere özgü, zaman zemin devinmeli; özel baðýntýlý çýkarým deneyimlerinin dili olan giriþmesini içerir.

Totem özlü kültürden birisi totem kardeþinizi bilmektir. Söz gelimi; yalýn totem kardeþlerinizi ittifak içinde bileceksiniz ki onlarla cinsellik yaþamayýp yasaða uyacaksýnýz. Ýttifak sentez istiyordu. Kendi totem kardeþinizle cinsellik yasaðý bunun için vardý. Cinsellik meþruiyetle temas etmenin baðlacýdýr.

Bu yasak ileride daha özel ana baba ve kardeþler arasý cinsel yasaða dönüþecekti. Bu yasak yeni ittifaký imanýn yasasý oluþla yepyeni bir yasasýydý. Totem dönemde yoktu (nasýl olsun du ki!). Ýttifaklar yalýn totem kardeþliði deðil, Ýttifak kardeþliðini öngörüyordu. Yasak bu zorunluluktandý.

Demek ki Enki ve Enlil söylemi, baþlangýç anlatýmýnda böylesi bir anlamayý kodlar olmalýydý. Zaten dinlerde anlatýlan insan yaratýlmasýnýn kodlarý da ittifaký yemin olan ittifaký iman andýný köleci dönem anlatýlarýnýn kendisine göre deformasyon yapan anlatýmlarýna çeviriþle, bugüne kadar getirmiþlerdir.

Bu nedenle böylesi önbilgiler taþýmayan çevirmenlerin çevirileri, çok sýkýntýlý ve mitos karakterli olur. Bilgi sapar. Bambaþka boþ çýkarýmlar yansýmasýna dönüþürler. Eðer bu kavramlar, þafak atýmlarýyla baðýtlanýr olursa; yerli yerinde olursa; çözümleme ve anlatým dilinin zamanýyla süreç bambaþka akar.

Þunu demek istiyorum. Ýnsanlýk, Fransýz ihtilali dönemine girerken en azýndan bilinen Dünya ölçekli, sentezci olmuþ dil kalýplý, dil kullanýmlarýnýn iletiþiminde olmanýn bir anlam anlatým diline dek kalýplar ortak noktalarýnýn referanslardan hareketle; cumhuriyet ve demokrasi dönemine giriyorlardý.

Yeni kavramlar bu müktesebatlara yeni anlamlar verilerek ya da deðiþtirilerek oluþturuluyordu. Biz bu dönem envanteri olan dönem kaynaklarýna inerek, bu durumu görüp; üstel olanla, geçmiþte olanýn anlam, anlatým ayrýmýný bilmekle; evrimsel olaný takip edebiliyoruz.

Oysa insanlýk ittifaklar dönemine girerken böyle bir sentezci ortak nokta bilinci ve konsensüsü yokken ittifaký dönem içine giriyorlardý. Dil, kültür vardý. Ortak dil, ortak kültür yoktu. Üstelik totemler arasýn da iletiþim içinde olan bir dil bile yoktu. Sadece her biri ayrý ayrý uzlaþmaz oluþla kendi grup düzlemine hitap eden; öznel ve nesnelliklerden oluþan grup bilinci aidiyet giriþmeleri vardý.

Totem gruplar ittifaklar içine böylesi ayrýk totem kültür müktesebatlarýnýn tedirginlikleriyle geldiler. Totem gruplar, totem mesleklerinin ürün takasý nedenin; zorunluluðuyla ittifakla bir araya gelirken; farklý totem kültürler zýtlýðýyla da tedirginlik içinde ittifakla, bir araya geldiler.

Ýttifaklar yeni olana anlam vermezden önce, zýt totemi müktesebat olaný, ittifak içinde uyuþturmanýn ortak konsensüsünü iman ediþle ortaya çýkarýyorlardý. Bu nedenle bu dönem iliþkileri bilinen biyolojik ana baba gibi sosyal iliþkilerle asla açýklanamaz.

Bir sosyal iliþkileri var. Ama bu sosyal iliþki üreten iliþkilerin, özel mülkiyet iliþkisi ve miras paylaþýmý olmadýðý için özel mülkiyetli düzenleþmeden renk, yansýma ve anlatým belirtmeleri alan bir ana baba biyolojisinin sosyal yaþamý deðildi. Bu nedenle ittifaký baðýntýlarý, bildiðimiz bu tür baðýntýlara dökerek yorumlayýp, çeviriler yapýyor olmamýz; çok anlamsýz kaçacaktýr.

Yine özel mülkiyetçi, miras dönemindeki büyük oðul, küçük oðul gibi denmeleri de o sosyo toplumsa düzlemi içinde ki oluþmalardan yansýyan söylemleriyle deðerlendirmeliyiz. Büyük, küçük oðul söylemi zaman zemin düzlemine göre giderek geliþen, biçimlenen söylemler olup; bugünkü büyük oðul, küçük oðul olmadýðýný bilmeliyiz. Burada detaylandýramayacaðým þeyleri çok iyi takip etmeliyiz.

Bu nedenle ittifakýn bir iman dili vardýr. Ýman dili ittifaký süreci ve ittifaký tarihselliðin seyrediþini kodlayan; ilk ittifaký anlatým iliþkilerinin ipucunu ele veren süreç dilidir. Ýttifaka özgüdür. ilk gün yüzü gören kavramlardýr. Bu tür özel ve özgün ifade ediþ; inandýrýlarak kabul ettiriliyordu. Ýnanmanýn kiþi üzerinde, inanan kiþisini büyüleyen; inanan kiþisini paralize eden bir etkisi vardýr. Ýttifaký atalar bunu bilip ittifak içinde bunu kullanýr oluyordular.

Daha sonraki yaratýcý iliþkiler içinde Enlil yaratýcý tanrý olarak söyleniyorsa buradaki zaman zemin ve anlam kaymasýný iyi takip etmek gerekecektir.

Sümer mitolojisinde insanýn tanrýlara hizmet etmesi için yaratýldýðý anlatýlýr. Burada vurgu, hizmettir. Hizmette köleyle özdeþleþen lafýzdýr. Tarihselliðin bu tür söylem dilini kullanmasý için sürecin köleci mülkiyetli köle hizmetinin verildiði aþamaya gelmiþ olmalý ki tanrýlarda bu aþamaya göre, görev ya da yaratma giriþiminde bulunmaya baþlamýþlar demektir.

Halbuki, ön ittifaklarda tanrýlar olmadýðý gibi tanrýlara hizmet etme gibi bir kavram, bilinmiyordu bile. Tanrýlar; köleci dönemde yöneten, mülkü olan kült merkezindeki irade sahibi efendilerdir.

Hava tanrýsý Enlil tanrýlara hizmet etmeleri maksadýyla Enki'nin tavsiyesiyle tahýl tanrýçasý Aþnan ile sýðýr tanrý Lahar'ý yaratmýþtýr! Aþnan buðday üreticisi totem meslekli bir grup gibi durmaktadýr. Lahar da sýðýr üreticisi olan bir baþka totem meslekli gruplarýn ittifak içindeki rol model düzenli oluþlarýdýr.

Aþnan ve lahar ilerleyen zaman ve zeminin içinde köleci ittifak düzeyine doðru anlamsal ve anlatýmsal süreç kaymalarý içine girmiþler. Yeni doðan köleci sýnýfýn öznelci köleci melez ittifakýn temsilcisi oluþla yeni görevler üslenmiþlerdir. Köle insanlarýn zihnen öznelce hazýrlanmasý sembolizminin köleciliðini düzenlemekteler. Köle oluþ kaderlerini, kölelere sindirtme operasyonlarý olmanýn sanki ön prototipi dururlar.

Daha açýðý Aþnan ve Lahar karekteri ön ittifaka çalýþan ittifak insaný iken, ittifakýn birinci sýnýf efendisi iken. Ortada sýnýf yokken, ön ittifakçý yapý içini üretmenin efendisidir.

Gidiþat köleci düzene doðru kaymanýn uç vermesine baþlayýnca ilk ittifak temsilciliði içine katýlan daha sonraki ittifak grubu temsilcileri olan lahar ve aþnan, katýlýmlý kurul; köleci düzenle ikinci kez insaný yaratýrlar. Birinci kez insan yaratýlmakla ön ittifaka uygun süreç ortaya çýkmýþtý. Þimdi ilerleyen süreçle köleci sürece uygun, kaderi köle olmak olan insaný yaratmanýn sosyo öznel adýmlarý atýlýyordu.

Aslýnda köle kaderli insan düþüncesi birden doðmaz. Ýnsan yaratýlýrken Ninmah gibi kimi sarhoþ tanrý elinde hasýl oluþla, kusurlu insanlar da yaratýlmýþtýlar. Ýnsan bu kusurla köle olmaktaydý.

15.07.2014