Türkiye sinemasýnda: sinema tarihçisi olur, sinema analizcisi olur, film tanýtýcýsý olur, film reklamcýsý olur, fragman faresi olur, sinema yazarý olur, gazetelerde kendi kendine konuþan olur ama sinema eleþtirmeni olmaz.
Peki, neden Türkiye sinemasýnda eleþtirmen olmaz. Öncelikle sinemanýn ticari bir sektör olduðunu söyleyelim. Ticari bir malýn pazarlanýp, satýlmasý gerekir. Ticari sektörlerde rekabet gereði malý en iyi pazarlayan parayý kazanýr. Ýkincisi ayný sektörde bulunanlar ticari nedenlerden dolayý birbirlerine küsmemeleri gerekir. Ýyi geçinmeleri gerekir ki karþýlýklý menfaat zedelenmesin.

Sinema sektöründe yönetmeden senariste, sinema araþtýrmacýsýndan sinema tarihçisine, oyuncusundan çaycýsýna herkes ahbap olmuþ durumda. Peki, iliþkilerin bu kadar sýký fýký olduðu bir sektörde, sözde sinema eleþtirmeni yönetmeni, oyuncuyu eleþtirir mi? Tabi ki eleþtirmez. Yönetmenlerin ya da yapýmcýlarýn ricasý üzerine film üzerine pohpohlayýcý yazýlar sipariþ verilir.

Sinema eleþtirmeni, tarafsýz ve özgün olmasý için sinema sektörün dýþýnda bulunmalý; yönetmenle, yapýmcýyla, oyuncuyla, senaristle kol kola girmemelidir. Arkadaþ ya da dost olmamalýdýr. Tam tersi olduðu zaman etraf da dolanan sözde kiþiler sinema eleþtirmeni deðil, film tanýtýcýlarýdýr. Film pohpohlayýcýlarýdýr.

Ýkincisi, film eleþtirmenliði bilgi ve kültür birikimi gerektirir. Felsefe bilgisi, sosyal bilgiler bilgisi, matematik, mantýk, edebiyat ve daha nice alandan haberdar olmayý gerektirdiði gibi bu alanlarda sürekli okuma yapýlmalý ki filmin içeriðine yolculuk yapýlabilsin.

Maalesef bize sözde film eleþtirmenleri yönetmenler kadar araþtýrma yapmýyor. Sinema tarihi bilgilerle sayfalarý karalayýp, filmden uzaklaþarak film eleþtirisi ortaya çýkarýyorlar. Okumayan eleþtirmen kes yapýþtýr ile yol alýr. Gelinen nokta da budur. Klasik ve ezber bilgilerle etraf da eleþtirmen dolmuþ.

Böyle sözde eleþtirmen(anlatýcý ya da yazýcýlar denilebilir) olunca, nitelikli izleyici de az oluyor. Ýzleyici de YAZICILAR’a bakarak, film seçince orta da Türkiye de izleyiciden de bahsedemez olduk.

Dikkat ettiniz mi Yazýcýlarýn piyasa da Türkiye sinemasýna dair kitaplarý yoktur. Yabancý sinema üzerine olabilir ama Türkiye sinemasýna dokunmazlar çünkü suyu bulandýrmaktan çekinirler.

Özetlemek gerekirse, eleþtirmen kimliðine sahip biri, sinema sektöründekilerle çok sýký iliþkiler kurmamalý, mesafe ve sýnýrlarý koruyarak çalýþmalarýný sürdürmelidir. Ancak böyle tarafsýz olunur.

Osman Tatlý
osmantatli@gmail.com