Üçüncü bir þekilde sosyal seçilim yasasý þöyle iþliyordu. Eðer koyun, buðday yetiþtiriciliði gibi ayný yiyecek türleri dýþtaki komþu ittifaklarýn da kutsal yiyeceði oluyorsa: bu kez "sosyal seçilim yasasý yiyeceklerini tüketiþ, yiyecek sofralarýný yerinde ve zamanýnda hazýrlayýþ tekniklerine dönüþme üzerinde" yansýtýlýyordu.

Totem edimle benzeþmezlik, þimdi de totem meslekli yiyecek seçilimi oluþla sosyal duygulu bir belirleyen olmuþtu. Bu belirlenimin temel nedeni beslenmeyi doðada saðlama yapmaya göre totem ürününün her an elinin altýnda yemeye hazýr bulunmasý nedenleydi. Bu hareket rekabeti, giderek gruplar arasý kapris anlatýmýný da ortaya koydu

Totem meslekli ürünler, doðada saðlananlar arasýndaki seçme ayýklama ve duygu oluþla dýþlamalar yapýlmasý gruplar arasý benzeþmezliðin içine de yansýdý. Hatta bölge rekabeti içindeki komþu grup ceylan besleyip yiyorsa, karþý totem meslekli grup; kendi totem mesleðinin saðladýðý lüks ve keyfin saygýlama ve kutsamasýndan ötürü ceylaný; karþý grubun yiyeceði diye yemeye biliyordu.

Sosyal seçilimle sosyal perhiz; buðday, marul, tavþan türü totem meslekleri aykýrýlýklarý üzerine de geliþebiliyordu. Daha sonraki ittifaklar arasý kaynaþmada eski adetler gizli açýk sosyal seçilimle, seçme ayýklama; grup ve cemaatleri sembolik ritüellerle ortaya koyacaksa da ritüeller ve tutumlar nedeni bilinmez bir kutsal oluþa dönüþecektiler.

Benzer totem meslekli yiyecekler, yiyeceklerin sofra kurmadaki düzen ayrýlýðý oluþla ortaya konduðu etniklik daha sonraki kuþaklarýn akýllarýn ucunda bile geçmeyecekti. Bu nedenle Ýsrailiyatta boynu kýrýlarak yenen sýpanýn neden bu þekilde yendiðine bir türlü akýl sýr ermez olacaktý.

Ya da Ýbrahim seremonili kültteki insan sunusu yerine koç sunusu yapmanýn, zaman içinde birçok sosyal evrimleriyle oluþan derin dip dalgalý hareketin anlamý neydi? Emek üretimli totem meslekli koç, deve, inek vs. sunusu; insanýn caný kaný yerine geçmiþti.

Bu atalarýn geçmiþteki yamyamlýk edimlerinin þimdiki hale yeni sosyal bakýþlarla minik minik fýrça dokunuþlarýyla biriktirilen bir deðiþme bir dönüþme hareketi oluþla yansýmasýndan baþka bir þey deðildi. Ýnsan, kendi emek ürünü olan hayvan ya da bitkiyi, kendisiyle eþleþtirme yapmasý; bu ufak ufak fýrça darbelerinden oluþan görüntüyü akýl etmesi nedenle bu mini mini adýmlar uygarlaþmanýn ana adýmlarý olmuþtur.

Yamyamlýk istatistiki oluþla az da olsa yavaþ yavaþ yalýtma edilmeye baþlanmýþtý. Ýbrahim seremonisindeki ritüeller; "onlarca yýlýk deðiþme dönüþme ve birikimleri, vakti zamaný geldiðinde bir tek tek kezlik edimlerle sentezi yapýlan sosyal kabul ediþle seremoni olmasýný, yapý içine almanýn meþrulaþmamasýdýr".

Bu meþrulaþma, ileri düzlemli belli sosyo toplumsa düzlem içindedir. Mini mini birikimler kitabý seçme ayýklamanýn bir özeti oluþla ele alýndý. Ýbrahim’i seremoniyle þimdiki olup biten; tarihselliði içinde kimi ortaya konuþlardý.

Ortaya konan sentezdeki biçimsellikler, nedeni unutulan geçmiþ sosyal hafýza kayýtlarý olmakla; bu hafýza kayýtlarýnýn her biri bir tarihselliðin insanlara resmigeçit olan bir tarihselliði sunumudurlar.

Ayný totem meslekli grup yiyecekleri, tüketiliþ ve sofra hazýrlama ayrýlýðý olmakla, sosyal seçilim ilkesini ortaya konmuþtu. Sözgelimi; totem meslekli ürünlerden ayný olma benzerliði koyun üretimiyle koyunu yeme, koyunu tüketme üzerinde ayrýþmayla olsun.

Yiyecek olarak koyun; beyaz koyun, kara koyun türü ayrýlýyordu. Yaþý oluþla ayrýlýyordu. Koyunu öldürme þekli farklý farklýydý. Koyun ya suda boðuluyordu. Ya yardan atýlýyordu. Ya boynu kýrýlýyordu (kan akýtmama). Ya kesiliyordu (kan akýtma). Ya ateþte piþiriliyordu. Ya çið yeniyordu. Ya illa suda haþlanýp yeniyordu. Ya da illa kýzartýlýp yeniyordu. Veya güneþte kurutuluyordu. Topraða deðdirilmiyordu.

Aþaðý Mezopotamya’nýn topraktan oluþ kültüne karþýn yukarý Mezopotamya’nýn aykýrý oluþu toprak olmayan ateþ kültten olmaktý. Bu nedenle kurbanlarýný topraða deðdirmeden ateþte ya da yüksek aðaç yapý üzerinde Güneþte kurutup kuzgunlara sunuyorlardý.

Topraðýn teyemmüm temizlenmesine karþýn, ateþin temizleyici arýndýrýcý olduðunu savlayýp; teyemmümle arýnma karþýsýna ateþten atlamayla arýnmayý ortaya koyuyorlardý. Baharý kutlama diye ateþte atlamanýn tarihsel oluþumu ateþ kültle (ateþ gede, Mecusi) olmanýn sosyal uzantýsýydý. Yapýlar çevresindeki sosyal tutuma göre seçilimle rekabeti ve aykýrý oluyordular.

Bu türden birçok oluþlar içinde yiyeceði tüketme þekli ve sofra hazýrlama tekniði ve yiyeceði gecenin gündüzün bir vakti gibi belli bir zamaný içinde tüketmekle; sosyal seçilimin deðiþik aykýrý oluþunu ortaya koymuþlardý. Böylece ilerleyen süreçlerle onca tür sosyal seçilim yasalarý yürürlüðe giriyordu.

Bu süreçlerin þurada burada farklý farklý sosyal evrimiyle adým adým parça parça sentezleri, ortaya konmuþtu. Ýþte Ýbrahim seremonisi zaman içinde biriken parça süreçleri zamanýn sosyal anlayýþýna göre kodlarla birden söyleyip sentez eden çevre tarihselliðin bir özetidir.

Olayda zorunlu bir tarihsellik seyri vardýr. Ve tarihselliðin anlaþýlmaz olan aktarýlýþýnýn güncel yaþama uyarlanmasý vardýr. Bunlar Ýbrahim'in yanýnda Ýbrahimlerin söylenmesidir. Tarihsel olurla insanlýðýn yamyamlýk süreci, Ýbrahim'in oðlunu "Tanrýsýna adak sunma (þu iþim olursa þöyle yapacaðým diye söz verme)", anlatýmý þekline dönüþmüþtür.

Bu dönüþmenin yapýlmasýyla tarihsel olana hem bir karartma yapýlmýþtýr; hem de yeni söylenenle, tarihsel olanýn yerine bir yer deðiþtirtme iþi yaptýrýlmýþtýr. Böylece yamyamlýðýn gizlendiði, ortada gözükmez olduðu, istatistikçe seyrek olduðu ve tiksinç kýlýndýðý zamanlarda durumun güncel olup bitene göre anlaþýlmasý daha kolay oluyordu.

Aslýnda bu söz vermenin altýnda birçok dip dalgasý olan tarihi sosyal zorunluluklar vardýr. Kocasýna çocuk veren ve kocasýna çocuk vermeyen Naditum (kocasýna çocuk vermeyip köleden çocuk sahibi olmasýný isteyebilen kadýn. Sara’nýn köle Hacer’i Ýbrahim’e vermesi gibi) sugitum (kocasýna çocuk veren kadýn) kadýnlar gibi sosyo toplumsa sorunlar vardýr.

Bu Hamurabi yasalarý karþýsýnda Ýbrahim kurban edeceði bir çocuðu geri adak etmekle niye istesin ki? “Ýlk ürün Rabbe aittir” yasasý gereði çocuða geçiþ ritüelleri uygulanýyordu. En sonunda çocuk, kurban sunusu olan kurtulmalýkla (koçla) sosyal bilinçte azat oluyordu. Ýlk oðul kurban edilmekten kurtuluyordu.

Totem aiti olan çocuk, ittifaklarla ittifak kültünün oluyordu. Ýnsan oluþla kült merkezi olan tapýnaðýn aitiydiler. Ýttifaký kült merkezi aitleri ilah ruhundaydýlar. Köleci sisteme kayan düzen, mal sahipliði ve miras nedeniyle çocuk velayeti edinmeye kaymýþtý. Süreç çocuk velayetini paylaþabilmenin aðýr vaka sancýlarýný yaþýyordu. Bu doðumlar birçok aþamalarla gel git yapmanýn süreciydiler.

Yamyamlýk süreci ya da yamyamlýða dek söylenceler içindeki ifadeler o günlerde ortada çekilmekle, yamyamlýk hala bir iðrendirme tiksinçlik konusuydu. Ýnsanlar kendi ölülerinin yenmesini önlemek için totem yiyeceði olan sunulardan “ölü yiyeceði” verip kendi ölüsünü koruyarak; yamyamlýk duygusu karþýsýnda bir süre saklayabildiler. Bir hayli zaman sonra ölüsünü gömmeye baþlayacaktýlar. Totem mesleklerinden önce insanýn yamyamlýk olmayan bir sosyal öðrenmesi yoktu.

Ancak yamyamlýðýn yapý içinde yalýtýlmasý totem meslekleri içinde baþlayýþla ve totem mesleklerine baþlamaktan çok sonrasýna dek yavaþ yavaþ sönümletilen birçok ritüel aþamalarý olan bir geçmiþti. Yamyamlýk hala açýk gizli günümüz mahkemelerine bile konu olan bir durumdur. Ýbrahim’i milletler döneminde bir iðrenme konusu olan yamyamlýk; genel geçer kabulle unutulmasý terk edilmesi çok olaðan olmuþtu.

Kendilerine aktarýlan tarihsellikte rivayet te olsa; yamyamlýðýn anlatýlmasý "eþeðin aklýna karpuz kabuðu düþürmek" gibi olacaðýndan anlatýmýn aslýna sadýk kalýnarak o anlatým farklý sosyal sorunlu söylemle, sanki baþka bir mantýk kopukluðuyla ifade edilir. Sanki süreç günümüzde mitoloji dediðimiz anlaþýlmazlýða dönüþür.

Ýlk ürünü ilaha sunma kültü ve Ýbrahim'e çocuk vermeyen kadýnla (Sara denen ittifaký kardeþiyle) yaþlanmasý sonunda çocuk özlemi depreþen Ýbrahim çocuk veren köle kadýndan (Hacer'den) güya yaþý geçmiþ olmasýna raðmen Rabbinden çocuklar diler. Ve bu pazarlýða (dileðe) karþýn ilk ürünü (çocuðu) rabbine adak (kurban) sunacaðýna söz verir.

Böylece unutulmuþ, unutturulmuþ, iðrenç kýlýnýþla sosyo toplum dýþýna itilmiþ yamyamlýk aktarýmý anýlmadan adak yoluyla söylenerek, bir baþka sosyal soruna tercüman edilmiþtir. Ýnsan kurbaný olan yamyamlýk adak sunma gibi o güne göre daha rafine makul bir olguyla, makul bir söyleyiþle yer deðiþtirir.

Bir inancýn içindeki; "Gýybet etmeyin. Kim ölmüþ kardeþinin etini yemekten hoþlanýr? Bu tiksindiricidir". Ýfadesi geçmiþ tarihsel anýlarýn o güne dek devam ede gelen unutulmuþ arkaik anlatým kültürünün uzantýsý olmasýnýn sosyal aný geçmiþi olma gücünü ve etkisini hala göstermekte olduðunu ne güzel belirten bir kullanýmdýr.

Zaten süreçte tarihselliðin dýþýnda, þimdiki aklý aramak bilmezlik olur. Akýl o günlerdeki tarihsel olup bitendi. Sosyal aklýn sosyal genetikliði ve inþasý da böyle oluyordu. Bu nedenle sosyal inþa aklý, biyolojiyi, bilimi, gerçekliði sorgulanarak inþa oluþ deðildir. Totemi sosyal oluþun yaþamýna mana vermekten ibaret olan bir inþalaþýþ olmakla, sosyal olanýn öznelliði olan gerçeklikti.

Dünkü inþa bugünkü günde olup biten deðildi. Kýsaca yamyamlýk, derlenip toparlanmayla baþka biçim söyleyiþle önce sosyal meþruiyetliðine kavuþturulur. Sonra da baþka bir sosyal meþruiyetlikle ortadan kaldýrýlýp, totem mesleði olan koyun, keçi, domuz, deve, marul, buðday, güvercin, bal yað vs. türü ürünler; ilk ürün yerine adak (kurban kurtulmalýk) olarak sunulur.

Totem mesleði ayný olup ta yiyecek tüketimi ve sofra hazýrlama tekniðinde farklý oluþlarla ortaya koymakla sosyal seçilim yasalarýný ortaya koyan kült merkezlerinin ayrý ayrý olan bu tutumlarýn sentezi yapýlmýþ süreçleri Ýbrahim seremonisinde derli toplu sentezi söylenmektedir.

Ýbrahim olayý, insanlýðýn yamyamlýktan vaz geçme ritüellerini oðlunun adaklýðý ile hikâye etmektedir. Tarihsel olan kan akýtma kültü ile ateþte piþirme suda haþlama yapma. Piþirip yeme gibi her biri ayrý ayrý sosyal seçilim yasasý aykýrýlýklarý olan parça süreçleri sanki bir celsede sentez eder.

Bu sentezi yaptýrmak için Ýbrahim’e insan yamyamlýðýnýn ve bu yamyamlýða baðlý insan kurban sunusunun devam zorunluluðu oluþla oðlunu adak olarak alýr! Yanýna ateþ yakmak, kurbaný ateþte kýzartmak, piþirmek için odun da alýr. Kan akýtmak, kurbaný kesmek için yanýna býçak alýr. Vs.

Bunlarýn her birinin Ýbrahim’den önceki tarihten beri var ola gelen ayrý ayrý sosyal seçilim ritüeli ve seremonisi olduðunu unutmayýn lütfen. Ýbrahim bunlarýn ola gelen sentezlerini birden olup bitmiþ haliyle cem edip anlatan ortaya koyan figür olarak karþýmýza çýkar.

Ýnsan emek ürünü sayesinde emek ürününü canýyla kendisiyle eþitlediði süreç birikimi ve bilinci olan durum yerine konup kesilen totem mesleði ürün olan koyun ya da koç veya inek totem mesleði oluþla söylenmez. Bu süreç aktarým ve kayýt enformasyonu oluþla bilinmediðinden deforme aný aktarýmlarý yapýla yapýla aslý bozulan dönüþen aktarýmlar olmuþturlar.

Bu bozulan aktarým nedenle bir karartma ya da süreç kesikliði ortaya konmakla, anlatýmdaki koç; ökülte bilgi bilinmezi oluþuyla, koç birden belirir. Bu sentezci seremoni ortaya çýkana dek zaten yapýlan koç kurbaný, olmuþ bitmiþ sentezi süreç gereði derli toplu anlatýlýr.

Bu anlatým kiþilerin anlamasýný yormayan, kolay öðrenmeli bir anlatýmdý. Zamanla insanlara gerçeklik duygu ve düþünce bilincini yitirtecekse de, o gün için çok gerekli dinamik bir sosyal devinmeydi. Kurtulmalýk ediliþle adak sunulan koç, tanrýnýn emri ve tanrý aklý oluþla söyleþildi. Ýnsanlýðýn sosyal evrimle sentezi böylece, tanrýya ya da Ýbrahim hikâyesine söyletilir.

Bunlar, totem kültle (saygýlamayla) birlikte, bugünlerdeki meþruiyetliðin kaynaðý oluþun içini dolduran sosyal anlamalý öznelilerdir.

Sosyal seçilim yasasý gereði birbirine benzememe; totem ürününü belli vakitlerinde yemeyle veya ekþili mayasýz hamur yeme þeklinde yemeyle; piþirme, haþlama, suda piþirme, yaðda piþirme, güneþte kýzartma veya kesme, öldürme, þeklinde bir yýðýn kültürel deðiþmeler yaparak, bu türden sosyal aykýrýlýklarý altýný çizerek yeniden biçimliyorlardý

Yabanýl gruplarýn ya da yabanýl olmayýp ta kýtlýk dönemi içindeki ittifaklarýn (hasadýný dolu vurmuþ, ya da sel almýþ veya yangýn geçirmiþ grubun) çoban gruba zorunlu oluþla yaðmacý tehdidi bakiydi. Ya da hastalýkta koyun sürüsü kýrýlmýþ bir çoban grubun, ziraatçý (kâfurun) bir komþu gruba yaðma vermesi her zaman olasýydý.

Bunlar elbette ki totem mesleði nedenle totem yiyecek yasaðý olan yiyecekleri yemekle sosyal seçilim yasalarýný delen zorunluluklardý. Günümüz inancýndan birisi bunu þöyle özetler "zaruret kargayý da leþi de domuzu da yedirir". Bu kural sizin sosyal yaþamýnýzýn ve inancý yaþamýnýzýn dýþýnda oluþla size etki eden nedenselliktir.

Hem cinsimiz totem mesleðini geliþtirmekle doðaya kafa tutan bir meydan okumasý ortaya çýktý. Nasýl mana ederse etsin doðanýn sunularýndan istediðini yiyip istediðini yememenin bir kafa tutmasý da sezilmektedir. Ýttifaklar arasý totem mesleði ürünler yakýn komþular arasý rekabette, yiyecek yasaðýyla sosyal seçilim kültürüne dönüþebiliyordu.

Bir totem mesleði edinmiþ ve bu alanda da hayli ilerleyip yol kat etmekle kýsmen artý ürüne de sahip olan yapýnýn içine yeni dahiller (katýlýmlar) olacaktý. Daha avcýlýk, toplayýcýlýk düzlemi içinde oluþla ne bulursa yiyen akraba yapýlar da ilerleyen yapýlarýn içine yanaþacaktýlar.

Yabanýl yaþama boyun eðen akraba totem gruplar. Yanaþtýklarý totem meslekli akrabalarýnýn hoþlanma duygularýna hitap eden ululamalar içinde bulunabileceklerdi.

Hoþlanma duygularý kabaran totem meslekli yapý olan kýsmý sosyo toplumsa yapýlar da merhameten ya da bir güce (sosyo toplum görünümlü güce) sýðýnmanýn belirimiyle bu akraba grubu koruyup kollayacak; akraba grubunun yaðma öfkelerini dindirecek bir zamanýn içine alacaktý. Ya da yabanýl akraba grubu komþu grup oluþla dýþta tutacak ona artýk ürün takdimesinde bulunmakla müttefik bir baðlaþýklýk oluþturacaktý.

Bir totem meslekleri oluþla az çok yiyecek bulma sýkýntýsýndan oldukça kurtulan yapýlar, doðaya karþý üreten iliþki olmakla artýk özgürlük savaþý veren yapýlardý. Doðada ve yaðmacýlýkta ne bulursa yiyen yabanýl (barbar) yapýlara göre totem meslekli gruplar kendi yiyecek içeceðini seçme ayýklama yapmanýn tutumlaþmasý içine girmiþtiler.

Geliþmiþlerin baþlangýç totem mesleði durumuyla ve ittifaký olmayanlarýn dýþýndaki sosyal yapýlarla temaslarý; sosyal seçilim algýlý yasayla oluþuyordu. Önce totem meslekli yiyecekler düzleminde de ayrýþmaya baþlamýþtýlar. Ne bulduðunda söylemi içinde artýk, leþ, salyangoz yiyen sosyal yapýyla; o sosyal yapýnýn tehdidinden emin olmak için yabanýl olana yiyecek veren yapýnýn seçiciliði içinde yiyecek ayrýlýðý elbet salyangoz yememe üzerine bir sosyal kültür inþasý olacaktý.

Dýþtaki baþka ittifaklar ya da baþka totem mesleklerin birbirine karþý meydan okuyuþlu görüngü tehditleri vardý. Grup çekilim (seçilim) yasasýna göre bir grup aitliði baþka grup aitliðini dýþlama üzerine inþadýr. Bu dýþlama totem meslekli gruplardan beri bir grup diðer grubun totem ürünlerini dýþlama seklinde ortaya çýkacaktý.

Böyle bir seçme ayýklama durumu avcýlýk toplayýcýlýk döneminde görülemezdi. Burada bugünkü haliyle akýl mantýk aranmaz. Ya da burada aranacak akýl, mantýk; eski totem dönemli sosyal bilince göre totem yasalarda ve totem yasalarýn kýrýklý (fraktal) oluþla tekrarýnda (iterasyonlarýnda) olacaktýr.

Böylesi bir geri düzlem geometri baðýntýsý içinde olup olmakta aranacaktýr. Burada baþlangýç totem ilkelerinin baský ve basýncý ana sosyal algý oluþla, devam etmekte olan eski sosyal inþanýn yasalarýdýr. Yasalarýn ana yasaya atýf yapmasý gibi bir sosyal genetik oluþum esastýr. Böylece yakýn bölge gruplarý kendi totem meslekli inþalarýna göre zýtlaþýyorlardý.

Henüz ittifaklar arasý ticaret yasasý ortaya konmamýþken; o yapýlara dek totem yiyecekleri de bir "yiyecek ayrýlýðý oluþla sosyal seçilime tabii" kýlýnýyordu.

Bu nedenle domuz yemeyen bir grupla, inek yemeyen, marul yemeyen, kýzarmýþ et yemeyen, suda haþlanmýþ et yemeyen; býçakla kesileni; suda boðulaný; kaný akýtýlaný ya da kaný akýtýlmayaný yeme veya yememe oluþuyla sosyal gruplar tutumlarýný ortaya koyabiliyorlardý.

Dýþtaki sosyal süreçlere yönlendirilmiþ iðrenme, tiksindirme gibi duygularýn ve bilincin inþasýnda sosyal çekilim (seçilim) yasasýnýn çok büyük etkileri vardýr. Günümüzün domuz yememe geleneðinde hikmeti Huda arayýp; bu hikmetin içinde triþini bulup akla uygun hale getirmek gibi!

Devamý var

04.05.2015