..E-posta: Þifre:
ÝzEdebiyat'a Üye Ol
Sýkça Sorulanlar
Þifrenizi mi unuttunuz?..
Sevginin bulunmadýðý yerde us da arama. -Dostoyevski
þiir
öykü
roman
deneme
eleþtiri
inceleme
bilimsel
yazarlar
Anasayfa
Son Eklenenler
Forumlar
Üyelik
Yazar Katýlýmý
Yazar Kütüphaneleri



Þu Anda Ne Yazýyorsunuz?
Ýnternet ve Yazarlýk
Yazarlýk Kaynaklarý
Yazma Süreci
Ýlk Roman
Kitap Yayýnlatmak
Yeni Bir Dünya Düþlemek
Niçin Yazýyorum?
Yazarlar Hakkýnda Her Þey
Ben Bir Yazarým!
Þu An Ne Okuyorsunuz?
Tüm baþlýklar  


 


 

 




Arama Motoru

ÝzEdebiyat > Bilimsel > Felsefe > Bayram Kaya




29 Temmuz 2016
Mamon'u Anlama 1  
Bayram Kaya
Geçmiþi, tarih sel olaný anlayýp bilemedikçe; þimdimizi anlamak boþ kuruntu (vehim sel) olmaktan öte gidemez. Çaðdaþ insan kavramý içinde; insaný anlamýn özü, kendisi ve sosyo toplumu olmak kaydýyla; kendisini, sosyo toplumunu aþan bir sorumluluktu kavrama olmakla, ortaya konmaktadýr. Ýlahi mana anlayýþýný ortaya koyan insan; o anlam üzerinde inþacý olan muktedirlikleriyle yeni anlama gelmiþtir.


:IHC:
Geçmiþi, tarih sel olaný anlayýp bilemedikçe; þimdimizi anlamak boþ kuruntu (vehim sel) olmaktan öte gidemez. Çaðdaþ insan kavramý içinde; insaný anlamýn özü, kendisi ve sosyo toplumu olmak kaydýyla; kendisini, sosyo toplumunu aþan bir sorumluluktu kavrama olmakla, ortaya konmaktadýr. Ýlahi mana anlayýþýný ortaya koyan insan; o anlam üzerinde inþacý olan muktedirlikleriyle yeni anlama gelmiþtir.

Mamon’du irade, kendisinden önceki tüm zamanlar gibi zamaný ileri doðru açmak zorundaydý. Zamaný ileri doðru açmak Mamon’un iradesi dýþýnda olan bir zorunluluktu. Zaten Mamon da zamaný ileri doðru açmak için bir manaydý.

Yani yeni yeni oluþan mamon’du irade ve onun öncesi olan ilahi irade ve totemi söz olan yapý ve daha öncesinin yapý süreçleri temel gereksinmenin karþýlanmasý olmakla, her gün yeniden ve yeniden saðlamaydý. Ve bunlar giderekten de üretim sel olan ileri doðru inþadýrlar. Zamaný ileri doðru açýp, koordine etmek budur.

Ýnsanýn saðlama iliþkisi ve üretim iliþkisi süreçleri de zamaný birer ileri doðru açma eylemi olmakla yaþantý aþmaktý. Ýnsanlar üreten iliþki içine girmekle, zamana baðlý olan eylemleri de giderek süreci ileri doðru açmanýn çok çok üstünde olan ihtiyaç fazlasý üretimleri de yapmaya da baþladýlar. Buna artýk ürün veya fazla ürün diyorduk.

Ýþte bu fazla ürün; devlet olmanýn, devletli olmanýn ve devlet olanla, devletli olanýn önünün açýldýðý yerlerden biri ve en temeliydi. Mamon da fazla ürünü (emeði ve emek gücünü) sahiplenip; mal, mülk benim diyordu. Benim olanýn takdiri de benim diyordu.

Ýkincisi de ortaklaþa kullaným alanlarýnýn ranta açýlmasýydý. Toplumsal güç nedenle üreten iliþkiler üzerindeki þeriklikler özel mülk alaný yapýlmýþtý. Müþterek kullaným alaný olan þeriklikte rant alaný yapýlmakla giderek müþterek (þeriki) kullaným alanlarý da daralýyordu.

Ýleri doðru açýlan zamanýn, üreten iliþkileri üzerine; özneli bir mamondu irade modüle olur. Toplamda o yapýnýn artý ürünü olan þimdiki deyimle gayri safi milli hasýlasýný mamon keyfi oluþla daðýtýr.

GSMH'nýn üretimi ve daðýtým þekli ülkeden ülkeye deðiþen oranlarda olmakla birlikte GSMH'nin %80_%85'i bir avuç kapitalistlere eþitsiz oluþla verilmektedir. En çoðu yüzde beþ, on; en azý yüzde bir, iki olan bu kapitalist mutlu azýnlýk olan para adamlarýnýn önü karmaþýk iliþkiler aðý da olan devlet eliyle açýlmýþ olur.

%100 olan gayri safi milli hasýladan kapitaliste verilenden %80-85'lik orandan sonra geriye kalan %20-%15 gibi bir orandaki gayri safi milli hasýlayý da nüfusun %95 ya da %98'i eþitsiz oluþla paylaþýr. Önü açýlmak bu ve diðer müþterek kullanýmlarýn içinde kotarýlan rant alanlarýdýr. Dünkü devlet te; güncel devlet te; temel alanýn yanýna kapitalist çýkarla inþayý da böyle inþa eder.

Totem ve ilahýn mana anlamasý; eylemseli oluþlarý birbirinden ayrýlmamýþlardý. Her iki özellikte de ortaklaþa olan mana anlamasýyla, bunun herkese göre olan eylemseli rýzk verirle daðýlan belirmesi iç içe dönüþlü olan bir manaca eylemdiler.

Oysa mamon anlamasý mana oluþla ve eylem oluþla ayrý ayrý belirmeydi. Mamon, mana oluþla malý mülkü zenginliði ve serveti ifade ediþle; giderek parayý, rantý da ifade eden ve mal mülk sahipliði olan kiþisel zenginliðin hýrslarý ve tamahýydý.

Mamon'un sahipliði altýnda olmakla Mamon’un kendi malýný, mülkünü daðýtmasý Mamon’du mana olan anlamadan farklý ve ayrý oluþla bir belirimdi. Doðadaki var oluþun bir noktada yoðunlaþtýrýlan çekimiyle anlam edilmesinde sakýnca yoktu. Sakýnca þuradaydý. Bir nokta içinde anlam edilen mananýn keyfi oluþtu bir eylemle, kimine bol bol mal daðýtýp; kimine de zýrnýk koklatmamasý Mamon’un eylem sel oluþuydu.

Bu nedenle Mamon'un mana yanýnýn herkese göre olmayan kayýrmacý, vesayetçi, özel mülkçü ve özel mülkü kutsar tarzda bir belirim vermesi demek; Mamon'un mana ve eylem oluþla birbirinde ayrýlmasý demekti. Özel mal mülk sahipliði hüviyetine bürünen kiþiler güç kazanmýþlar, Mamon’da el almýþlardý.

Mamon'dan el almak (Mamon’dan alýnan izinle [meþruiyetle] her tür eylem ve tasarrufta bulunma) ile kazanýlan alan boþluk devinmesi olan eylemselilik, yeni bir güçtü. Bu güç efendi oluþtur. Mamon’da el almakla eylemseli olan yeni güç olan El’in belirmesi, tahakkümü bir yöneten akýþ, olmaktý.

Böylesi güç kazanýmý; gücün keyfine göre mal mülk daðýtmasý olan eylemsellik, Mamon’un El oluþla yansýma yapmasýydý. Mamon’daki mana ve eylemsellik, takdirle birbirine geçiþen kuplaj baðlantýsý olmasýyla birbirine dönüþen ikili; teklikte ikili belirmeydiler.

"El" malý, mülkü tasarruf eden Mamondu mananýn, eylemli takdirce þeklidir. Mamon’dan geçiþen takdirce anlam ve mana olmakla, eylemlilikti. El'in eylemliliði; asýl olan Mamon’dan El’in el alýþý olmakla, El, asýl olan mana Mamon’un gölgesi ve halifesiydi.

Oysa ilah, totemi manaya dokunmadan gruplar arasý ittifak olan ahitleþmeyi, takdir etmiþti. Ýlahlar manayý çekirdek kýlmakla, çekirdek çevresine sitoplazma organellerini inþa etmiþtiler. Yeni davranýþ yeni bir giriþim þekli ortaya koyabilmek için var olanlardan sentez yapmasý; evrenin davranýþ þekliydi.

Ve ilah, birbirleriyle temaslarý olmayan totem gruplarý, gruplar arasý temasýn senteziyle yen bir düzey ve düzlemin davranýþ giriþmeli yansýmalar baðýntýsýný ortaya koymuþtu. Ýlah, ittifaký takdire göre, yeni mana düzenlemeli yeni baðýntýsýný ortaya koymuþtu. Ýlahi yapýda ana mana o gruba, bu gruba ayrý ayrý eþitsiz bir eylemle belirim vermemiþti.

Mamon'un eþitsiz oluþla ayrýþtýrdýðý sentez; ittifaký servetler olan ittifakýn toplumsal güçlerine kiþilerin sahip çýkmasýydý. El kamusal olan bütün müþterekleri daðýtamýyordu. Daðýtamazdý da. Yarýnýn yeniden ve yeniden inþasý için asgari müþterekleriniz (ortaklaþan yaþam alanlarýnýz) olmak zorundaydý.

Yapýnýn çekirdek olan temeli müþtereklikti. Müþtereklikten kýsmen ayrýþan sitoplazma açýlýmlarý elbette ki bir geliþmeydi. Yeni baðýntýnýn düzeyiydi. Ve yeni düzlemdi. Yeniyi baþka türlü ortaya koyamazdýnýz.

Yeni olacak müþtereklikte, bu özel mülkiyetçi baðýntý üzerine; yeni düzey ve düzlem baðýntýsý oluþla konmak ve yeni açýlýmlarýna doðru bambaþka salýnýmlarýn ayrýþma nicelemesini vermek zorundadýr. Sorun þu ki, özel mülkiyet nicelemesi köleci tarzda olmayacak denli düzenleme ve mana anlamalarý olmasý gerekendi. Ama ne yazýk ki özel mülkiyetçi açýlým, en vahþi kapitalizmi görmeye dek gelmiþti.

El'in çarký felek usulü kiþilerine isabet ettirdiði takdiri olan rýzk, her kiþiye göre deðil; seçilmiþ nasibi olan kiþilere göre olan bir belirmedir. Oysa Yüce Tanrý kavramý bu çaplarýyla bir mana deðildir. Tüm belirmedir. Biz belirmelerini giriþen farklý zamanlar içinde olmakla, farklý farklý anlarýz.

Tümün bir arada olduðu yerde zaman ve hiçbir þey ayrýþmamýþtýr. Bu nedenle Yüce Tanrý hiç bir þeyle belirlenmemiþle olan "olumsalý", belirmedir. Olumsal olan burada deðil, her yerde ayný anda farklý farklý oluþtur. Evren sel oluþ ve olumsalý, Dünya’ya göre, bana, sana göre deðildir. Ama ayný zamanda da bana, sana, Dünya’ya göre olan kesikli sürekliliktir de.

Ýþte buradaki kesikli süreklilik nedenle tümel olaný kavrama bilincimiz sýnýrlanýp, týkanmakla; tümellik bizde bir karadelik çekimi gibi yoðunlaþan duyum yönelmelerine de neden olmaktadýr. Bizler bu sýnýrlý oluþ içinde olam olanlarýn birine yönelmekteyiz. Bu yönelimlerimizle biz, yönelmiþ olduðumuzun zorunlu baðýntý ve giriþmelerine de (kaderine de) görece iradi ve öznel olmaktayýz.

Ya da bizler, olamlýlýk içinde sadece biri olan köleci yapý olan olama yönelmekle, bunun zorunlu iliþkileniþler yansýmasýný bencilliðimize göre kýyasa vurduðumuzda; iyiyi, kötüyü biz irade etmiþ olmaktayýz.

Oysa belirimlerin iyi ya da kötü olmak gibi kendi duygusu yoktur. Bu anlamla ölçü; durumlu olan þeylere biz özel ve öznel duyumlarýmýz ve duyumlarýn temelindeki bencillik oluþla yanýt ya da tepki vermekteyiz.. Bu da evrensel olaný deðil, size göre olaný (bencillik ve duygu olaný) ölçmektir. Bencillikte sonuçta olamlýlýk içinde kesikli sürekli düzenle olan bir belirmedir.

Ýþte insan dediðimiz yapýdaki insanilik, bu ölçünün dýþýna çýkmakla evrene katýlan bir evrensel sorgulama olma süreci içindedir. Bu nedenle hep postüla vardýr. Bu nedenle hep hipotez vardýr. Bu olumsallýk nedeniyle hep önermeler, olasýlýklar vardýr.

Yüce Tanrý kavrayýþý bize göre her bir dýþlanan ve dýþlanmayan olasýlýklarla topyekûn belirmedir. Çünkü evrenin belirimi olamladýr. Olam içinde olan gerçekleþme kesikli sürekli oluþ içinde fren ve sýnýrlýktý yasalarýyla görecelidir.


Özel mal mülk daðýtmanýn mucidi olan Mamon; El olmakla El ihsandý. El ihsan, El'in yaptýðý baðýþtý. El'in yaptýðý geliþi güzel takdirce olan, keyfi baðýþtý. El'in yaptýðý baðýþ (ihsan) ortaklýðý bozan; ortaklýða dayalý eylemli oluþta eþitliði, eþitsizlikle inþa edendi. Eþitsizde baðýþ yaptýðý için daima sürprizlerine açýk olunmakla ümit edilen ve ümit kesilmeyendi.

El ihsanýn bu eþitsiz keyfi irade belirimle tasarrufla taayyün ediþ iradesinin egemen olmasý gayesiyle Mamon 'un teklik vurgusu önemliydi. Bu aþamada mamon yeryüzü ya da evrene yayýlan iradesi nedenle tek deðildi. Tapýnak ya da panteon kültü nedenle tek deðildi. Sýrf keyfi takdirin sahibi olmakla mal mülk verdiði devletli efendilere göre tekti.

Bu nedenle bu keyfi irade olur egemenliðin tanýnmasý için mamon efendiden; efendilerden, kölelere doðru ihraçla tek olmanýn, ortak tanýmamanýn mücadelesini verecekti.

Bu teklik içinde olmakla Mamon "El ekmeldi". Yani Mamon'un keyfine göre daðýttýðý mal, mülk ihsanlar içinde kimine mal mülk verip kimine de mal mülk vermeyi kýsmakla yaptýðý takdir en eksiksiz, en olgun, en uygundu.

Böylece Mamon giderek; baðýþ yapanlarýn en doðrusu ve baðýþý hakkýyla yapanlarýn en "ihsaný El ekmeli" oluþ tamlamalarýyla; yaptýðý baðýþýn niceli ve göreceli oluþu kervanýn yolda dizilmesi gibi dizilecekle anýlacaktý.
Kiþiler de bu oluþmada uzak kalamazlardý.

Kiþilerimiz de þöyle ya da böyle El ihsana boyun büküp, rýza gösterip tevekkül edeceklerdi. Ýþte böylesine Mamon’a mudi olan kiþiler de "Ýmaný ekmel" içinde olacaklardý. Mamon’a da, bizi "imaný ekmelden ayýrma" diye dualar okuyacaklardý. Böylece köle kiþiler Mamon'a imaný tam olan kiþiler olacaklardý.

Mamon'un seçilmiþ kullarýna olan mal mülk rýzk verme iþindeki baðýþlarý nasýl El ihsansa; El'in yaptýðý baðýþtý. El tarafýndan yapýlan baðýþ. El'den gelen baðýþtý. Baðýþa imansa; baðýþýn bu þekil üzerine olduðuna boyun eðmek te "El ihsaný imandý".

El'in kiþilere nasip (baðýþ) ettiði, imandý. El baktý ki elin ihsanýna tepkiler var. Herkes istese de imanlý olamayacaktý. El istemedikçe kimse imanlý olmayacaktý. Ama El yine de insanlarý eþitsiz takdirli imana davet etmeye çaðýracaktý.

Ýþte El bu tepki dirence karþýlýk imaný dahi kiþilere nasip oluþla daðýtacaktý! Ýmaný da, el baðýþlardý. El dilemeden kimse iman edemezdiniz. Bu nedenle de El, El ihsaný imandý.

El bu sýfat takýlarý hem kendi üzerine alýp, kendi mana anmasýný pekiþtiriyordu. Hem de bu mana anlamasýna yönelen bu mana anlamasýný kabul eden inanýrlarýný da imaný kaviler; sadýk kiþiler ya da sýddýk kiþiler diye övüyordu.

Mal mülk sahibi olanlar da Mamon'du Rýzayý El ekmele uðruyorlardý. Mamon'un rýzasýný kazananlardý. Bu eþitsiz takdir içinde Mamon'un rýzasýný kazanmanýzla Mamon; ihlasý ekmel, rýzayý ekmeldi. Bir olup, en doðru karar verenin ve bu þartlar içinde bir olup en doðru rýzasý istenecek olan Mamon'du.

Bu kavramlar bir günde pat diye ortaya atýlýp bir günden anlamlarýný oluþmadýlar. Ýlerleyen sürecin þartlarýna baðlý anlardaki aksama ve sýnýfsal dirençlerine göre oluþan mukavemetleri kýrmak için yapýlan karþýlýk argümanlardý. Bu tür argümaný kavramlar; adým adým oluþla ve süreçler içinde evirilen argümaný diyalektikle bu kabilden anlamlarý idrak ettiriþlerdi. Dinlerin de ana propaganda konularý içinde bunlar olacaklardý.

Düþülse, kalkýlsa bile El ihsan deniyordu. Artýk her þeyden El ve El'in takdir eden, kaderleri yazan iradesi sorumluydu. Ýyi þeyden de. Kötü þeyden de sorumluydu. Çünkü iyi þey olan kimine bol bol mal verip bezdirirken; kötü þey olan kimine de hiç vermeyip gezdiren iyiliði-kötülüðü El yaratmýþ, kullarýna ihsan etmiþti.

Çünkü Mamon El ihsandý. Ýyiliði de kötülüðü de baðýþlayandý. Keyfi takdir edendi. Keyfi takdire göre kaderleri yazandý. Ve keyfi takdire göre kaderleri yazmaya devam edendi. Bu nedenle günümüze dek gelen devletler de El Mamon'du.

Bu nedenle kötülükten de iyilikten de Mamon sorumluydu. Ýyiliði (mal mülk vermekle kiþilerin sahip olduðu güç ve kudreti) de; kötülüðü de (mal mülk vermeyiþle güdülü kalýp cehalet ve hatalý (!) davranýþlar içinde kalmayý da), Mamon takdir etmekle; Mamon olan El; El ihsandý. Baðýþlayandý.



Söyleyeceklerim var!

Bu yazýda yazanlara katýlýyor musunuz? Eklemek istediðiniz bir þey var mý? Katýlmadýðýnýz, beðenmediðiniz ya da düzeltilmesi gerekiyor diye düþündüðünüz bilgiler mi içeriyor?

Yazýlarý yorumlayabilmek için üye olmalýsýnýz. Neden mi? Ýnanýyoruz ki, yüreklerini ve düþüncelerini çekinmeden okurlarýna açan yazarlarýmýz, yazýlarý hakkýnda fikir yürütenlerle istediklerinde diyaloða geçebilmeliler.

Daha önceden kayýt olduysanýz, burayý týklayýn.


 


ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.

Yazarýn felsefe kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
El Bel Baal 2
Tarihsel 2
Ýrade 1
Tarihsel 1
Anlamak Gerek 71
Kurtuluþun Felsefesi (Açký 2)
Sosyal Ýliþki Toplumu Hedeflemez 2
Anlamak Gerek 43
Anlamak Gerek 70
Anlamak Gerek 55

Yazarýn bilimsel ana kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
Müruru Zaman 14
Sahiplik Ýmaný 1
Hatýrlama 1
Mal mý, Ýnsan mý?
Mamon'du Belirme 1
Müruru Zaman 7
Denge ve Dengesizlik Süreçleri 24
Anlamak Gerek 26
Bað Enerjisi 1
Sistem 15

Yazarýn diðer ana kümelerde yazmýþ olduðu yazýlar...
Aslýna Yüz [Þiir]
Vah ki Vah [Þiir]
Ýsis Dersem Çýk Ereþkigal Dersem... [Þiir]
Görmez Þey [Þiir]
Tekil Tikel Tükel [Þiir]
ve Leddâllîn, Amin [Þiir]
Mavi Yare [Þiir]
Mevsimsel [Þiir]
Yýkýlýþa Direniþ Direniþe Yýkýlýþ [Þiir]
Meþrep 3 [Þiir]


Bayram Kaya kimdir?

Dünyayý yaþantýlaþan çabalar içinde duygunun önemi hiç yitmezse de, payý giderek azalmaktadýr. Sosyo toplum bazlý, genel bir açýlýmla baþlayan çalýþmalarým da; bilim felsefesi içinde olunma gayreti güdüldü. Bu nedenle yazýlarýn tarisel, sosyo toplumsal evrimli ve türlü doða bilim verileri güdülü çalýþma olmasýna gayret edildi. Genel felsefem içinde bir bilgi; ne kadar çok baðýntýsýyla söylüyorsanýz, o bilgi o kadar bilinir bilgidir.


yazardan son gelenler

 




| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk

| Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi |

Custom & Premade Book Covers
Book Cover Zone
Premade Book Covers

ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr.
Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz.