22 Temmuz 1878 (22 Recep 1295) Göçün Yüz On Birinci Günü;
Bir günde üç can gitti...
Bir gün önceki yazdýklarýmý okudum. Hayret içerisindeyim. Bu sözler bana mý ait? Bana aitse, bunlar benim gerçek düþüncelerim mi? Yoksa bütün bu yazdýklarým bir hezayan mý?
Þuurumun ya da þuur altýmýn ortaya koyduðu bu düþünceleri, önce silmeye karar verdim. Sonra vazgeçtim. Çünkü ya gerçekten böyle düþünüyorsam! O zaman silmenin, bunlarý yok saymanýn yararý ne? Kararsýzým ne yapacaðým konusunda.
Son günlerde gördüklerim, yaþadýklarým akýl saðlýðýmý ciddi bir þekilde tehdit ediyor. Bir yandan da ateþler içinde yanýyorum. Bana da, bu yaygýn olan hastalýk bulaþmýþ olmasýn! Halsiz, güçsüz, takatsiz, mecalsizim... Caným hiçbir þey istemiyor. Kolumu kýpýrdatmaya dermaným yok. Þu satýrlarý yazmak bile o kadar zor geliyor ki... Kendimi zorluyorum yazmak için. Belki bu yolla hayata tutunurum diye. Göç sýrasýnda bu kaçýncý hastalanýþým? Çok oldu. Ben hiç bu kadar sýk hastalanmazdým.
Gene geçtiðimiz yerler insan cesedi dolu. At, eþek, manda ve öküz leþlerine de rastlýyoruz. Köpekleri görüyorum, kâh insan cesetlerini yerken kâh hayvan leþlerini. Köpeklerin hepsi de birbirinden semiz. Nasýl olmasýnlar; onlar için her taraf yiyecek dolu. Bu yüzden birbirlerine, ne saldýrýyorlar ne de hýrlýyorlar. Bazýlarý da bir aðaç altýnda ya da yol üzerinde yatmýþ dinleniyor. Onlardan mutlusu yok!
Kýzým ve oðlum da hasta. Onlara da geçti galiba bu hastalýk. Bir tek karým saðlýklý. Bütün iþleri de o üstlendi zaten. Hem hayvanlarla hem de bizimle ilgilenmek zorunda kalýyor. Bu gece hiç uyumadý, uyandýkça onu bir þeyler yaparken gördüm. Ya beni ya çocuklarý örtüyor, arabadan aþaðýya inip öküzlerin baðlý olduðu yere gidip, iplere dolaþmasýnlar diye kontrol ediyor. Arabaya binince de yatýp uyumuyor, oturup uyanýk bekliyor.
Dünkü yazdýklarýmý bir kere daha okumak istiyorum. Ne dediðimi anlamalýyým. Neden böyle düþüncelerin aklýma geldiðini, ben bilmesem de mutlaka bir açýklamasý vardýr. Okuyorum. Ýsyan mý etmiþim, serzeniþte mi bulunmuþum, yoksa çektiðim acýlarýn bir sonucu mu bu yazýlanlar? Cevap veremiyorum bu sorulara. Dönüyorum bir kere daha okuyorum, bir kere daha... Bu tekrarlý hareketi belki de sabaha kadar yapacaktým; eðer toplantý için çaðrýldýðýmý haber vermeselerdi.
Toplantýya gidecek hiç halim yok. Çok önemli olduðunu da söylüyorlar; gitmesen olmaz. Karýmýn yardýmýyla arabadan inip, toplantý yerine gidiyorum. Oradakiler bana acýyarak bakýyorlar. Biri:
-Keþke rahatsýz etmeseydik, diyor. Diðeri:
-Öyle de, onun fikrini almadan olmazdý, diye karþýlýk veriyor. Anlaþýlan önemli bir konu var.
Ýmam bana meseleyi özetledi: Üç aile arasýnda, çok þiddetli bir kavga çýkmýþ. Ýki aile sudan sebeplerle bir ailenin fertlerine saldýrmýþ. Onlarý çok feci þekilde darp etmiþler. Korucular yetiþmese, neredeyse öldüreceklermiþ zavallýlarý. Bunlar arasýnda, göçten önce zaten bir husumet varmýþ. Bu husumet göç boyunca sürekli gerilim yaratmýþ ve sonunda da burada patlamýþ.
Heyet, saldýrgan iki aileyi suçlu bulmuþ. Bunlara verilecek ceza konusunda küçük bir anlaþmazlýk ortaya çýkmýþ. Bazý üyeler, aileleri barýþtýrýp olayý tatlýya baðlamaktan yana iken, bazýlarý da saldýrgan ailelerin kafileden çýkarýlmasýný istiyormuþ. Ýþte o yüzden benim düþüncemi almak istemiþler. Ben:
-Bu iki ailenin derhal kafileden atýlmasý gerekir. Böyle olaðanüstü bir durumda iken, ortalýðý karýþtýrmanýn ne anlamý vardý? Birlik ve beraberliðe en çok ihtiyacýmýz olan bu günlerde, kader birliði ettiði insanlara karþý düþmanca tavýr almak affedilebilir bir davranýþ deðildir. Hem þunu da unutmayalým ki; merhametten maraz hasýl olur. Bunlara acýyýp bugün affederiz, ama bu insanlar yarýn bizim baþýmýza çok daha büyük dertler açabilirler. Dedim.
Taraflarý barýþtýrmaktan yana olanlar da bu konuþmamdan sonra fikirlerinden vazgeçtiklerini söylediler. Korucular, kararý ailelere bildirmek üzere hemen harekete geçtiler. Artýk bu iki aile karþýlaþacaklarý tehlikelerle, yalnýz baþýna mücadele edeceklerdi.
(Devam edecek...)