Ýþte kült merkezinde somut olan bu sürecin kült merkezi uzaðýnda soyut olmasý vardý. Bu soyutluktan kaynaklý þiddeti artmýþ iki alan gerilimi üzerine bindirilmiþ olan (modüle edilen) imlerin de, alanla gerilimleri artmýþtý.

Alan gerilimlerinin araya aldýðý uzaklaþan bu zaman mekân farklý gerilim þiddetlerinin üzeri ittifaka olan iman ve ittifaký tevhit ile yeniden inþa olacaktý. Merkez de bu yeni durumun farkýndaydý. Bu fark ediþ susuz olmanýn, su içmeye dönüþen fark ediliþi gibiydi. Merkez yeni seçenekli tutumlar ortaya koymak zorundaydý.

Merkezden uzak kalanlar her ne kadar gönül baðý özlemle tutuþsalar da, gözden ýrak olanlar gönül baðýndan da ýrak olabilirlerdi. Merkezden ýramanýn zafiyetiyle uzun erimde iman baðýnda oluþacak þüphe zedelenmeleri oluþabilecekti.

Yönetimden uzak kalmanýn ya da ittifaka ant içmenin baský ve basýncýnda uzak kalýþýn zayýflamasý ile kiþiler imanda gevþemeleri ortaya konmuþtu. Bu hareket çekirdekten uzak yörünge içindeki elektronun zayýf çekirdek baðý nedenle elektronlarýn çekirdekler arasý ortak kullanýmý dediðimiz kovalent baðý devinmesi gibiydi.

Somut olan kült merkezli baðlýlýða izafeten ve kült merkezli denetime atýfla yeni bir oluþum ortaya kondu. Merkezden kaçan ýrama alanlarý içinde de kült merkezine baðlý temsili olmakla merkez adýna, merkezin gölgesi olan bir oluþma ortaya kondu.

Temas eden ittifakla ikizleþmeler baþlamýþtý. Totemler ikiz olmuþtu. Kültür ikiz olmuþtu. Totem meslekleri ikiz olmuþtu. Kardeþler, karþý totem kiþileri nedenle ikiz olmuþtu. Karþý totemle yönetim de, ikiz olmuþtu.

Böylece ikiz merkez adýna, ýrama alanlarý içinde merkezin halifesi (merkezin temsilci gölgesi) olundu. Merkez adýna halef selef olmanýn sembolik kontrol edilmeleri, ortaya kondu.

Bunlar içinde merkezden gelen direktifler (yönergeler) doðrultusunda yönetilme, denetilme ve ritüeline ayinleri, ýrama alanlarý içinde de, ýrama alanýna özgü olmakla da ortaya kondu. Ritüeller yüz yüze deðil de uyarýcý aracýlarla oluyordu. Sözleþmeler merkez adýna aracýlarla yapýlýyordu.

Temsilciler kült merkezinin, baský ve basýncýný; daima bu ýrama alaný içindekiler üzerinde, duyurtuyordular. Irama (uzaklaþma) alaný içindekiler bu tür temsilci aracýlarý ile kült merkezine dolaylý biçimde iletimlerle ritüelime oldular.

Bu tür ýrama alaný içinde bulunan kül ti temsilciler (ilahlar) ýrama alaný içinde her zaman bulunamadýlar. Zaman zaman kasýrlarýndan çýkýp bu ýrama alaný olan yeryüzüne doðru inseler de, bu ýramayla muktedirliðin bir yaný hep eksik kalýyordu.

Bu eksik kalýþla gereksinmeden ötürü; ýrama alanlarý içinde ilahlar gibi addedilen; ilahlarmýþ gibi ilahlarýn yerine geçen temsilcilerle eksiklik sorunlarý çözülmeye baþlayacaktý.

Ýlah temsilcisi olanlar kült merkezinin gören gözü, iþiten kulaðý, yapan eli ve yürüyen ayaðý olmalarý itibarýyla; süreç bu türden çeþitli temsilcilik oluþlarýný, ortaya koydu.

En baþta söylenen “siz bizden daha iyisini bilir, daha iyisini düþünürsünüz” sözü, bu yeni durumuyla; yani temsilcilerin merkezdeki ilahýn gözü, kulaðý, yürüyen ayaðý vs. olmakla yeni bir soyut anlamýn; yeni bir ifade þekline bürünüyordu.

Totem hýzlý geliþkinlik olmakla ve hýzlý geliþme olmakla asla ilah seviyesinde bir sistem deðildi. Ama ilahi alana sosyal ve öznel kaynak olma baðlamýyla, kimi temel konularda totemi mana olmanýn yeðniðiydi.

Yani totemi alan ittifak için çok güçlü bir geri beslenmeli sosyal anlayýþtý. Totem güç, kendi sonrasý içindeki düzey ve düzlemin iliþkin salýnýmlarý üzerine modüle oldu. Totem modüle olduðu genliðe göre anlamý biçimi deðiþen ve maziyi besleyen anlamanýn her tür baský ve basýncýyla sistemin bilinçaltý arkaikti uzantýsýydý.

Karar alan, beklentisi oluþan durum içinde tekrarlar öðretir, hatýrlatýr ve giderek kendi basýncýný kiþiye ezberlettirirdi. Bunlar kült merkezi açýsýndan tekrarýn faydalý yanýndan olan yansýmalardý.

Kült merkezleri, ýrama çevresi içinde periyodik olmakla kült ýrama çevrelerinin kült merkezine tabiilikteki baðlýlýklarýný oluþturacak vurgulamalarýn nasýl yapýlmasý gerektiðini uyarýcýlarý aracýlýðýyla ýrama çevresine okutuyordular.

Yapýlmasý gereken ayinleri ve ayinsel ritüellerin tekrarlarýný ortaya koydu. Temsilciler bu ayinlerin de düzenleyicisidirler.

Temsilciler ýrama yerleri içinde kült merkezinin baský ve basýncý olmakla, kült merkezinin ya da ilahýn gölgeleriydiler. Kült merkezlerinden ýrama yapan alanlar da ilahi alan gibi çoðul ve parçalý yaþam alanlarý salýnýmý oluþlarýyla çoðulluktu. Tek farkla, ilahi alan; gözlenir, denetlenir bir zaman mekânýn çok aþmasýydý.

Ama yöneten kült merkezi; tekti, tekildi, tevhidi ilikti. Kült merkezi kendisinden zaman mekân oluþla uzaklaþmýþ olan kendi ýrama çevresinin de, kendisine olan iman baðlýlýðýna sadakatine ve imanlarýný tazelemekle ýrama alaný iman göstericiliðinin yani ritüelime olmasýna (hac yapýlmasýna) dönüþmüþtü.

Nasýl kült merkezi olan ilahi bütünlükler (tevhitler) kendi imanlarýný, imaný kavil olmanýn sosyo öznel zorunluluðu olmakla görüp, eylemli kýlmýþlarsa; merkezden ýrayan yeryüzünün de kült merkeziyle birlikte olacak tevhidi olan tutumlarýný bu tür iman akitleri ile göstermek zorundaydýlar.

Ýþte temsilciler ýrama alaný içinde bu kabil iman akitlerini de düzenleyen, denetleyen yardýmcýlar olmakla ilahlarýn gözü, kulaðý, sesi, eli ayaðý hükmedicisi vs. oluyordular. Yani bir ritüelime göstericiliði olan hac da, bir zamanlar hem merkezden uzaklaþmanýn özlemi, anýsý ve hatýrasý olmakla birlikte merkeze baðlý oluþun baský ve basýncýný da hissettirir olmanýn mana kontrol imgesi oluþla da ortaya konmuþtu.

Görülüyor ki kült merkezleri yönetimin, tevhidin ve tevhidi oluþu vurgulayýp, sorgulayan ayin sel oluþun; yani ayin akitli ritüelime oluþun daha çok öne çýktýðý sosyalce anlayýþlarýn merkezlerdir. Ritüelime oluþ, ilk türden sosyal kurumlardý.

Týpký totemi oluþ gibi. Tek farkla bu ritüel tek totem aitliði deðil de çoklu totem kültürü, ilahi birliðin ruhu içinde skala etmekti. Dene bilir ki kült merkezleri salt ayince, imanice akitleri (ahitleri) vurgular olmanýn, tapým yapma (ritüeli olma) merkezleriydi.

Kült merkezlerinin bu baðlamýyla; kendilerinin inþacý beyin olmasý ve çekim merkezi olmalarýndan ötürü; kült merkezi olmanýn da bir etki alaný vardý.

Yani kült merkezi (tapým ahit merkezi) bu etki alaný içinde olup ta zamana ve zemine baðlý olmasýyla büyüyen salýným devinmelerinden ötürü pek çok ýrayýþ kopmalarýna sahipti. Bu ýrama yerleri, merkezin elinden gözünden bire bir yüz yüze oluþundan uzak olmalarýndan ötürü ýrayanlarýnýn kendi merkezi ile ýrama yapan yerler arasýnda gittikçe gevþeyen bir bað yansýmalarý vardý.

Kült merkezi, gevþeyen bu bað enerjili ýrama yerlerini; sanki kült merkezinde olduðu gibi yüz yüze, somut önlem içinde tutuluyorlarmýþ gibi hissetmelerini istiyordu.

Bu nedenle merkez ýrama yerleri içinde kendi etkisini her an hissettirmenin en etkin yolunu bulmak istiyordu. Merkezin amacý ýrak kiþilerin kendisine baðlýlýklarýný daha þiddetli bir iman akdi birliði içinde tutmaktý. Bu doðru etkili bir yoldu.