Anadolu'nun iþgali ve iþgalle baþlayan tasalluttu mezalimiler padiþah yanlýsý olan kimi insanlarýmýzda da nefreti oluþuyordu. Bu nedenle bu nefreti ve özgürlükçü duygularýn ruh hareketiyle Anadolu'nun þurasýnda burasýnda bir karar merkezi olmayan geçici ve sürekli çoban ateþleri parlayýp sönüyordu.

Bu çoban ateþlerinden birisi; neyi, nasýl ve ne þekilde yapacaðý inanmasý içinde olmanýn en kararlý; emin yol adýmlarýný atmakla diðer çoban ateþlerinin arasýnda sýyrýlýp çýkmaya baþladý. Bu çýkýþ Samsun'da Güneþ'in doðmasýndaki ýsý ve aydýnlýk huzurlu güvenin çekeyini oluþtu.

Bu çekey oluþ hareketin bilinci ve beyni olma umudunu çoban ateþlerine vermekle; çoban ateþleri bu kez yeniden ve daha bir kararlý tutuþtular. Bu hareket neyi, nasýl ve niçin yapacaðýný hem halka þikâyet ediyordu. Hem de yapýlacaklarla manevi kuvvetlenme iþi halka anlatýyordu.

Böylece kongre denen toplantýlarla bir çeþit parlamenter hareketin kývýlcýmlarýný baþlatmýþtý. Denk geliþ bu ya! Bu nüve hareketi (çekirdek hareketi) ilerdeki merkezi parlamenter sistemin mini bir deney sondajý olmakla özne emisyonlu olacak hareketin halka gösterilmesiydi.

Fransýz Devrimi ve Rus Devriminden sonra dünyayý etkileyen üçüncü devrimdir Kurtuluþun Felsefesi. Kurtuluþun felsefesi kendi hedeflemesi olmamakla birlikte Dünya’nýn üçüncü büyük devrim hareketidir.

Eþ deyiþle Osmanlý'nýn kapitülasyonlar gibi nedenle, olmayan ekonomik baðýmsýzlýklarý yüzünden; belki de yapmak isteyip te bir türlü yapamadýðý devrimlerdi.

Bu devrimler sosyal yaþayýþlarla; yönetsel oluþuyla; siyasetiyle; düzenli bir maliyesiyle, düzenli ve modern olacak askeri, güvenlik kuvvetiyle; saðlýk politikalarýyla; tevhidi ve modern eðitim sistemiyle; teknik teknolojiler alanlý kapsamlarý ile birlikte ekonomik endüstriyel atýlýmlý devrimlerdir de.

Kapitülasyoncu emperyalist batýlý devlerce kuþatýlmýþlýk, Osmanlý'yý kendi içinden vuruyordu. Prens Sabahaddin gibi âdemi merkeziyetçiler bu kuþatýlmýþlýðýn etkili yetkili aydýn unsurlarýydý.

Âdemi merkeziyetçilik demek merkezi hükümetin gücünü veya yükünü hafifletmek amacýyla (!) merkezi gücün bir kýsmýný yerel oluþumlara býrakýlmasýydý. Bu türden görüþü olan düþünür aydýn etkileyiciler yerel parlamentolardan yanaydý!

Haklý, doðru gibi olan bu düþünceler; dün de, bugün de, emperyalizmin Truva atý oluþuyla kullandýðý güzel soslu olmakla; uluslarý içten bölmekle; oltaya getirici olta yemleridir. Sizin merkezi gücünüzün kuvvetliliði, zayýflýðý emperyalistlerin umurunda bile deðildiler.

Siz öz yönetimleri; yanlýþ ve ajitasyon deyimle, yerel parlamentonuzu kalbi ihlasla oluþtururken; her bir yerel parlamentolar; her biri bir emperyalist devletlerin siyasi ekonomik etki nüfuz alanýna da dönüþeceklerdir. Tüm mesele budur. Kalenin kilit noktalarýnýn içten fethidir bu.

Üstelik te bir devletin yönetim tarzý içinde öz yönetimi doðuran þartlar, devletsiz hareket edemeyen olmakla birlikte devlet yönetimi içinde deðil devletin kendi dýþýnda oluþla genel yararlý devletin iþleyiþ tarzýydý.

Çok özel þartlý geliþmenin ürünüdürler. Nasa gibi, silikon vadisi gibi Cern gibi çok farklý türden konjonktürlerin koþuludurlar. Parlamenterlik deðildirler. Yani arkalarýna býrakýn halk desteðini almayý siyasi destek bile alamazlar. Bunlar temel devlet iþleyiþidirler, toplumdan beslenirler ama toplumsal ufkun çok üstündedirler.

Yani merkezi parlamento gibi þartlarý demokratik tavýrla, oylayýþla, reddediþle oluþamayan alanlarýn öz yönetimiydiler. Sizlerin o þartlara tabii olduðunuz yönetimlerdi. Parlamento gibi iþlemezlerdi. Demokrasi olsun diye çobaný buraya seçemezdiniz. Çoklu ses olsun diye etnikliði buraya sokamazdýnýz. Benim dinim niye muteber olmuyor diye buralara atamalar yapamazdýnýz. Yaparsanýz öz yönetim oluþamaz.

Öz yönetimleri; etnik temele bindirilmekle ve merkezi parlamenter yönetime nispetle; adýna da uyduruk oluþla yerel parlamentolar denmekle asla, kendi þartlarýný taþýyan oluþumlar deðildirler. Belediye türü öz yönetim dedikleriniz merkezi yönetim altýnda özel belde sorunlu konularý ele almakla týpký merkezi yönetim gibi oluþur ve çalýþýr.

Öz yönetimler genel iþleyiþle merkezin politikalarýna baðlý olma çerçevesindeki durumun, kendi teknik teknolojik hassaslýðýnýn yönetimi olan hýzlý kararlarýn çok özel ve özgün iradesi oluþtur. Ýþte merkezi yönetim, istese de buna karýþmaz.

Bunun emperyalist dildeki yansýmasý merkezi yönetimin yükünü hafifleten; merkezi, hantallýkta kurtaran gibi siber çaðda abidik gubidik meþrulaþmalý savlardýr. Oysa merkezi yönetimler bu öz yönetimleri demokrasi olsun da, biz de yükten kurtulalým diye yapmamýþlardý. Parlamento dýþýndaki bir zorunlulukla bu böyleydi.