Bir hüzün saðanaðýnýn sonrasýnda Yemen dilberi ile ünsiyet etmek damak burar. Kýrk yýl uzayan hatýr gölgesi dillere pelesenk olur. Þarkýn mýrrasý ciddiyet ve aðýr baþlýlýkta garbýn modernize edilmiþ sütlü kahvesine galebe çalar. Doðu aðýr canlýdýr. Derviþ meþreptir. Yýllardýr acýsýný ve sevincini acý kahve ile hemhâl eder. Kahveyi kâh ispirto ocaðýnda, kâh kömürde veya kumda piþirir. Dostluk denizine acý kahve ile açýlýr.


Mýrra hem sevinç günlerinin hem de yas günlerinin acý içeceði olarak tarihe damgasýný vurur þarkta. Þark güneþinin yakýcýlýðý kahvenin acýsý ile harmanlandýðýnda nice masal ve efsaneye kapý aralanýr. Mýrra taziyelerin ve düðün merasimlerinin demirbaþý olarak sürdürür varlýðýný. Mýrranýn öyküsü buruk bir seremonisidir. Þark kahvenin acýsýndan haz alýr hayatýn acýsýný mýrra acýsý ile hafifletir.


Batý ise, tam bunun tersi bir vaziyet sergiler. Ýlk defa kahveyi 17 Yüzyýlda Viyana kuþatmasý sonrasý Osmanlýdan kalan çuvallarýn içinde gören batýlýlar deve yemi sansalar da. Polonya ordusu komutaný Joseph Kolschitzky eskiden Ýstanbul’da bulunduðundan deve yemi sanýlan tohumlarýn kahve olduðunu bilir. Kuþatma sonrasý Osmanlý ordusundan kalan tonlarca kahve çekirdeðini alýr. 1600’ lerin sonlarýnda, Viyana’nýn ilk lisanslý kahve maðazasý olan “Bluan Flasche” Mavi Þiþe’yi açar. Yetenekli eski komutan Ýstanbul’dan iyi tanýdýðý kahveyi sütle karýþtýrarak ilk sütlü kahveyi yani bugün “melange” olarak bilinen karýþýmý oluþturur.


Bu tarihten sonra kahve Batýlýlar ( Viyanalýlar) için alýþtýklarý bir tat olur ve kahvehaneler zamanla vazgeçilmez hâle gelir. Bence, ilk gördüklerinde Osmanlý ordusunun deve yemi sandýklarý savaþ ganimetlerinden geliþtirdikleri kahve dünyasý için Viyanalýlarý kutlamak lazým. Sonra Viyanalýlar kahveye öyle bir sahip çýkýp geliþtirmiþler ki bugün Viyana kahve kültürü, Unesco tarafýndan Dünya Kültür Mirasý olarak kabul görmüþ.


Velhasýl kahve Osmanlý’dan Viyana’ya Viyana’dan da diðer civarlara geçmiþ. Ancak Batý þark gibi kanaatkâr olmadýðýndan olsa gerek, kahveyi yeni buluþlarla daha bir çeþitlendirmiþtir. Ve þimdiki, yýllardýr özgünlüðünü koruyarak günümüze gelen kahve dükkanlarý ayrý bir güzellik sergiler olmuþtur. O güzel kahve dükkanlarý bulunduklarý þehirle bütünleþmiþtir adeta. Eskiden beri sanat ve yazar çizer dünyasýndan müdavimleri de o kahvehanelerde iz býrakmýþlardýr. Örneðin Paris’te 1847 yýlýndan beri hizmet veren “La Closerie des Lilas adlý kahvehanenin müþterileri arasýnda merhum þairimiz Yahya Kemal Beyatlý’da yerini almýþtýr. Ve þu anda devamlý oturduðu masada küçük plaketde adý yazýlýdýr. Yahya Kemal’in dýþýnda Henri Miller, Picasso, Renoire, Hemingway, Modigliani ve niceleri adý geçen mekanýn müdavimleri arasýnda yer almýþlardýr. Hatta Hemingway’in “Güneþ de Doðar” adlý kitabýný bu kahvehanede yazdýðý söylenir.


Bu kýsa yazýda Batý ile Doðunun kahve ile ilgili anlayýþýndan ve sergüzeþtinden bir katre sunmaya çalýþtým. Benim yaptýðým ummandan bir damla su alýp sakalýk yapmaktan öteye geçmese de. Çorbada tuzumuz bulunsun babýnda. Kahveniz bol köpüklü olsun;gönlünüz þen, baðýnýz gülþen efendim. Hayatýnýzda kahve acýsýndan baþka acý bilmeyesiniz.
Ankara, 13.06.2017 Ýbrahim Kilik