Her yaþamsal düþünceye anlam ve deðer kazandýran insanýn kendisidir. Ýnsaný ele alýnmadan hiçbir konu ya da yaþam hakkýnda fikir belirtmek mümkün deðildir.
Çünkü gerek insan kendisiyle ilgili gerekse Allah’ýn varlýðý baþta olmak üzere, doðada gözlenip duyulabilen her þeyi somut ve soyutsallaþtýrma, insanýn düþünce ve akýl yürütmesiyle ortaya çýkan bir gerçekliktir. “Soyut ve Somut Düþünsel Yaþam Üzerine” geniþ açýklamaya geçmeden, ne anlam içerdiðini kýsaca ifade ederek devam etmeye çalýþalým.
Soyut Düþünce Biçimi: Varlýðý hiçbir þekilde kanýtlanmayan, ancak her ifadesi ütopyaya ve hikâye söylencelerinden ibaret olan yaþam bilincidir.
Somut Düþünce Biçimi ise: Gözle görülen ve varlýðý kesin kaynaklarla realiteye dayanan bilinç ve yaþam demektir.
Ýnsan yaþamýnda mevcut olan bu iki temel düþünme yeteneði, insanýn dünya yüzünde var olduktan en az 12 milyon yýl sonra oluþtuðu bilimsel araþtýrmalarla kanýtlanmýþ durumdadýr. Bu yaþamýn hangi aþamalardan geçerek günümüzdeki konumu aldýðýný daha iyi anlamak için, kýsa bir tarihsel inceleme yapmak yeterli olacaktýr.
Tarih ve Antropolojik araþtýrmalar ýþýðýnda, insanýn ilk atalarý sayýlan Primat ve Neandertallerin geliþim ve yaþamlarý, M.Ö.12 milyon yýllarýnda Homo Hubilas’ýn el ve ayaklarý üzerine yürüdüðü dönemle baþlamýþtýr.
Ýkinci geliþim evresi ise, aradan 3 veya 4 milyon yýl geçtikten sonra, Homo Erektus’un ayaklarýnýn üzerine dikilip yürümesi, ellerini daha pratik þekilde kullanmasýyla, büyük bir fiziksel ve duygu deðiþimi yaratmýþtýr.
Fiziksel ve duyguda devam eden bu evrimleþme, yaklaþýk M.Ö. 200 ila 165 milyon yýllarýnda Homo Sapienslerin akýl ve deneme yanýlma yöntemiyle büyük anlamlar kazanmýþ oldu. Ancak belirtilen dönemlerde gerçekleþen yaþamsal duygu ve düþünceler henüz bilince çýkarýlmýþ deðildi.
Sürekli deðiþim içerisinde olan insan, Avcýlýk dönemine kadar daha çok duygu ve hisler doðrultusunda doðal bir edimle, deneme ve yanýlma yöntemi, yarý soyut ve yarý somut alt yapýnýn hazýrlamýþtýr.
M.Ö.65 bin yýllarýnda Avcýlýk (Paleolitik) döneminin olgunlaþmasýyla, yavaþ yavaþ Soyut (Metefizik) düþünme þekli olan Pagan ya da diðer adýyla çok tanrýcýlýk (Poloteizm) düþüncenin yansýmalarýndan ay, güneþ, yýldýz, su yaðmur, ateþ, toprak vb. doða güçlerine tapýnmanýn öne çýktýðý görülmektedir.
Ve bununla birlikte hem somut (Materyalist) hem de soyut (Metefizik) düþüncenin ana kaynaðý durumunda olan Totem ve Animist düþünce yapýsý geliþim evresini tamamladýktan sonra, ara üst aþama olan Mezolitik sürece geçilmiþtir.
Mezolitik ara dönemle birlikte Neolitik Çaðýn tarýmcý yaþamý, kadýnýn öncülüðünde bilince çýkýp akýl, fizik ve sorgulamanýn birleþmesiyle, insaný diðer hayvani özellik ve yaþamdan ayýran devrimlerin en büyüðü niteliðindedir.
Ana Tanrýça (Ana Erkil) düþünce ve yaþam yaklaþýk M.Ö. 5 bin yýllarýna kadar dünyanýn her yerinde ayný devrimsel etkiye sahip olup, insanýn aile, çocuk, akraba, toplum, ahlak, hukuk ve siyaset gibi temel kurallarla, dünyanýn gidiþatýný deðiþtirmiþtir.
Mevcut yaþam üzerine oturan Sümer Uygarlýðý; kral tanrýcýlýk (Ata Erkil) düþünce yapýsýyla sanatsallaþmada önemli çýðýr açmasýna raðmen, giderek soyutlaþtmasýyla, birçok kaos ve karmaþanýn ortaya çýkmasýna neden olunmuþtur.
Bu karmaþýk soyut yapýya büyük eleþtiriler getiren Hz. Ýbrahim Peygamber, mevcut soyut (Metafizik) düþünceyi daha üst aþamalara taþýyarak, insanýn Allah olamayacaðýný, Allah’ýn göklerde olduðunu ileri sürüp, Gök ve Tek Tanrý inanç ve yaþam düþüncesini icat etmiþtir.
Her geçen gün bu soyut düþünce ve yaþam þekli idelistleþtirilerek daha ileri aþamalara taþýnmasýyla, tek tanrýlý dinlere gidiþi hýzlandýrmýþtýr.
Gerek somut Ana Tanrýça kültünden gelen Dualist düþünce, gerekse ilkel materyalist somut bilimsel yaþam anlayýþý, her ne kadar somutsal düþünceden ödün vermeden yoluna devam ettirmiþ olsa da, soyut metafizik yapýnýn yükseliþini engelleyememiþtir.
Daha önceki yaþamsal düþüncelerde olduðu gibi, soyut (Metefizik) düþünce ve yaþam biçimi dünyanýn her yerinde ayný etkiyi gösterip, M.Ö. 50 yýllarýndan itibaren Yahudilik, Hýristiyanlýk ve Ýslamiyet’in var olmasýnda temel belirleyiciliðe sahiptir.
Miladi 1500 yýllarýna kadar etkinliðini her türlü sürdüren bu üç soyut (Metafizik) düþünce yaþam þekli, yavaþ yavaþ daralarak kendi kabuðuna çekilme sürecine girdiðini, aralarýndaki çatýþma ve mezhepsel ayrýþmalarla birlikte, pozitif bilimlerin yarattýðý yeni ve modern yaþamýn etkisinden anlaþýlmaktadýr.
Yeni Çaðýn kendisini tam olarak hissettirdiði 1789 yýllarýndan itibaren, somut (Materyalist) düþünce yeniden ataða geçerek teknik, felsefi ve sosyal bilimlerle, rasyonel düþünme ve yaþamý tekrar insan bilincine oturmasý, insanlýk tarihindeki en önemli devrimlerdendir.
Bazýlarý bu ifadeleri kabul etmese de temel gerçekliðin bu þekilde olduðunu içerisinde bulunduðumuz teknolojik, saðlýk ve bilgisayarlarýn (Bilgi Çaðý’nýn) saðladýðý hizmetler her þeyi kanýtlamaktadýr. Bu yüzden baþka bir kaynak gösteremeye gerek bile yoktur.
Soyut ve somut yaþamsal düþüncelerin tarihçesi kýsaca bu doðrultuda geliþmiþken, felsefi açýdan insan bilincinde nasýl þekillendiklerine daha yakýndan bakmak gerekir.
Soyut felsefi düþünce yaþamýna sahip olan insanlar evren, dünya, cansýz ve canlý varlýklarýn, basit bir gaz ve toz parçalarýndan oluþamayacaðýný düþünerek, büyük bir fizik ötesi (Metafizik) manevi gücün (Allah) yaratýcýlýðýna inanmýþlardýr. Bu inanýþ ve düþünme þekli, doðal olarak insanda bazen gizli bazen de açýk bir korku (Fobi) duygusunu yaratmaktadýr.
Ve her þeye muktedir tanrýsal gücün korkusunu felsefeleþtiren idealistler, insan topluluklarýný bu düþünceye göre biçimlendirip yönetmek için çeþitli dinsel söylencelerle, Tanrý isterse cezalandýrýr, isterse ödüllendirir biçiminde soyut bir anlayýþýyla yaþama yön vermektedirler.
Ancak diðer taraftan bugüne kadar üzerinde düþünmek istemedikleri uçak, füze, genetik, týp vb. alanlarda geliþtirilen bilimsel çalýþma ve icatlarýn, tamamen insanýn akýl ve düþünce gücüne dayandýðýný hâlâ kavramak istememeleri, derin bir bilgi yoksunluðunu göstermektedir.
Eðer somut materyalist pozitif bilimlere inanan insanlar, diðer soyut metafizikçi düþünenler gibi nasýl olsa Allah yaratýp her þeyi vermektedir diyerek beklemiþ olsalardý, karýncalar gibi çoðalan insan, günümüzdeki noktaya gelmeden birbirinin etini yiyerek neslini çoktan yok edecekti.
Bu mantýðýn daha ileri gitmesini engelleyen tek felsefi yapý, somut diyalektik ve tarihi materyalist düþünce olmuþtur. Çünkü dünyada var olup görülen ve somut þekilde hissedilen her þeyin, ampirik metotlarla insanýn neler yapabileceðini net bir biçimde ortaya koymuþtur.
Bunun en basit kanýtý gaz, toz, sývý, kan ve çiçeklerin etkileþim, birleþim, deðiþim ve ayrýþmalar sonucunda, icat edilen her teknik araç ve týbbi malzemelerin, insan için saðladýðý faydayý insan bilincinin silmek mümkün deðildir.
Örneðin eskiden insanlar çeþitli hastalýk ve doðal afetler karþýsýnda çaresizce Allah’tan yardým bekleyerek ölüp giderken, somut pozitif bilimsel teknik ve týbbi icatlarla, birçok zorluklarýn kolayca nasýl aþýldýðýný herkes yaþayarak bilmektedir.
Bu da insanda moral, motivasyon ve kendine güven saðlanmýþ olup, en zor olarak görünen sorunlarýn dahi, çözüm merkezinin insanýn kendi elinde olduðu kanýtlanmýþtýr. Ýþte soyut ve somut yaþamsal düþünce yapýlarýnýn, insanlýða kattýðý faydalarý kýsaca bu þekilde ifade edebiliriz.

Cemal Zöngür