Yaþamak her ne kadar yemek içmek ve soyunu devam ettirmek þeklinde bilinse de, bu anlam insan yaþamýný tam olarak ifade etmemektedir. Çünkü yaþam; her kiþinin maddi ve manevi imkanlarýna göre deðiþtiði gibi, düþünce ve kültürel yapýsýna göre de büyük farklýlýklar göstermektedir.

Ýnsan için yaþamak sadece yemek, içmek ve soyunu devam ettirmek olsaydý sorun yok demektir. Ýnsanýn yaþama amacýnda þöyle bir ayrýntý ve derin anlam olduðu çoðu insanýn aklýna gelmemektedir.

Evet insan düþünen bir canlý olarak sadece açlýðýný giderip soyunu devam ettirmek için yaþamamaktadýr. Eðer durum böyle olsaydý, insanýn dýþýndaki diðer bütün canlýlarda açlýðýný giderip soyunu devam ettirdiðine göre, o zaman insan ile hayvanlar arasýnda hiçbir fark olmayacaktý.

Ýnsan düþüncesi sayesinde, hem diðer canlý türlerden ayrýlmaktadýr hem de karnýný doyurup soyunu devam ettirmek için þu üç temel duygu üzerine var olur. Bunlardan birisi açlýðý gidermek, ikincisi cinsel ihtiyacý karþýlamak, üçüncüsü ise ucu bucaðý görünmeyen benliktir.

Açlýk ve cinsellik daha farklý bir inceleme konusu olup, burada ana temanýn fazla daðýlmamasý için, bugüne kadar üzerinde doðru düzgün tartýþýlmayan “Benliðin” insan yaþamýnda nasýl bir yeri ve etkisinin olduðu üzerinde durmak gerekir.

Diðer duygu ve edinimlerde olduðu gibi, benlik duygusu da her zaman kiþiden kiþiye farklýlýk gösterdiði için, bunun ayrýntýlarýný þu þekilde tarif edebiliriz.

Benlik; kiþinin birebir kendi maddi ve maneviyatýný ayakta tutan bireysel varoluþun direði demektir. Bazen denir ya..! öz güven, iþte benlik öz güven dinamiklerinin toplandýðý merkezdir. Her kiþi kendi kültürel derecesine göre bir benlik duygusu oluþturarak hayata tutunur. Benliðini oluþturmayan kiþiler kendileri olamazlar, sürekli baþkalarýnýn etkisinde veya yönlendirmesinde yaþarlar.

Farklý kültürel deðerlerde olduðu gibi insan yaþamýnýn ana temeli olan benliðin oluþmasý, kiþinin yetiþtiði çevre, eðitim ve genel kültürüne baðlý olarak deðiþmektedir. Kiþi zengin, fakir; eðitimli, eðitimsiz, kültürlü, kültürsüz hangi kategoride bulunursa bulunsun, sahip olduðu kültürel dereceye göre kendisinde bir benlik oluþturarak, hep en iyisini ve en güzeline ulaþmak için yaþam mücadelesi verir.

Ýfade edilen yaþam çabasý sürerken, en çok karþýlaþýlan olumsuzluklardan bir tanesi, benliðin anasý olan süper egoya doðru evrilme riskinin her zaman yüksek olmasýdýr. Ýnsanýn yaþam amacýnýn merkezinde benlik ve egoizm oluþurken, yaþam pratiklerinde þu örneklere rastlanmaktadýr.

Özellikle bireyciliðin yükseltildiði sistem ve toplumlarda öz benlik yerine egoistlik daha çok öne çýkmaktadýr. Benlik ise þart ve ortama göre düþük ya da normal etkiye sahip olur. Kiþi almýþ olduðu doðru ve gerçekçi eðitim ve kültürden olumlu þekilde etkilenmiþse, benlikte her zaman bir sýnýr ve birlik düþüncesi oluþur ki, bu “Kolektif Benliktir”.

Bunun yerine insandaki doðal hayvani ego aþýrý derecede uyarýlýp süper Egoya dönüþtüðünde, kiþi hiçbir kural ve ahlak ölçüsü tanýmaz. Tüm imkanlarý her zaman kendi egosunu tatmin etmek için kullanýr.

Ýnsan ilk bakýþta zorunlu ihtiyaçlarý karþýlamanýn dýþýnda baþka bir hedefin olmadýðýný belirtse de, bu genelde ütopya olarak kalmaktadýr. Çünkü kiþi hayata ne þeklide bakarsa baksýn, asýl temel güdü öncelikle bilinç altýndaki benlik güdüsünü var eden egoyu tatmin etmek veya canlý tutmaktýr.

Kiþi þahsi benlik egosunu tatmin etmeden ne ailesini ne de çocuklarýný asla düþünemez. Bu noktada þu sorulabilir. Ýnsan çocuklarý için kendisini her türlü tehlike veya ateþin içerisine atmak nasýl açýklanabilir? Evet benzer gerçekler hemen hemen her insanda mevcuttur.

Ancak temel bir gerçeklik olarak; kiþi kendisinin maddi ve manevi açýdan varlýðýný taktir edip devam ettirecek bireylerden ailesi ve çocuklarý en yakýn benlik dayanaðýdýr.. Burada yine çocuklarýnýn olmasý ve baþarýlarý bir benlik duygusunu tatmin etme vardýr. Ýnsan her zaman tehlikelere karþý ya da normal bir insancýl hayat sürdürmek için, aile fertleri baþta olmak üzere arkadaþ, dostluk ve devlet oluþumu “Kolektif Benlik” sayesinde var olmaktadýr.

Bu bakýmdan “Benlik” her zaman tekil deðildir. Duruma ve þartlara göre tekilleþtiði kadar kolektifleþmektedir de. Bir kiþi benliðini aþýrý decede yükseltip bu doðrultuda bir yaþam ortaya koymaya baþlarsa, süper egoya dönüþmüþ demektir. Süper egoya sahip kiþiler çoðunlukla aile ve çocuklarýný dahi düþünmezler. Onu için “Kolektif Benlik ile Süper Egoyu” birbirinden net olarak ayýrmak gerekir.

Kiþilerdeki 'Kolektif Benlik” daha çok aile, sosyalist düþünceler ve devlet yönetimlerinde görülmektedir. Aþýrý bireyselliðe doðru giden benlikler ise, kapitalist, dini Aristokrat vb. yapýlarda “Süper Ego” þeklinde görülür. Ýnsanýn niçin yaþadýðý her ne þekilde ifade edilirse edilsin, öncelikle kiþinin doðal hayvani egoya dayanan benlik duygusu oluþmadan, süper egonun oluþmasý söz konusu edilemez.

Düþünen insan için þu nokta rahatlýkla belirtilebilir. Doðal egodan yola çýkýlýp, benlik “Öz Güven” saðlanmaya çalýþýlýrken, “Süper Egoya” kaymamak için azami dikkat gösterilmelidir. Çünkü kiþilerin bireyselleþmesi teþvik edilirken, süper egonun þaha kalkmasý, kiþide süper egodan baþka hiçbir etkin duygu býrakmamaktadýr.

Daha sonra diðer faktörlerden din, para, maddiyat, lüks gibi etkenlerin devreye girmesiyle, düþünen ve ortak yaþam gibi üstün bir deðer taþýyan insan, süper egoyla nerelere savrulduðunu asla unutmamalýdýr.

Ýfade edilen olumsuzluðu önlemek için, birey kendisini gerçekçi bir eðitim ve kültür aracýlýðýyla süper ego belasýndan kurtaracaðý gibi, ayný zamanda devlet yönetimlerinin etkisini de hesaba katmalýdýr. Bu yüzden kiþi nasýl var olduðunu, insanýn ortak yaþam deðerini felsefi olarak bilince çýkarmadan, insan niçin yaþar? sorularýna asla yeterli ve gerçekçi cevaplar vermesi mümkün deðildir.      
                                   

Cemal Zöngür