Ýttifak içindeki kolektif mülkiyetin üretim hareketi, mütekabiliyet esasýna göreydi. Oluþan temel hukuk buydu. Oysa özetle söyleyecek olursak, köleci sistemde adalet; adalet kavramýna nerden baktýðýnýza baðlýydý. El; mal, mülk sahipliðinin gözü ile adalete bakýyordu. Bu bakýþla El, adaleti mülkün temeli yapmýþtý. Bu nedenle de adaletliydi. Oysa köle gözü ile baktýðýnýzda El adaletsiz olmanýn daniskasýydý (en güzel örneðiydi).

El, ilk takdiri yaptýðýnda Ýbrahim’e, Nemrut’a, Sargon’a vs. mal, mülk verip; eski mütekabiliyet esasýna göre kendi takdiriyle herkesi gruplarý kuþatan bir adalet içinde olmadýðýný fark etmiþ olacak ki, yeniden ve ikinci bir kez adil olmanýn kaygýsý ve telaþý içine girmiþti.

Birinci takdire göre ikinci takdiri göz boyama, öfkeli yoksulluðun ve kölelerin islim gazýný almaydý. Bu keski adalet takdiri acýyan, merhamet eden, lütfeden, vaat eden, dünyadaki yaþamýn karþýlýðýný ahiret yaþamýyla deðiþen bir adalet içinde olmakla El kendisini ortama ihale etmiþtir. Bu kez de yoksun kýldýðý yoksul nefislere umudun adaleti olmuþtur! Ýlk adaletinde Ýbrahim’e Nemrut’a mal veriþte somut iken, ikinci adaletinde vaat kar ve soyuttur.

Doðada adalet yoktur. Bu doðada adalet var da, doða adalete uymuyor anlamýna söylenmiþ bir söz deðildir. Ot ineðin karbondioksitini ineðe sormadan kullanýyor. Ýnek te ota sormadan otluyor; aslan da ineði avlanýyor; su ýslatýyor; rüzgâr kurutuyor; ateþ yakýyor; deniz yüzdürüp boðuyor ise buna adalet denmediði gibi adaletsizlik te denmezdi. Verili temel duruma göre baþka türlüsü de olasý deðildi.

Yani doðada anladýðýmýz anlamýyla ne adaletsizlik vardýr, ne de adalet vardýr. Adalet, köleci sistemle birlikte kolektif sahipliði mülksüz kýlmanýn mütekabiliyet esasýný ortadan kaldýrmasýyla ortaya çýkmýþtý. Yani yardýmlaþan, ortaklaþan, süreçler yanýnda emeðin belirlediði bir anlamaydý. Emek te sadece üreten toplumsal iliþkilerde vardý.

Emek toplumcu hareketle ortaya konan bir kavramdýr. Yani adalet emeði gasp eden toplumlarda ortaya çýkmýþtýr. Kolektif sahipliði Hamurabi gibi, Firavun gibi, Kisra gibi, Ýbrahim gibi kiþi sahipliði yapan El; yoksulluðu da iman ikrarý üzerinde birleþtirdi. Yine birleþilen iman üzerinde Ýbarhim’lerin, Hamurabilerin sahipliði tescil edildi. Tescil edilen bu sahiplikleri içinde adalet; mülkün temeli olmakla su yüzüne çýkmýþtý.

Hamurabilerin, Firavunlarýn El tescilli mülkü vardý. Yoksullarýn ve kölelerin de keyfi daðýtýlan rýzk verilme kapsamýnda, kaza kader imaný üzerinde keyfi daðýlýmý onaylayan, kutsal imanlarý vardý. Köleci mülk sahipliðiyle anlaþýlmýþtýr ki, özel mülk sahipliðinden önceki mütekabiliyetçe sistem içinde (karþýlýklýlýðý olan sistem içinde) sistem kararlý ve adaletliymiþ.

Köleci sistem iþte bu ilk tip zorunlu mütekabiliyet esasýna göre olmakla kararlý durum ekseninde deðil de kararlý durum çevresinde olmakla adalete doðru olan belirimleriyle adil ve adaletli olmak istiyordu.

Mütekabiliyet esasý olan denklik totem meslekli “üretim hareketi” ile “grup sektör hareketi içinde” ittifaký belirlemiþti. Kolektif lige göre belirleniyordu. Kamusaldý. Kiþi sahipliði yine bir grup içi kolektif üretim olan “üretim iliþkisi içinde” kiþinin “yeteneðine göre olan kiþi emek ve emek gücü” sahipliðiydi.

Köleci irade; gerçekliðe göre oluþmuþ olan ortamýn, kolektif ligini bozdu. Ortamýn pozitif kolektif ligini kiþi egemenli baský ve basýncýn mal sahipliði olan negatif sürece doðru kaydýrdý. Bozduðu bu ilk pozitif denge süreçlerini; acýma, merhamet etme, ihsan etme, sadaka, zekât verdirme gibi enstrümanlarýyla negatifliði biraz azaltarak ortamý yine ilk denge süreçlerine doðru az biraz götürmekle adaletli olmak istiyordu. Ýþte ayaklarý yerde kesilmiþ olan adalet; bu sürece göre idealize edilmeya baþlandý.

Duymayý, görmeyi bir anda bir parantez içine alalým. Siz dünyaya gözünüzü açýp ta yine siz yüz yaþýna gelene kadar sürecek olan bir ömür içinde olun. Bulunduðunuz yerde mevsimlere baðlý olmadan sürekli ürün veren bir tür meyve aðacý olsun.

Siz; o aðacý ve aðacýn meyvesini günlük yaþayýþýnýz içinde sürekli bulunmasýna o kadar alýþmýþsýnýzdýr ki bu alýþmayý; siz o aðacý ve meyvesini sanki üzerinde olduðunuz yeryüzü gibi; soluduðunuz hava gibi süreklilik sanýp; olmasý gereklilik gibi düþünürsünüz. Veya hiçbir þey düþünmezsiniz. Her zaman o aðacýn orada ve meyvesinin de üzerinde olduðunu bildikle davranýþlarýnýzý buna göre çevrim edersiniz.

Eðer o aðacý böcekler istila edip kurutursa ya da aðacýn tepesine yýldýrým düþse yine biliyorsunuz ki az ileride o aðaçtan bir daha var, bir kaç daha vardýr. Yani o aðaç sizin için “hep öyle olmakla vardýr”. Bu tür süreklilik algýsý insanýn kendi mana anlayýþý içinde salt oluþlar olmakla, insana; o durumun hep öyle olacaðý duygusunu verir. Salt oluþ hissi veren dýþ dünyadaki inorganik ömür organik ömürle eþletilir.

Kiþi ve kiþiler çevresindeki olup bitenlerin, içteki ve dýþtaki kendi sabit (salt) algýlarýna göre birer eþleþmesini yaparlar. Benlik kiþinin kendi içindeki sabitesi olan salttýr. Bu tür sabit olana göre yapýlan belirlemeler sistemin kendi çevrim yinelemesi içinde olan sistem tekrarlarýný veya rekürsif eylemlerini ortaya koyarlar. Dünyayý hep öyle sanma fonksiyonelliði kendi kendini (bencilliðe göre oluþu) çaðýrmak olmakla rekürsiftir (özyinelidir)

Organik ve inorganik süreçler insan ömrü içinde, insanýn ömrüne göre eþleþmekle; insan ömrüne göre görece salt olup deðiþmeyen olaylardan ve görece algýlardan oluþan bu üç salt algýlý alt yapý insanýn “sosyo sistem kurmalarýnýn” temelidirler. Salt oluþ duygusu ve salt oluþ duygusunun bize olan etkileri, tabudur. Bu tür tabu, tabunun ilkidir. Bunlar da bize, tabuca bir etkidirler. Ýnsan sosyo toplumun (salt olanýn) hem dýþýnda hem de insan sosyo toplumun kesikli sürekliliklerle iç salt algýsýdýr.

Sizin organik ömrünüz gibi sosyal ve toplumsal yaþamýnda bir organik ömrü vardýr. Sosyo toplumsa ömür sizin ömrünüze göre çok uzundur. Yani sosyo toplum size göre salttýr. Sosyo toplumsa yaþam da týpký sizin gibi bir organik yaþamdýrlar. Organik baðlarý size göre gevþek, deðiþken ve kovalenttir.

Sosyo toplumda merkezle sizi bir arada tutan kuvvet; aidiyet duygusu, sosyal bilinç, sosyal korunumla sosyal saðlatma ve en sonda üretim iliþkisi olmakla enerji saðlama ve korunum yasasý bileþkesi olan ekseni sosyo toplumsa çekim kuvvetidir.

Siz salt olanda ( sosyo toplumda gevþek, deðiþken ve kovalent paylaþýmla) varsýnýz, ama salt deðilsiniz. Fakat salt içinde olduðunuz an siz saltýn geçmiþiyle birlikte var olmakla da siz “geçmiþ salt” ile yaþam olarak olasýsýnýz. Bu salt içinde biyolojik kalýtým, sosyolojik kalýtým vardýr.

Çevrenizdeki anlýk deðiþme yapan havanýn ve süreçlerin olmasý yanýnda; çevrenizdeki havanýn günlük, aylýk, yýllýk, beþ on yýllýk, yüz yýllýk deðiþmeleri de olasýdýr. Kiþi ömrü ile tanýk olup olamadýðýnýz olaylara sosyo toplumsa ömürle agâh olursunuz.

Bunun yaný sýra kiþi ya da kiþiler ömrünün deðil de sosyal ömrün (sosyal süreklilik olan hafýzanýn) salt olan dýþtaki inorganik deðiþmelere tanýklýðý vardýr. Ve salt olan o coðrafya koþullarýna göre bir zaman önce oradaki o daðýn, o ýrmaðýn, o denizin olup olmamasý türü deðiþmelere de fosil kanýtlar vardýr.

Söz gelimi Antarktika da 280 milyon yýl önce bitki örtüsünün olduðunu gösteren aðaç fosillerin bulunmasý gibi çok daha uzun erimli deðiþmeler de; insan davranýþýný oluþturan bu kararlýlýðýn temelidirler. Hiç çevreniz olmamýþ saltýk lýðýný yaþamamýþ olduðunuz alan zamanlar da az çok size eþleþme yaptýran tekrar süreçlerin zihin aktivitesine dönüþürler.

Öyle ya hiç içinde olamayacaðýn Antarktika koþullarý içinde 280 milyon yýl öncesine göre davranýþ oluþturmanýz yaþamsal olmadýðý gibi Antarktika’nýn 280 milyon yýl sonrasýna göre de davranýþ oluþturman yaþamsal deðildir. Yeðlenmez. Zaten þartlarý oluþmadan da yeðleme ortaya konamaz.