El vaadi bir kes daha söylenecekti. Ama bu kes monarþin El vaadi aðzý ile deðil de; oligarþin Yehova vaatli dil ile söylenecekti. Arzý mevut manifestosu için þu ön imaný deklare etmeniz gerekecekti. "Biz Rabb olan Yehve’ye, bize indirilene, Ýbrahim, Ýsmail, Ýshak, Yakup ve torunlarýna indirilene, Musa'ya, Ýsa'ya ve Rablerinden verilenlere iman ettik. Onlarýn hiçbiri arasýnda ayrýlýk gözetmeyiz. Ve biz O'na teslim olmuþlarýz" diyen inanýcýlar; nesiller boyu bu köleci tevhidi tekrar tekrar söyleyecektiler.

Ýmanýn söylediði þey; geçmiþten günümüze kadar, köleci yasanýn özetini ecza etmiþ olan bu cümleyi bir hap gibi formülle söylemekti. Burada tarihin kendisi olan kesikli sürekli söylemi, hikâyeye dönüþür. Böylece tarih, iman dili içindeki bu tür söylemiyle tarih bilincini ifade etmekten büyük ölçüde uzaklaþýr. Bu uzaklaþma nedenle tarihi hakikat (zihne göre olan gerçeklik); iman bilinci ile köleci ahide dönüþmüþtür.

Arzý Mevut da denen "vaat edilmiþ topraklar" söylemi köleciliðin ve sahipliðin El mantýðý biçiminde ifade edilen eski transferlerini yeni olan oligarþi diline göre söylenmiþ olmasýnýn biçimidir. Eski El yasalarýnýn yeni oligarþin sürecin sosyal dili içinde ayný mantýðý oligarþiye göre tescil ediþ aktarýmýdýr. Arzý mevut, Ýlk çaðýn El’e göre olan yasalarýný; oligarþi diline göre belit yapan bir aktarým yapmanýn mantýðýdýr.

Kolektif oluþtaki gibi somut ola gelene göre dayanaðý olamayan taksim ediþin (paylaþýmýn) gerçek dýþý dil söylemesi olmakla; olup bitene sosyo toplumsa alan dýþýndaki bir güce müdahale ettirme tasýmýdýr.

Arzý Mevut denen "Kenan'ý vaat eden topraklar" söylemi; durup dururken söylenmemiþtir. Bu sözün tarihsel bir karanlýk maddesi vardýr. Unutturulan bir kolektif geçmiþin karþýsýna; “ mülk El’in. El de mülkünü dilediðine verir” söylemi konmuþtu. Bu söylem zaten yüz yýllar içinde zihinlerde ikna edici olmakla anlamýný bulmuþtu. Bunda þaþacak ne vardý. Þimdide El kendi mülkü olan Kenan’ý Ýsra-El’e vaat ediyordu! Arzý mevut söylemi köleci baþlangýç vaatlerini, ifade eden vurguya bir atýftýr.

Arzý Mevut deyimi "El ya da Yehova tarafýndan vaat edilmiþ topraklar" demek olmakla; yukarýda söylenen ve “…peygamberlerine, Rablerinden verilenlere iman ettik.“ diye tamamlanan cümledeki deklarasyona göre bu söylem eski ve iknacý bu hafýzaya referans edilen atýf olmakla imana belit olan bir söylemdir. Yani bu belit ilk olan eski EL MANTIÐINDAKÝ AHÝDÝN "vaat edilen topraklar" gibi bir önerme hükme, dayanak olmasýdýr. Ýlk El yasasý kendiliðinden bir ana önerme olup, apaçýk ön belittir.

Ýlk vaatler, ilerleyen zaman tartýþmasý içindeki çeliþkilere karþýlýk olmakla birer El vaadidirler. Kenan'ýn Vaadi yine bir El vaadi ise de; sentez olmuþ El'lerden oluþan oligarþin bir El vaadidir. Kenan vaadi oligarþi söylemi içinde eski El hafýzasýna atýfla söylenen bir söz belittir. Yahve söylemli vaadin kaynaðý Monarþin olan EL'dir. El’in “mülk benim. Dilediðime veririm” demesi indeki “Kenan vaadinin”, bu tarih sel hafýza bilincine göre kendisini dayatmasýdýr.

Bu bilinç oligarþi anlayýþý içinde oluþan Yhw (Yehova) tevhitçi dil söylemi kapsamýnda olmakla; yeni bir uyarlama olduðu da, artýk anlaþýlmalýdýr. El kolektif bilince karþý konuþmakla kolektife karþý kendi sahipliðini ortaya koyuyordu. Yehova tevhidi ise görünmez olmakla birer "kara deliðe dönüþen eski kolektif bilinç" yerine konan ve sahipliði olan birçok kiþisi El'lere karþý, konuþuyordu.

El kolektif bilince karþý soyut bir söylemle "bir sahipliði ile" ve "bir vaat ediþle" ortaya çýkmýþtý. YHW'da baþka baþka yerlerin sahibi olan El bilincine ya da oligarþi bilincine karþý "bir sahiplik ve vaat" söyler olarak ortaya çýkmýþtý.

Tevhit iki biçimde ortaya çýkýyordu. Birisi geçmiþe doðru olan bir atfýn söylenmesiyle ortaya çýkýyordu. Bu söylem içinde tevhit; birçok olan; "atalarýnýz Ýbrahim'e, Ýshak'a, Yakup'a ve soylarýna..." demekle eski kiþisi El bilinçli geri baðlaným yasasý içinde meþruiyeti bir tarihsel oluþtur. Kiþisi El bilinci, zaman içinde geriye doðru bir toplam birikiþ olmasýyla, mantýken kendiliðinden bir tevhit ve meþrulaþmadýr.

Tevhidin ikinci biçimde ortaya çýkmasý daha günceldir. Güncel koþullar içinde var olan Simon, Gad, Aþer, Efraim gibi çevre içindeki her bir El grubu olan sosyal topluluðun birleþmesidir. Bu sentez ile birleþmenin kararlarýný söyleyen irade; þunu diyecektir. "Atalarýnýza, Ýbrahim'e, Ýshak'a, Yakup'a ve soylarýna söz verdiðim gibi" demekle þimdi içinde bu geçmiþe giden iknacý bilinç uzantýsý üzerinde oligarþinin baþ El ilahý ve sözcüsü olan El ilah ta, “Yehova tevhidi” birinci hal ile kendisini meþrulaþýr.

"Haydi, kalkýn, Arava'da, daðlýk bölgede, Þefela'da, Negev'de ve Akdeniz kýyýsýnda yaþayan bütün komþu halklara (her bir El topraðýna), Amorlular'ýn daðlýk bölgesine, büyük Fýrat Irmaðý'na kadar uzanan Kenanlýlar ülkesine ve Lübnan'a gidin" dedi. Kim dedi? Yehova. Neden? Birinci El yasasý; mülkünü dilediðine verme olan bir vaatti. Vaat ile tanýnmadan ötürü Yehova da vaat ediyordu.

Yehova böyle demekle "Kenan diyarý olan buralarýn da sahibi olduðunu iddia eden El Yehova’mýz; da kendi mülkünü, oligarþi birliði olan bu Yehuda krallýðýna veriyordu.

Yehowa arzý mevut denen bu yeni vaadi ile güncel içinde tevhidi oligarþiye karþý kendisinin bilinir kýldý. Tanýnýr kýldý. Taat, itaat ve ibadetle saygýlanýr kýlmasýyla kendisini sentez olan oligarþi karþýsýnda meþru yapýyordu. Yehowa kendi mülkünü Ýbrahimi, Yakubi olmuþ milletlere veriyordu. Bu El’in topluluk nezdi içinde anlaþýlmasýydý. El, Kenan vaadi içinde mülkünü topluluða ya da millete veriyordu.

Tekil anlama içinde Yehova, yine El gibi anlaþýlacaktý. Mülkünü dilediði kiþiye veren El, böylece zengin fakir milletler gibi zengin fakir kiþiler uçurumu ortaya koyuyordu. Bu çeliþki karþýsýnda Yehowa mal verdiði mal sahiplerinden týpký kendisi gibi mülklerinden vermelerini isteyecekti! Bu istemiyle "Sevdiðinizden vermedikçe (tasadduk etmedikçe) imanlý olamazsýnýz” diyecekti. Ýman mülk sahibine taat, itaat ve ibadetti. Mülkünden veren El, taat, itaate layýk olandý. Þimdi de veren El, zengin kiþilerdi.

Yeni eskiye göre eski üzerinde bir meþrulaþmadýr. Eski ise sosyal söylemle yeniye göre bir azýtýp sapýtma; bir tahrif olmanýn put olma çeliþkisidir. Azýtma sapýtma dediði mantýðýyla yeni kendisini, eskinin yerine ve eskinin de öncesine koyar. Yani eskiden de týpký þimdiki gibi böyleydi. Ýnsan YHW sine verdiði sözü (eski ahdini) tutmadý denir! Þimdi tevhidin her iki biçimini de þu vaat içinde görelim.

"Tanrýmýz RAB Horev'de bize, Bu daðda yeteri kadar kaldýnýz" dedi. "Haydi, kalkýn, Arava'da, daðlýk bölgede, Þefela'da, Negev'de ve Akdeniz kýyýsýnda yaþayan bütün komþu halklara, Amorlular'ýn daðlýk bölgesine, büyük Fýrat Irmaðý'na kadar uzanan Kenanlýlar ülkesine ve Lübnan'a gidin" dedi. "Bu topraklarý size verdim. Gidin, atalarýnýza, Ýbrahim'e, Ýshak'a, Yakup'a ve soylarýna ant içerek söz verdiðim topraklarý mülk edinin". (Eski Ahit yasanýn Tekrarý 1-6:7:8)

Vaat en eski El yasasýydý. Eski yasa yeni yasaya geri baðlaným yoluyla kanýt oluyordu. Bu kanýt vaat te eski vaat gibi kiþiye göre olmayýp topluluklara ve milletlere göre yapýlan vaat olmakla eskisi gibi deðildi. Ýþte bunlar tevhidin iki yasasýydý.

Oligarþi El'i, mülkü vaat etmesine mülk vaat ediyor da; El'in bu iþi yapmaya gücü yetmiyordu. Bu El'in insan odaklý bir düþünce bir ülkü olmasýnýn en açýk ifadesiydi. Bu ilk tarihi oluþumun; en gerçekçi þekilde kutsal bir dil ile söylemenin bir anlatýmýydý.

Kuramsal olarak verilen mülkün, tescili iman eder olma yanýnda þimdi “Rabbin beraberinde” olmakla savaþ demekti. El; mülk paylaþýmýný ve mülk sahipliðini ezelden beri ben böyle takdir ettim diyorsa da; kimse sýrtýnda Rabb tarafýndan verilen bir mülk ile doðmuyordu. El mülkü verip, geriye çekiliyordu.

Kenan gibi bir mülke sahiplik demek, kan demekti. Gözyaþý demekti. Köleleþme ve köleleþtirme demekti. Mülkün tescil gerçekleþmesi ve tescilin uygulamaya sokulmasý iþi de size kalmýþtý!

Yasa 1-9 "O sýrada size, tek baþýma yükünüzü taþýyamam dedim” diyordu Rabb. Rabbin "Size verdim" dediði kendi iradi sorumluluðu Rabbin kendisine yük olan bir vaatti. Çünkü Rabb verdim dediði mülkü verme iþini; bir türlü yerine getiremiyordu! Yükü taþýyabilmek için yükü savaþan insanla paylaþýyordu.

Bu yükün gerçekleþmesi þöyle tarif ediliyordu. "Rabbin düþmanlarýna (Filistin ve Kenan da oturan baþka El inanýcýlarýna) karþý görevlerinin Rab yolunda savaþmak olduðunu onlara söyledi". Onlar da "sen ve rabbin gidin savaþýn, þüphesiz biz burada oturacaðýz", demiþlerdi. Bu nedenle Musa Milleti Rab yanýnda savaþmaya cesaret edemeyip 40 yýl þurada burada dolaþmýþlardý.

Kuvveden fiile geçen Yehova düþüncesinin gerçekleþmesi olacak mücadele ederek kazanýlacak tescil iþi içinde kan, gözyaþý ve savaþ olmasý nedenle; Rab "Tek baþýma yükünüzü taþýyamam" dedikten hemen sonra Yasa 1-10 "Tanrýnýz RAB sizi çoðalttý. Bugün göklerdeki yýldýzlar kadar çoðaldýnýz". Diye yükü nüfusa bölüyordu.

Yasa 1:11 "Atalarýnýzýn Tanrýsý RAB sizi bin kat daha çoðaltsýn ve söz verdiði gibi sizi kutsasýn!" Görüyorsunuz ki burada geçmiþ hafýzaya yapýlan vurgu ile tarih en yalýn biçimiyle hikâye edilmektedir.

Yasa 1:12 "Sorunlarýnýza, yükünüze, davalarýnýza ben tek baþýma nasýl katlanabilirim? Yas.1:13 Kendinize her oymaktan bilge, anlayýþlý, deneyimli adamlar seçin. Onlarý size önder atayacaðým'. Demesi içinde ittifaký oligarþinin dili olan söylem, bundan daha güzel anlatýlýr mý?

Bugünün demokrasisi içindeki politikacýlar verdikleri vaat ile seçilip, iktidara gelirler. Ýnsanýn kaptýrdýðý tarihsel zorunluluklarý, demokrasi içinde vaade dönüþmüþtü. Dini anlayýþlar içinde de zekâta, fitreye, sadakaya, yardýma, himmete, lütfa vs. dönüþmüþtü. Vaatler genelde yoksulaydý. Siz zengine maaþ ek gösterge sayýsýný 3600 çýkaracaðým diye vaatte bulunamazdýnýz deðil mi?

Seçilenler de verdikleri vaadi yapma meþruiyet ligi içinde olurlar. Bu meþruiyet ilikleri içinde olan El gölgesi iktidarlar ve politikalar “verilen vaat ile meþru olup, sorgulanýrlar”.

Köleci oligarþin ittifaklar tarafýndan verilen vaat, "sosyal anlama üzerinde" Kenan diyarý vaadine dönüþmekle, meþru ve sorgulanýr oluyordu. Tarihi süreç bundan güzel hikâye edilemezdi. Hikâye dili tarih deðildir. Ama tarih hikâye dili içine ekseni bir konu olmuþtur.