Fetiþizm; canlý veya cansýz herhangi bir þeye saplantýlý olma durumudur. Bu bir kiþi, grup ve toplumda mevcutsa, orada ciddi bir hastalýk var demektir. Saplantýlý bu durum genelde cinsel açýdan ele alýnsa da, sosyal yaþamýn diðer birçok alanlarýnda daha derin þekilde yaþanmaktadýr.

Özellikle eðitim ve kültürel açýdan geliþmemiþ çoðu kiþi ve toplumlarda fetiþist çöküntülü durum, þu noktalarda görülmekte. Cahilce inanma, körce sahiplenme, taparcasýna baðlanma, bilinçsiz sevgi ve onusuz yaþanamayacaðý korkusuyla hareket etmektir.

Fetiþizm ister cinsel açýdan ister de sosyal ve siyasal olsun, her durumda yaþamý ve kültürleri dejenerasyona uðratan hastalýklý yapýdýr. Bu da derin bir bilgisizlik, cahillik, kültürsüzlük ve yok oluþ sonucunda ortaya çýkar.

Makaledeki bu baþlýðý ele almanýn esas nedeni, son yýllarda eskiye oranla Türkiye'de bayrak, heykel, büst, fotoðraf, din, sembol ve simgelerin daha fazla fetiþleþtirildiðidir.

Bunu gerçekleþtiren düþünceler içerisinde Kemalistler, Aleviler, Milliyetçiler, Ýslamcýlar ve de sol demokrat geçinenlerinin, fetiþizm hastalýðýna yakalandýklarýný rahatlýkla ifade edebiliriz.

Örneðin Türkiye gerek içte, gerekse dýþtan en ufak bir siyasi, ekonomik, kültürel vb. çeliþki ya da çatýþma durumuna, toplumun büyük bir çoðunluðu her olur olmaz yerde þu tepkileri göstermeleri.

Her yere Türk Bayraðý, Atatürk resmi, dini temsil eden yazý veya nesneleri asmak ya da taþýmak. Bunlar yapýlýrsa tüm sorunlar bitecekmiþ duygusuyla çaresiz, ilkel, cahil ve gerici davranýlmasý, Türkiye' devleti ve toplumunun geri kaldýðýnýn en açýk ifadesidir.

Bu tür milliyetçi davranýþlar, halkýn saygý ve sevgisinden ileri geldiði ifade edilse de asla doðru deðildir. Gerici ve ýrkçý fetiþist davranýþlarý devlet bilinçli yaratýlmakta. Çünkü bilimsel gerçekler ve kültürel geliþmiþimin olduðu toplumlarda, bu tür basit ilkelliklere tenazur edilmez bile. Söz konusu anlayýþ, tavýr ve davranýþlar fetiþist ve faþist özellik taþýdýðýndan insanlýða düþmanlýktýr.

Bir düþünceye, lidere, kiþiye, inanca ve icada insanlar inanýp onun saðlamýþ olduðu yararlar doðrultusunda, bunu önemseyip deðer vermelerinde hiçbir sakýnca görülmez. Fakat Müslüman Türkler'deki anormallik, eskinin yerine yeni düþünce geliþtiremedikleri için eskiye saplanýp kalmayý, büyük bir sadakat ve baðlýlýk olarak görmeleri ciddi bir sorundur.

Dünyanýn kültürlü ve geliþime açýk toplumlarýnda bir düþünce, inanç, lider veya herhangi bir yenilik doðup geliþirken, insanlar buna sempatiyle bakýp faydalanabilir. Bir müddet yararlanýldýktan sonra doðal olarak etkisi biter. Býraktýðý saygýnlýk ise gönüllerde yaþatýlýr.

Ýstisna bazý þartlarýn zorlamasý sonucunda biraz daha yaþatýlmaya çalýþýlsa da, sonunda iþlerliðinin kalmadýðý herkesçe bilinir ve inanýlýr. Böyle durumlarda kültürel ve bilimsel olarak kendisini tamamlamýþ toplumlar, eski deðerleri sadece hatýra, ek bilgi ve arþiv olarak saklarlar.

Ve onun yerine yeni þeyler icat etmeye çalýþmaktan en ufak bir aþaðýlýk kompleksine düþülmez. Böylece ne eskiyi yerden yere vururlar, ne de ona tapýnýrcasýna ilahlaþtýracak kadar asla yüceltilmez. Her deðer yerinde ve zamanýnda kullanýlýr. Konuyla ilgili somut bir örnek vererek daha net anlaþýlmasýna çalýþýrsak.

Örneðin Ýsviçre Devleti; göçmenlerin dýþýnda yerli dört ayrý halktan oluþan bir ülkedir. Bunlar Alman, Fransýz, Ýtalyan ve Retromaniþler. Her halk kendi kanton yönetimiyle baðýmsýz, kendi dili ve kültürünü öðrenerek yaþarlar. Ancak hepsi Ýsviçre sevdalýsýdýr.

Buna raðmen istisnalarýn dýþýnda devlet, resmi kurum kuruluþ ve okullarda herhangi bir liderin fotoðrafýný bulundurmaz. Ayný þekilde okul vb. resmi kurumlarýn bahçelerinde bayrak asmazlar. Halk; bir liderin fotoðrafýný ya da bayrak gibi sembolleri taþýmaz ve saplantýlý hareketler göstermezler. Ýstisna fanatik milliyetçiler görülse de toplum itibar etmemekte bunlara.

Türkiye'de ise; devlet yönetimi baþta olmak üzere toplumun saðcýsýndan solcusuna, dincisinden milliyetçesine, demokratýndan liberaline kadar büyük bir çoðunluk derin bir fetiþ bataðýndadýr. Baþka bir yaþam düþünce ve bilgiye sahip olmadýklarýndan, eskiye taparcasýna panikle adeta birbirleriyle yarýþmaktalar. Ve bu fetiþ davranýþla her þeyin düzeleceðine inanmalarý, dünyanýn en gülünç toplumu olduklarýný gösteriyor.

Söz konusu fetiþist saplantýlarsa; her yere Türk Bayraðý asmak, yürüyüþlerde kilometre uzunluðunda bayrak taþýmak. Kuran vb. Ýslami semboller göstermek. Atatürk ve diðer kiþilerin posterlerini asýp paylaþmak. Televizyon programýnda sürekli ýrkçý fetiþist propaganda yapýlmasý büyük bir gerilik ve basitliktir.

Kendi kültürleriyle hiçbir noktada baðdaþmayan fetiþist saplatýlý bir kitlede Alevilerdir. Atatürk kurduðu Cumhuriyette, Alevilere en ufak bir hak hukuk tanýmayýp, üstelik katliam yaptýðý halde, herkesten çok Atatürkçü olmalarý.

Benzer þekilde sayýsýz karý ve cariyelere sahip Arap 12 Ýmamlara fetiþist þekilde sahiplenmeleri. Hz. Ali ve torunlarýný her yerde anmak, resimlerini paylaþmak ve bunlardan fayda beklemek, fetiþizmi de aþan iðrenç bir durumdur. Ýnsanýn aklý alacak gibi deðil. Ondan sonra da Aleviler ilericilikten dem vurururlar.

Dünya toplumlarýndan herhangi bir lider, siyasi kiþi ve dini inanca bireyler saygý gösterip onun düþüncelerini paylaþabilirler. Ancak; arkasýndan gidilen lider, siyasi düþünce, inanç, seni ve diðer farklýlýklarý olduðu gibi kabul edip insan yerine koyarsa bu geçerlidir. Din, etnik ya da düþünce ýrkçýlýðý yapan ukala lider ve oluþumlarýn arkasýndan gitmek, fetiþistçe faþizme hizmet etmektir.

Bugüne kadar Ýslam içerisinden çýkmýþ istisna bir iki kiþinin dýþýnda, Hz. Muhammed baþta olmak üzere tüm Halife, Þeyh ve 12 Ýmamlar, her türlü ýrkçýlýkta hiçbir sýnýr tanýmamýþlar. Ýslam ve Araplara hizmet etmeyen, Arap'ýn üstünlüðünü kabul etmemiþ toplum, kiþi ve de düþünceyi asla normal insan sýnýfýnda görmemiþlerdir. Bu mantýk Ýslam'da hâlâ yaþatýlmakta.

Bilimsel tarihi araþtýrma ve inceleme yapmadan, cahilce birilerine ve bir yerlere saplanýp kalmak, ondan fayda beklemek, fetiþizmden çok daha derin çöküntünün varlýðýna iþret ediyor.

Dünyanýn neresinde olursa olsun, bu tür davranýþ ve düþünce yapýlarý psikolojik açýdan özünü kaybederek sürü misali yerinde çakýlmaktýr. Veya her öne çýkanýn arkasýndan gitmekten baþka bir anlama gelmiyor. Tüm bunlar fetiþist ve faþist toplumsal anlayýþlarýn en açýk þekilde dýþa vuran özellikleridir.


Cemal Zöngür