Olgular görmezden gelindikleri için var olmaya son vermiyorlar. -Huxley |
|
||||||||||
|
Bu nedenle toparlarsak sosyal olan zamaný, mekâný, deðer yargýlarýný ve yaþamý ortaklaþmadýr. Ortak oluþun gerçek harcý aþaðýda da sayýlan bir kýsým örnekler gibi birçok alanlarýn içindedir. Alanlar içinde kolektif miraslý, kolektif birim zamanlý, kolektif güç bileþtirenle ortaya konan yoðun paydaþlýktýr. 1-Çevrenn alan etkisini ortaklaþmadýr. Ayný çevre etkisine uðramanýn (maruz kalmanýn) bilincidir. 2-Anlama anlatma kalýplarý olan iþaret dilini ve söz dilini ve aralarýndaki iletiþim dilini ortaklaþmadýr. 3-Öðrenme öðretme kalýplarýný ortaklaþmadýr. Ayný dil kalýplarýyla senkronlumadýr. 4-Anlamlý, birleþtiren bir örnek tutumla; eylem, söylem birliðinin ortaklaþmasýdýr. 5-Duygularý ortaklaþmadýr. 6-Geçmiþ olan kolektif geri beslenme ve ortak (kolektif) miras olan bilgi, beceri, deneyim ve yol haritasýný veya eylem plânýný ortaya koyan "atalarý" ortaklaþmadýr. 7-Sonuçta ortaklaþma -kolektifi ilik- ortak bir senkronizasyondur. Ve eksen çevrimidirler. YANÝ SOSYAL OLAN YA DA ORTAKLAÞMA OLAN DEYÝNCE ORTAKLAÞMANIN KOLEKTÝF OSÝLASYONLU BÝR SENKRANÝZASYON VE EKSENÝ ÇEVRÝMLÝ BAÐ ÝLÝÞKÝSÝ OLDUÐU, HEP BÝRLÝKTE BÝR BAÐINTI OLARAK hep birlikte BÝRBÝRÝNE DÖNÜÞLÜ OLARAK, EÞ ZAMANLI ÜST ÜSTE BÝRLÝKTE ZAMANLAR OLMAKLA ANIMSANMALIDIR. Ortaklýk veya ortaklaþmanýn paydaþlýðý gibi bu tarz geri düzlemli kalýp anlamalar olmadan anlama, eþleþme iliþkisi kuramazsýnýz. Bu neden hemcinslerimizin ansal düzlemi içindeki ilk anlama anlatma süreçlerinin ortaklaþan öðrenme kalýplarý "sosyal anlayýþlý mana kalýplarýdýr". Durum böyle olmakla halkýn dili ve halkýn anlama, anlatma kategorizeni ikna (hazým-kabul etme sindirme) düzeyi ilk baþtan beri geri baðlaným süreci olarak sosyal dil üzerinde olmaktadýr. Sosyal düzeyli dil, sosyal ortaklaþmalý dildi. O ilk yalýtýmla olan totemi süreçler içindeki ortaklaþýþ ile ortaya konan dil, günümüzün þartlarýný desteklemeyen dildir. Yani içe kapanmayla deðil dýþa açýlmayla iletime olmasý gereken dildir. Dýþa kapalý halka dek süreçleri aktarýp yansýtma dilidir. Sosyal dili yalýn olan öðrenme ve öðretme kalýplarý üzerinde aktarýp yansýtmak, pek olasý ve pek kolay olmaktadýr. Ýçe açýk dýþa kapalý çevre etkisinin sosyal ortamlý ORTAK dili TOTEMDÝR. Totem; karmaþýk olan çevre etkisini anlamlý ve yalýn kýlar. Totem o müþterekliðin ya da iþtirakin (ortaklýðýn), anlam birliði eylem birliði ve saðlatma birliði olan bað iliþkisidir. Her bir totem, kendi sosyal etki alaný içinde kendisine bir anlam etkisidir. Bir totem alanýn çevreye dek kodlarý diðer bir totem alanla, benzer de olsa baþka sosyal ortamlý totem dili ile anlaþýlmaz. Her totem etki, her totem alan içine; ayný duyum etki ile efektif olur. Ancak her bir totem alanýn, anlama anlatma yorumlama ve öðrenme öðretme kalýplý eylem ve söylem dili, birbirine göre hem kapalý hem anlaþýlmaz olabilmektedir. Böylece yalýtýmlý bir çevre içindeki alan etkisinin insanýn düþünce dünyasý içindeki groteski yansýmasý olan, senkronlu sosyal söyleyiþin anlam efektine de totem etkisi diyoruz. Çevresel etkinin insan mana dilindeki groteski anlamý ve yansýma dili, sosyal ortam içinde totem etki ve totem düþüncedir. Anlak düzlemi içindeki (zihin düzlemi içindeki) groteski anlamalar, dýþtaki yalýtýmlý ortaklaþýþ içinde o sosyal birliði senkronla kýlan eylem, söylem ve iþaret tekrarlarýnýn benzer anlam okumasýna dönüþür. Benzer anlamla okunuþlar kiþiyi; benzer eylemli benzer istekler yönelimle amaç birliði içinde kýlar. Çevrenin baský ve basýncý kiþisi groteski anlama içindeki kiþiyi yalýtýma bir ortam içinde anlamlý bir amaç birliðinin paydaþý kýlar. Anlamlý amaç birliði parçalý ve tekrarlý çevrimleri baþlatýr. Ekseni çevrim ile olan osilasyon düzeni o sosyal ortamý parçalý ve kategorize edici anlak kalýplarý içinde kýlar. Bu türden ortaklaþacý kategorizeni anlak kalýplarý olmasaydý siz sosyal etkiyi, “sosyal birliðin dili olmakla” zihninize yansýtamazdýnýz. Süreç etki, birbiri ile anlam bað iliþkisi kuramayan kiþisi groteski ilik düzlemin boyutunda kalýrdý. Kiþisi groteski ilik tek boyutludur. "Tek birim zamanlýdýr". Zayýf firen iliþkili olup, kendisini ve kaygýsýný çoðaltýr. Kiþisi ansal düzeyle kalýr. Hiçbir zaman "çok yönlü kolektif birim zamanlý ansal nicelim içinde olamazdý". Oysa totem düþünce, kiþisi birim zamanlý deðildir. Aksine totem düþünce paylaþýlan ortak birim zamanlý olmakla kiþilere, "çok yönlü kuantum birim zamanlý ansal süreçler kuplajlý bir yansýmasýdýr". Olgu ve olaylar, olanak dediðimiz kendi boþluk devinmeleriyle belirir. Kendi koþullarý içinde bize göre belirememekle var olanýn yanýnda yok olan kör noktadýr. Örneðin kolektif tutum içinde zenginlik ve fakirlik olam durum olmakla varken, gerçek olarak belirememekle zenginlik ve fakirlik kör noktadýrlar. Emeðe, yeteneðe denk olucu eþleþmeyi yapmayan paylaþma ve sahiplik nedenle bozulan denge içinde zenginlik ve fakirlik belirir. Yani zenginlik ve fakirlik yok ola dengenin zýt yanýnda beliren kör noktadýr. El keyfine göre olan takdiri, geri baðlanýmla olan baþlangýç koþuluna aykýrý davranmakla ortamý zengin fakir gerilimli çeliþme ve çatýþma içinde koyar. Böylesi takdirle El, tüm kör nokta olan kötülüklerin anasý olmuþtu. Bu nedenle ne aradýðýnýzý bilmezseniz ne bulduðunuzu da ne bulacaðýnýzý da bilemezsiniz. Özgür isimli kiþilik olan bir olgu ve olay belirip doðduðu an, kendi eylemli zýt yönlü ve birçok baðýl duruma olanak olan oyuk alanlý boþluk devinmeleri ile birlikte doðar. Ýþte bunlar kendi ölçünüz içinde bulacaðýnýz ve bulamayacaðýnýz oyuk alanlý belirmelerdir. Örneðin Einstein Osmanlý da doðsaydý; Einstein, Einsteinlik iç donanýmlý kendi oyuk alanlarýyla; Osmanlý olan dýþ sosyal çevre þartlarý içine doðacaktý. Ama Einstein Osmanlý sosyal koþullarý içinde Einsteinlik belirleyecek dýþ koþullarla karþýlaþamayacaktý. Osmanlýda Einstein, Einstein yapacak sosyal dýþ koþullar, sosyo toplumsa alanýn beliremeyen kör noktalarýydý. Osmanlý sosyo toplumsa yapýsý içinde Einstein asla Einstein olamayacaktý. Osmanlý sosyo toplumsa yapýsý içinde Einsteinlik ve Einstein de kör noktalar olarak var olacaktý. Dar yer; funun bilimler demekti. Bilimler yeri, bilim yeri demek olan Darülfünun 1871 de kapatýlmýþtý. Nedeni de deneysel bilimdi. Tahsin Efendi Veznecilerde havasý alýnmýþ fanus içine koyduðu güvercinin biten oksijensizlik nedenle öldüðünü göstermesi karþýsýnda Þeyhülislamýn “bu zýndýk fanusa giren þeytaný görmemekle halký kandýrmýþtýr” demesi üzerine verilen fetva ile Darülfünun kapatýlmýþtý. Bu nedenle Osmanlý sosyo toplumu içinde Einstein kuramýný ortaya koyamayacaktý. Osmanlý sosyo toplumu içindeki bir Einstein 1916’daki Güneþ tutulmasýnýn gözlemsel sonuçlarýndan ve alakadar lýðýndan da bihaber olacaktý. Einstein Osmanlý da Atýf Hoca gibi belki de demagojisi kuvvetli bir kuvva karþýtý olarak karþýmýza çýkacaktý. Günümüzde ülkeler çaplý bu tür dýþ þart içindeki belirme durum yanýnda dünya ölçekli iletiþim þartlarý nedenle dünyamýz bize dýþ þartlarýn olanak durumunu ortaya koymaktadýr. Günümüzde kimi kiþiler her durumda deðilse de kimi durumda Einstein ligini ülkesinde deðil de dýþ dünya içinde ortaya koyabilmektedir. Aziz Sancar Türkiye de olsaydý, býrakýn Nobel ödülünü almayý; 12 Eylül 1980 þartlarýndaki kanun hükmünde bir kararnamelerle üniversiteden alýnýrdý. Ya da Ergenekon, balyoz gibi torba davalarýn kumpaslarýyla yargýlanýrdý. Aziz Sancarlar YÖK marifetli tutumla veya soruþturulan YÖK ve ÖSYM baþkanlarýnýn kör bakýþlý pasif tutum alanlarý içinde yok olup gidecekti. Teolojik bakýþýmlý kiþilerin at koþturup; soru çaldýðý ve çaldýðý sorularý kendi þartlandýrdýklarý “altýn nesle!” soru sýzdýrýlmasý gibi fiiller karþýsýnda Aziz Sancar Üniversite seçme yerleþtirme Sýnav hileleri nedenle daha baþtan elenecekti. Sn. Sancar Osmanlý gibi tek tip teolojik bakýþla seçilmeye tabii tutulmakla çok çeþitli Einstein türünü ortaya koyacak sosyo toplumsa olanaðýn kör noktalarý içinde yok olup gidecekti. Bu durum çerçevesinde Aziz Sancar'a iyi bir imam hatipli tilavet ustasý olma olanaðýndan öte bir Aziz Sancar olma þansý pek pek tanýnamazdý. Her boþluk hareketinin içi doldurulur. Ya da Einstein olucu koþullarý da verecek olan sosyo toplumsa ortam içinde fark edilmez olan kimi boþluk hareketi, kör noktalar oluþla doldurulmazlar. Her olgu ve olay çevresinde oluþan oyuk devinmesi olumu ve olumsuz oluþla bir olanaktýr. Olanak, duruma göre beliren bir gerçek olabileceði gibi beliremeyen bir olanaksýzlýktýr da. Örneðin Özgür'ün doðmasýyla sizin Özgür ile karþýlaþma olanaðýnýz da doðar. Özgür doðmasa sizin bu tür Özgür’le olacak durumsal olanaklarý ya da olanaksýzlýklarý bilmenizin bile imkâný yoktur. Sizin özgürle tanýþma olanaðýnýz, sizin Özgür'le arkadaþlýk etme olanaðýnýz; sizin Özgür ile dostluk kurma, düþmanlýk etme olanaðýnýz, Özgür'ün sizi arabanýn altýnda kalmaktan kurtarma olanaðý gibi birçok olanaklý oyuk devim alaný Özgür ile birlikte doðar, belirim verir ya da kimi olanaklar belirim veremezler. Özgür’ün dogmasý, Özgür’ün okula gidecek bir olanak oyuk hareketi olmasýdýr. Eðer özgür iç þartý kapatýlan Darülfünun gibi bir okul dýþ þartýn yokluðu içine denk gelmiþse, Özgür’ün öðrenci olmasý, özgürün sizin okul arkadaþýnýz olmasý, özgürün kantinde para harcamasý olanaksýz olurdu. "Ol Mahi (balýk) ki deryada yaþar, deryayý bilmez" söylemindeki mahinin deniz içinde yaþayýp "denizi bilmemesi" ancak mahinin dýþ þartlarla eþleþen bir denkleþme olmasýyla olasýdýr. Bir olgu ve olay için baðýl iç ve dýþ þartlar olan zýtlýðýn giriþme ve karþýlaþma eþleþmesi; olanaðýn gerçek olmasý için zorunludur.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |