Ýlk baþlangýç koþulu dinamiði içindeki kendi konjonktür sel olgularýný karartmakta çok cömert davranan Osmanlý, haliyle güncellikten çok uzaktý. Saðlýklý bir konjonktür sel dinamizm karþýsýnda saðlýksýz ve hastalýklýydý.

Sanayileþme trendini ve sanayileþme devrini kaçýran Osmanlý kendisini, ne olup bittiðini hiç anlamadýðý yeni bir durumun ardýþýk bir ikinci baþlangýç koþulunun içinde bulmuþtu.

Yeni koþul: zorunlu bir olgu ile sanayi devri salýnýmlý olacaktý. Ganimet elde etmek olan emperyalist tutum, sanayi ürünlerinin pazar paylý dýþ satýmý nedenle maske deðiþecekti.

Güncel durum içinde (konjonktürde) sanayi ürünü ihracý, ülke olarak var oluþun belirleyicisiydi. Güncelin üreten rekabet koþullarý içinde DÜNYA PAZARINDAN pay elde etmek için süreç "Dünyanýn yeniden ve yeniden paylaþýlmasýydý".

Osmanlýnýn kötüye gidiþindeki nedenler içindeki sanayi ve sanayi ürünleri ihracý güncelin yeni belirleyeni olmuþtu. Ýþte Osmanlý yeni durumun belirleyeni olan bu ikinci baþlangýç koþulunu da hiç anlamamýþtý.

Anlayamadýðý ters gidiþi birbirine kükremekle; Kanuninin Fransuva’ya mektup yazdýðý günleri tekrarlamanýn hamaset afyonu içindeki esriklemeleriyle yeni olan süreci üstün körü savuþturup, hazmediyorlardý!

Osmanlý þaþkýn olduðu durumu anlamak yerine, yeni sürecin psikolojik þok etkilerini duydukça bunu atalarýnýn "Osmanlý tokadýyla" izaha yeltendikçe, bataða daha da batýyordular.

Emperyalist konjonktür nazarýnda Osmanlý, süreç mirasý paylaþýlacak hasta bir uygarlýk olmasý nedenle; terekesi paylaþýlacak olan canlý cenazeydi.

Muhteþemliðine yakýþmayan bu kötü gidiþat içinde Osmanlý ara sýra diri oluþ tepkileri veriyordu. Nasýl canlýlýk tepkileri vermesin ki?

Ýþgal ve parçalanma gibi kendisine uygulanan þokun þaþkýnlýk refleksi içinde kendisini süren bir bir Kuzey Afrika ve Ortadoðu savaþlarý ile Balkan Savaþý içinde bulmuþtu. Daha bunlarýn sonu gelememiþken birdenbire kendisini Birinci dünya savaþý içinde bulmakla Osmanlý emperyalist bir ateþ çemberi ile baþ baþaydý.

Bu durum koþullar içinde Ekim 1917 yýlýna geldiðinde dünyada ve Osmanlýnýn kendi þartlarý içinde yeni bir baþlangýç koþulu doðmuþtu.

Esasýnda yeni bir denge politikalarýný verecek olan bu baþlangýç Osmanlý için "Tanrýnýn bir lütfu" denecek kýratta bir siyasi koþuldu. Hani gidici olan hastaya doktor ne yerse yesin der ya, onun gibi Osmanlýya hangi baþlangýç koþullarý verilirse verilsindi, Osmanlý bunu anlayacak dinleyecek durumda deðildi.

Bir tarih bilincine, bir tarih felsefesine ve bir konjonktür sel durum dengelerine hâkim olmakla bunu sisler bulvarý içinde kavrayan Mustafa Kemal gibi diyalektik zekalar için, bu þartlarda bile karamsar oluþ yoktu.

Olmasý gereken gibi sisler içinde beliren bulvarýn olgu ve eylemleri sýnama yanýlma ile ortaya konacaktý. Ne olgular doða dýþýydý. Ne geçmiþin insanlýk deneyimli olgularýný kendisine eylem kýlavuzu yapanlar doða üstüydü.

Anadolu’ya geçiþ mukadderatý ortaya koyacaktý. Mukadderat; en az doðrularý kadar hata ve hatalarýný düzeltme üzerine oluþacak yeni durumlardan, çeliþkilerden süzülecekti. Kader Anadolu’ya geçiþin konjonktür sel yol adýmlarý içinde aþama aþama zihinsel ve eylemsel düzeltiþleri olan durumlarýn içinde damýtýlacaktý.

Bu tür genel seyirli durumun genel akýþý içindeki "Ekim Devrimi" gibi konjonktür sel alan içindeki ufacýk bir konjonktür deðiþikliði vardý. Kurtuluþun felsefesi bu deðiþikliðin boþluk alanlý kimi devim hollerinin temas noktalarý desteðine iliþklenecekti.

Bu konjonktür sel deðiþikliðin bu minicik olanaðý Kurtuluþlu Mücadele için sonuçlarý pek büyük olacaktý. Tüm mesele diðer konjonktür sel þartlarla beraber yeni olaný da görecek olan bir göze duyulan gereklilikti.

Daha birinci Dünya savaþý bitmeden yeni konjonktür þöyleydi. 1917'de Çar imparatorluðu içinde Sovyetlerin ve Bolþeviklerin (çoðunluklarýn) Menþeviklere karþý (azýnlýklara karþý) kazandýklarý bir EKÝM devrimi olmuþtu.

Daha çok deðil düne kadar iþgalci iken ve iþgalcisi olduðu Erzurum’da seneyi devriyesi dolmadan 42 günde çýkmak zorunda olmakla karþýmýza dikilmiþ olan Rusya; Ekim 1917 devriminin getirdiði tutumla; "emperyalizme ve iþgale karþýydý."

Sovyetlerin Ekim devrimini veren bu tür sosyalist yaklaþým içinde olmalarý ve yeni tutuma sadýk kalmalarýyla Rusya þimdi Anadolu Hareketinden yanaydý. O günkü Sovyetler kuvvacý dirençle ayný anlayýþa sahip olup, bizim yanýmýzda da duruyordu. Ve mazlum ülke saydýðý bize "size yardýma hazýrým" diyordu.

Ýþte bu sosyalist hareketli doðum, iþgalde kurtulmak isteyen Kurtuluþlu Felsefeyi baþarýya götürecek olan þansý ortaya koyacak konjonktür sel koþulu veren, konjonktür durumlarýn en önemlilerinden biriydi.

Neden? Çünkü Anadolu Devrimi ve Ekim Devrimi olan her iki devrim hareketinin DÜÞMANLARI DA AYNIYDI. Her iki hareketin düþmaný ve karþý olduðu tutum EMPERYALÝZMDÝ. ÝÞGALDÝ. Alaný bizden farklý olan sosyalizm, iþgalci ve kapitalist emperyalizmi düþman olarak görüyordu.

Osmanlýnýn saltanat benliði ve bu saltanat statükolu bir taassubu vardý. Ýnancý gereði bu bencillik ve taassubun korunmasý köle dediðimiz ahaliye de geçmiþti. Saltanat ve ahali bu tutumu nedenle bunu da (ekim devrimini de) anlamayacaktý.

Saltanat kendisinden baþka, sanayi toplumlarýnýn ortaya koyduðu "ulus devlet" gibi tarih sel oluþumlarýn kutsallýðýný da anlayamýyordu. Çünkü saltanat olan bünyeye zarardýlar.

Saltanatýn yeni kutsallýklarý anlamasý bir yana, ulus devlet gibi yeni kutsal oluþu anlayan kuvvacý hareketi de Bolþeviklikle ve bilindik bir biçimde dinsizlikle suçlayacaktý.