Hayat iþlev türü basit yapýlarýn türlü kombinasyon dizileri içinde hücreye dediðimiz canlý yapýlara büründü. Her kombinasyon farklý bir baðýntý ve iþlev dizisi oluyordu. Her baðýntý yukarýda belirtilen örnekler gibi 48;i verir. Lakin kýrk sekizi (hayatý) oluþan kombinasyonlar akýl almaz denli çoktur.

Bu nedenle her kombinasyon her tür hayat olmakla yaþam olasýdýr. Ne 48 e illa hayat budur diyeceðimiz gibi 48 i veren her kombinasyon dizisini de salt hayat bu deðildir diye tariflerimiz yanlýþ olur. Ama hayat dediðimiz olgunun, týpký 48i veren kombinasyonlar gibi kesikli sürekli bir seyir ve çýkýþ grafiði vardýr. 48 de biraz ilerisi için daha þimdiden 48 dir.

Bu günkü hayatý bilmediðiniz zamanýn içinde porfirinin iþlevi, canlýlýktý. Canlýlýðýn, canlanma olmasý için kendi içinde bir iþlevler baðýntýsý olmasý gerekecekti. Yaþamýn olmasý için de (hayatýn olmasý içinde) hücre gibi canlanýp hayat sal olaylarý sürdüren yapýlar hayatsa da hayat daha çok kendisi dýþýnda olanla ilintiliydi. Farklý hücreler farklý hayat tarzý olmakla hayat hücreyle beraber, hücrenin dýþýndaydý

Hücreler dýþýndaki hayat hücreler arasý bir birleþme baðýntý olmakla ve türsel bir baðýntý olmakla hayat türlerle hayattý. Ama bu günkü hayata baktýðýnýz zaman porfirinin hayatla alakasý yoktu. Lakin porfirinsiz ve onun geliþmiþ þekli olan klorofilsiz bir ikame oluþ ta hayat deðildi.

Kemosentez yapan canlýlar klorofilli canlýlar gibi hayatý veren çeþitlilikteki kombinasyonlardandýr. Simbiyoz yaþam yardýmlaþan dayanýþan yaþamdý ama kolektif yaþam ve sosyal yaþam deðildi. Bitkiler dýþta paylaþýlan bir sosyal yaþam ortaya koyamazlar.

Klorofilsiz hayatlardan olan hayvanlarsa sosyal hayatý olan yaþamlardý. Ýnsanýn ise sosyal hayattan baþka klorofilli hayatý kendisi için üreten bir toplumsal hayatý vardý.

Klorofil hayat deðildi ama hayat saldý. Ya da hayattý da kendisini kopya yapan iþlev; hayat mý, deðil mi? Ya da kendisini kopyalayamama hayat sal deðil miydi? Bir inþa planýný oluþmanýn kopyalanmasý, bir mitokondri yal metabolizma yapýþýn çevrimi ve korunumu vs. hayat deðil miydi? ya da hayattý da illa hayat sal mý deðildi?

Hayatý olgulayacak süreçler en birim durumdan en hücresel senteze kadar uzarken, oradan hücreler sentezine; hücreler sentezinden özel ve özelleþmiþ dokulara, dokulardan organlara organlar sisteminden organizmaya, ya da bedene veya vücuda yol almakla organizmalarla dýþtan yaptýðý bir iliþkiyle sosyal hayata, oradan da üreten topluma ulaþan hayat, bir ucuyla uzaya giden, simülasyon yapan toplumsal sentezle hayattý.

Kýsaca hayat; en temel birimden, en geliþkin toplum ötesi hayata kadar türlü türlü biçimle ve evrimle vardý. Evrimin yasalarý hayatý ortaya koydu. Hayat ta evrimin, simbiyoz yaþam gibi diðer birçok kuvvet yasalarýnýn katalizörlüðüne göre akýþ yapýyordu.

Hayat iþlev durumla iþlev durumun kendisini yalýtan bir kýlýfa girip yalýtma olanýn kendini sýnýrlamasý içinde tek hücreyle baþladý. Çok hücrelilik bir analoji ile kolektif bir hayattý. Hayat nasýl var? Sorusuna cevaben canlýlýk olan iþlev oluþun yanýnda, iþlev oluþlar entegrasyonlu, kolektif oluþumlarý belirtmek bir baþka yanýttý. Hücre bir iþlev zamaný, kolektif sürece çevirdi.

Nasýl bu günkü toplum ve hayat; 12 bin sene öncesindeki toplum deðilse veya on iki bin sene öncesinin hayatý deðilse ve biz bu on iki bin sene öncesine hayat deðil diyemeyeceðimiz gibi üç milyar yýl öncesi polimeri olan yapýlar entegresine de hayat deðil diyemeyiz.

Nasýl on trilyon sayma sayýsýnýn veya rakamýnýn akýl almaz iliþki ve karmaþýklýðýna bakarak bir rakamý veya bir sayma sayýsý rakam veya sayý deðil diyemezsek yahut ta sýfýra rakam deðil diyemezsek; bugünkü hayata bakarak mitokondriye de hayat deðil diyemezdik.

Nasýl sayma sayýlarý ya da sýfýr hariç pozitif doðal sayýlarýn tümü bire bir eklemekle (1 + 1 + 1...) elde edilmiþlerdir. Bu þu demek pozitif tam sayýlarý veren tüm nitelik deðerler birin, bire olan entegrasyonlarýyla elde edilir.

1 sayýsý da 0,9 + 0,1= 1 olan kesirli sayýlardan oluþur. Kuantum düzlem içinde spin sayýlarý, yük sayýlarý ve atomu oluþan kuantum nicelikler tam sayýlar olabildiði gibi kesirli ya da ondalýk sayýlardan da oluþur.

Bire bir eklenen bu tanýma göre 2+3 = 5 olduðu gibi [(1+1) + (1+1+1)] = 11111= 5 tir. Bu kombinasyonlar çok önemlidir. Hatta 3 + 2 = 5 olan kombinasyon 2 + 3 = 5 olan kombinasyona göre etkileþim olarak özellikle genetik baz dizilimi içinde çok önemlidir. Böyle bir kombinasyon içinde permütasyon etkili bir dizilim ortaya konacaktýr.

Ýki tane bir birimin toplamý iki tane bir birimdir. [(1 +1 = 11)]. Veya 1+1in toplamý tümleþik þekilde 2 olmakla, iki tane bir birimin toplamý bütünleþik biçimde 2 olmuþtur.

Ya da bazen de 3 + 4 = 7 gibi tümleþik sayýlarýn toplamý yine tümleþik sayýdýr. Bu giriþmeler anlam olukla sonuç etki olarak aynýdýrlar. Ama sonuç etkiyi ortaya koyan parça iliþkenliler ve özellikleri ve iþlevleri çok farklý bir sentez durum sürekliliði ortaya koyacaklardýr.

Yani sonucun da yedi tane bir olmasý ile yedi tane bir olmanýn tümleþiði olan 7 olmasýnýn miktarlarý eþitken, kullaným ve iþlevleri çok farklýdýr. Þöyle bir örnek vereyim bir birim kütle olan bir kaya düþünün. Bu kaya yüz bin parça birim nicelikten oluþmuþ olsun.

Kütle olan kaya ile yapacaðýnýzý, on bin parça olan birimle yapamazsýnýz. On bin birim parça ile yapacaðýnýz iþleri de kütle þeklindeki kaya ile yapamazsýnýz.

Ben kayayý parçalamakla parçanýn iþlerini yaparým; ya da parçalarý birleþtirerek bütün kayanýn yapacaðý iþi yaparým diyorsanýz, konuyu anlamýyorsunuz demektir.

Hayat bazý türlerde kütlenin iliþkin giriþmesini kendisine baz alýrken bazý giriþmelerinde de ayný miktar kütleyi, parçalý iliþkiler giriþmesine göre düzenler. Bazen de her iki iliþkin ligi ayný yalýtýmlý ortam içinde kullanýr.

Hayat ta porfirine, mitokondriye, ribozoma, sentrole vs. bire bir ekler. Ve birçok olana bir ekleyen hücre, yeni bir hayattý; sonsuz ve birçok hayattý.

Hayat nasýl var derken hayat birçok iþlev katýlýmla yeni bir iliþkindik ile hayattý. Yaþam (hayat) bir ve birçok iliþkindik ile her daim ve her durumla birle kesikliydi. Bir çokla sürekliydi. Süreklilik iliþkindik bir özellik ve sinerji ya da havaydý. Yine hayat, evrimsel bir sürecin her bir evresiyle geçmiþ ve þimdiydi. Geçmiþ ile kesikli, þimdi ile sürekli ve gelecek ile de daimdi.

Hayat nasýl vardý? Zýtlarýn varlýðý ve birliði evrensel bir yasaydý, örneðin eylemsizlik yasasý duraðanla devimli olan zýtlarýn varlýðý ve birliði oluþla beliriyordu. Eylemin eylemsizliðe, eylemsizliðin eyleme dönüþme zýtlýðý ile direnç firen iliþkisiydi. Hayatla bunlar bir sýra bir düzen iliþkisiydi.

Hayat, geçirgenlik, geçirgen olmamakla vardý. Ýþlev durumlarýn aðýz-anüs gibi doðrusal çift yanlý sistem olmasýyla, ikisinin arasýnda sindirim sistemi vardý. Yine ön ve arka, sað ve sol, üst ve alt gibi kavramlarýn bulunduðu simetriyle vardý.

Bilateral yani iki yanlý simetriye sahiplik bizlerin kuþlarýn vs. hayatýnda olandý. Derisi dikenlilerdeki gibi sünger gibi boydan boya radyal simetri ve tek hücrelilerdeki gibi ýþýnsa simetri bu tür var oluþlarýn her biri ayrý ayrý simetri boþluk alanýnýn doldurma olmanýn akýþlý eylemliliðiydi.