Mantýðýný oluþma yazý dizisine çok kýsa bir önsöz yazsam, ne yazardým?

Camlarý siyah bir gözlük taktýðýnýzda çevrenizi yeþil, kýrmýzý, sarý, mavi vs. görme olasýlýðý hemen hemen yoktur. Hemen hemen diyorum, çünkü parçalý durumlarla olan evren salt içermez. Evren üst üste durumlarla da parçalýydý. Parçalý olanýn bütünlüðü, bütün olanýn parçalý olmasýydý.

Bir yandan oluþamayan diðer yanda oluþmakla ikamedirler. Görünmez olanýn görünür olanýdýrlar (görünmezin görünürü olurlar). Saðýyla olamayan soluyla belirir. Solda bulunmayan saðýyladýr.

Yine camlarý kýrmýzý bir gözlük taktýðýnýzda bile görme þansýnýz olsa da renkleri tam bir doðrulukla görmezsiniz. Görüleni doðru ifade edemezsiniz. Görüleni kontur lama þansýnýz oldukça azalýr.

Siyah cam, kýrmýzý cam görüleni, deðerlendiren anlama ise; renk te anlamaya konu olan ayrýntý ve daha çok bilgi veya enformasyonu örnekler.

Enformasyonu deðerlendiren, bilgiyi iþleyen beyin hücreleri arasýnda doðduðumuz zamanda bile sinaps baðlantýlarý, azalan süreçlerle bir süre daha devam eder.

Bu sinaps baðlarý dil gibi öðrenme gibi, öðretme gibi düþünme gibi süreçlerin eþliðinde oluþursa sinaps baðýntý yatkýnlýklarý bizim için anlama ve anlatým süreçlerinde hayli etkin olurlar.

Sosyal çevre ve biz türlü durumlarla birbirimizin karþýlýklý haberdarý ve enerji alýþ veriþiþiyiz. Karþýlýklý iletim bizim anlama ve anlatým yeteneðimizi hayli geliþtirir. Dil dýþ dünyayý iç dünyaya aktarýcýlardandý.

Sözcükler dýþta gelenin, iç sesi düþünmeyi oluþmasý, beyin iç dünyasýnda iþlem görmesi sonrasýnda iç dünyanýn dýþa gideniydi.

Sözcükler her durumla bilgi veya enformasyon bindiriþleydi veya modülasyon taþýyýcýydý. Sözcükler bu haliyle iç ve dýþ enformasyonlarý veya bilgi ve haber verilerinin, bilgi iþleme konu olmasýný ve yine bilgi iþlem sonrasýnýn eylemli uygulama dönüþmelerde taþýyýcýydý.

Sözcükler bilgiye enformasyona açýlan, gelen bilgiye, iþlenen ve giden verilere, görmenin gözü; anlamlandýrmanýn sözü oluyordu. Söz söyleyen söz söylenen ve sözü içte anlamlandýran durumlarýn içindeydik. Bilgiyi sadece sözle içe ve dýþa aktarmýyorduk. Aktaran, aktarýlan iþlemleyken durumlarla durumsal ve görseliydik

Kendi izlek duyumlu görsel ve manyetik aktarým kuplajlarýn yaný sýra; bilgilenme, bilgi edindirme beliriþi veren sözlerle enformel edileni görüp, anlayýp anlamlandýrýp anlatýyorduk. Söz aktarýmý yapýlýrken verilen duruþ; izlekti görsellik (ýþýyan manyetikle) kuplajý da yapýlan aktarýmlardandý

Bu giriþme ve geliþmelerdeki sözler beyine aracý ve beyinin alan lamasý, alarmý olmakla geliþmenin giriþme giriþtirme yanýt etki alanýdýrlar. Beyindeki sinaps baðlantýlarýnýn oluþmasýnda dil hayli etkindir.

Dil beyin toplacýna dek görmeyi gözlük camýnýn saydamlýðýný, duyarlýðý artýrýr. Dil kalýplarý saydamlýktýr. Saydam olandan süzülenleri kategorize eder. Depolar. Dil gözlük camý saydamlýðýna benzer bir analoji ile adeta siyah gözlük camýný saydamlýða götürür.

Gözlük camýnýn göz kusurlarýný gidermesi gibi sözcükler de beyinsel iþlemin olasý kusurlarýný giderir. Kýsýtlý dil saydam olaný da karartýr. Cam optiðin; dil de anlaðýn; sisler bulvarýný, aydýnlýðýný, karanlýðýný veya bulanýklýðýný oluþmaktadýr.

Dilin anlaða doðru olan aktarýmlarý içinde dilden kaynaklý bulanýklýk vardýr. Dil ayrýntýlý deðilse gözden kaçmalar artar. Düþünmeler azalýr. Net olmayan görüntü verir. Ýyi bir dilde ayrýntýlar vardýr.

Ayrýntýlar kavrayýþça görüþ keskinliðini artýrýrlar. Bir dilin anlatým kýtlýðý, anlaðýn ayrýntýlý görü yapmasýnda engeldir. Ayrýntý bilgiyi veriyi üslü durumlarýna, çarpanlarýna ayýrmaktýr.

Gözlük camýnýn göze perdeleme yapmasý gibi kýt enformasyon aktaran dil de aklýmýza perdeleme yapar. Ayrýntýlayan mantýðýn oluþmasýný sýnýrlar.

Sosyal dil þüphe etmeyen, aksini düþünmeyen, hýzý sevmeyen, yavaþ geliþme seyirlidir. Böyle bir dil kaygýlarla, kurulu düzeni sürdürme üzerine anlama, anlatmadýrlar. Ve çoðumuzun dili de budur. Bu nedenle bilimsel olmayan sosyal dil çoðu kez aklýn perdelenme sýnýrlýðýdýrlar (sýnýrlýk lýðýdýrlar).

Kaygý bizi tetikte tutar. Kaygý bu yönü ile hayatta kalma þansýný artýrýr. Dikkati ortaya koyan uyarýlmadýr. Kaygý korunan yasadan olmakla her þeyin önüne geçer. Sosyal yaþam da hayatýn korunmasýna denk yükselmiþ kaygýlar ortaya çýkarýr.

Ýþte bu kaygýlar çoðu yerde sosyal dilin mantýðý olmakla aklýn görme, anlaðýn akýl erdirmesini, zekânýn anlama ve anlatýmlarýn uyarýlmasý kadar, bunlarý perdeleyen, bunlara engel olucu arýzaydýlar. Çoklukla sosyal öncülerde aktarýlan bu tarz arýzalý kaygý dili, genelde aklý perdeleyen arýzadýrlar.

Arýzalar ve arýzalý dil aklýn görmesini, düþünmesini sýnýrlar. Düþünmeyi anlamayý anlatýmý engelli kýlarlar. Ama her arýza gibi bunlar da giderilir.

Bu yazý, göremediðimizi görmek; gördüðümüzü görünmez kýlan eylemin düþüncesi, düþüncenin eylemini oluþan bilimsel verilerde çýkarýmlarýyla bu tarz aksaklýðýn akla dek perdelenmelerini; aralamayý amaç edinen çalýþma, gayretinin ürünüdür.