Türkiye’ nin 95 yýl sonra, sözde parlamenter sistemden, Baþkanlýk sistemine geçmesinin eleþtirileri, münakaþalarý, kuþkularý, muhalefet cephesinin gündeminden hiç düþmediði günlerdeyiz.

Oysa bu ülke, daha Cumhuriyet’ in kuruluþuyla birlikte; 27 sene, azami radikal þekliyle, Baþkanlýk sisteminin en aðýr travmalarýný , büyük bedeller ödeyerek yaþayacaktý.

1938’ e kadar; 15 yýl Mustafa Kemal, 1950’ ye kadar da 12 yýl Ýsmet Ýnönü tarafýndan mutlak bir “ tek adam” yönetimi ile yönetilen Türkiye’ de yaþanan günlerin bütün acý ve iz býrakan olaylarý, resmîtaraflý tarih dýþýnda, objektif tarih tarafýndan didik didik edilerek, meraklýlarýnýn bilgilerine sunulmuþtur.

Dolayýsýyla, Türkiye’ deki iki yýllýk baþkanlýk uygulamasýnýn karþýlaþtýrýlabileceði en önemli dönem, her ne kadar bu 27 yýllýk, “antidemokratik” cebri baþkanlýk yönetimleri olsa da, bununla birlikte, 1950’ den günümüze 70 yýllýk “demokratik” olarak nitelenen, aslýnda hep askerî müdahalelerin ilk muhatabý ve þamar oðlaný olmuþ olan TBMM bünyesinden çýkan gerek müstakil, gerekse koalisyon hükümetlerinin yaþadýklarý ve uygulamalarý da önemli bir kýstas olacaktýr.

Daha cumhuriyet kurulur kurulmaz yapýlan ilk icraatlar; milletin görüþüne hiç ihtiyaç duyulmaksýzýn, yönetimin tesbit ettiði, insanýmýzýn çoðunluðunun inanç, gelenek, hayat tarzý vd. hususlarý hiç kaale alýnmaksýzýn “ inkýlâp” adý altýnda uzun bir dizi deðiþim baþlatýlýr.

Saltanat ve hilâfet kaldýrýlýp, Cumhuriyet kurulurken, Þeriyye Mahkemeleri kapatýlýrken, Millî Eðitim mevzuatýnda deðiþiklikler yapýlýrken, Türkçe ezan, Türkçe ibadet konusunda mecburiyetler ve þapka giyme zorunluluðu getirilirken, tekke ve zâviyeler kapatýlýrken, Mecelle yürürlükten kaldýrýlýp yerine Medeni Kanun adý altýnda Ýsviçre’ den tercüme bir metin getirilirken, medreseler kapatýlýrken, Harf Devrimi yapýlýrken, Ayasofya camii olmaktan çýkarýlarak, müzeye dönüþtürülürken, devrin siyasî yönetimi bunlarý halka hiç sormadýðý gibi, bu deðiþikliklere olumlu bakmayanlarý dahi canlarý pahasýna cezalandýracaktýr.

Devlet sisteminde; yasama, yürütme ve yargý erklerinin tamamý âdeta “yürütme organý” nýn ÞEF’ inin elinde toplanacak, hatta Ýstiklâl Mahkemesi kararlarýnýn dahi tasdik mercii , “ Tek adam” ýn tasdikine dayanacaktý.

Oysa 2018’ de, parlementer sistemden baþkanlýk sistemine geçilmeden önce, önce bu deðiþiklik , halk oyunun görüþüne sunulmuþ ve öngörülen baraj atlanarak, gerekli idârî mevzuat peyderpey deðiþtirilmeye baþlanmýþ ve hâlen de sürdürülmektedir.

Buna raðmen Türkiye’ nin mâlum kronik muhalif kesimi , 1923-1950 arasýndaki en ceberrut yönetim sistemine, býrakýn en ufak bir eleþtiri yapmayý, o dönemin Türkiye’ nin en mutlu, müreffeh ve istikrarlý yýllarý olduðunda hiç kuþkularý bulunmamaktadýr.

Hatta iþin en komik tarafý; sanki baþkanlýk sistemine hiç geçilmemiþcesine, önceki konumunda olduðu gibi, sadece sembolik bir makam sahibi olarak gördükleri Cumhurbaþkaný’nýn, sabah akþam anayasal sýnýrlar içine çekilmesine dair fetvâlar verilmektedir.

Oysa iki yýldýr; “Diktatör” ilân ettikleri Cumhurbaþkaný’ nýn þahsýna ve aile efrâdýna karþý aðýza alýnmayacak hakaret ve küfürler edilmekte, bunlara yargý müdahale ettiðinde özgürlüklerine dokunulmasýndan bahsedecek kadar çocukça tepkiler vermektedirler.

Cumhurbaþkaný bütün devlet iþlerinde, “Yasama” ve “Yargý” nýn alanýna mümkün mertebe girmemeye gayretettiðini gözlemliyoruz.

Alacaðý önmli kararlaröncesinde , bir þekilde kamu oyunun görüþünü almakta, kendi parti ve devlet yönetimindeki yetkili kadrosu ile istiþare etmeksizin adým atmadýðýný görmekteyiz.

Hatta en son AYASOFYA’ nýn müze statüsünün yeniden cami vasfýna dönüþtürülmesi konusunu, bir bakanlar kurulu kararnamesi ile çözüp, kendilehine önemli bir siyasî puan toplayacakken, bunu en yüksek idarî yargý olan Danýþtay’ ýn önüne götürmesi de bu temkin ve basiretinin bir göstergesidir.

Ýki senelik zaman diliminde, siyasî ve bürokratik iþlemlerin, eskiyle kýyaslanmayacak kadar hýzlandýðý inkâr edlemeyecek bir gerçektir.

Mart ayýndan bu yana dünya genelinde yaþananan COVÝD 19 vak’ asýnýn, Türkiye olarak, dünya ölçeðinde en az hasar ve zararla yaþanmasýnda, siyasi otoritenin, týp ve diðer kurum bürokrasilerine tek elden müdahale edebilmesinin payý inkâr edilemez.

Zaman ilerledikçe, gerekli dönüþüm iþlemlerinin tamamlanmasýyla birlikte; Türkiye Baþkanlýk sistemine daa çok alýþacak ve kabullenecektir.


Salih Zeki Çavdaroðlu
11 Temmuz 2020



https://ferahnak.wordpress.com/2020/07/11/iki-yillik-baskanlik-sistemi-uygulamalarini-nasil-degerlendirebiliriz/