Veyis Güngör

Amsterdam'da Karamanlý Bir Aþýk Çaðlari

Avrupadaki kültürümüzde yazýlý ve görsel kültürümüzün yanýsýra sözlü kültürümüz
ve bu kültürümüzün içinde Aþýklýk geleneði bambaþka bir yere sahiptir.
Her nekadar Anadolu'daki kadar yaygýn olmasada Aþýklýk geleneði diðer bir çok deðerlerimiz gibi Avrupa'nýn her yerinde hayatýný idame ettirmektedir.
peki nedir bu aþýklýk geleneði ? ve bu geleneði sürdüren Aþýk nedir ? Kimdir ?

Kültür bakanlýðýna göre '' Aþýk'' Türk Halk Edebiyatýnda XVI yüzyýlýn baþýndan itibaren görülen þair tipidir.
Aþýðýn þairlik gücünü rüyasýnda pirin sunduðu ''aþk badesini''içmekle ve ''sevgilisinin hayalini'' kazandýðýna inanlýr.
Rüyada genellikle aþýk adayýnýn karþýsýna bir sevgili veya saz çýkmaktadýr.
Rüyalarýn süsü ak sakallý bir derviþ ve bazen bir bazen üç dolu bardaktýr.
Bardaðýn rüyada tas halinde görünmesinede sýk sýk rastlanýr.
Ozanlara rüyada sunulan taslarýn içindeki mayilere aþk dolusu denir.
Fars edebiyatýnýn etkisiyle bade adýnýda almaktadýr.
Bunlar;erlik ,pirlik ve aþk badesi diye adlandýrýlýrlar''.
Aþýklýk geleneði ise ''genellikle bir usta Aþýðýn yanýnda yetiþirler.
Ondan hem usta deyiþlerini hemde sanatýn icrasýna iliþkin yol yöntemleri öðrenilir.
Aþýk meclislerinde,kahvelerde bu ustalarýn sanatlarýný icra ediþ biçimlerini yeterince kavradýktan sonra ,usatalaþan Ozanlarda kendilerine çýrak alýrlar ve gelenek bu þekilde devam eder.
Ýþte bu geleneði devam ettirenlerden biriside bizim içimizde kendisini adeta gizlercesine Amsterdam'da yaþamaktadýr.

Esas adý Muammer Çalar olan aþýðýmýzýn mahlas ismi ''Aþýk Çaðlari 'dir.
Uzun zamandýr Amsterdamda yaþamasýna raðmen onunla tanýþmak
ancak geçen sene gerçekleþti.
Elinde bir kaset omuzunda sazýyla Türkevi derneði lokalinde buluþtuk.
Mütavazi kendini pek anlatmayan ,takdim etmeyen,övmeyen bir tip.
Onun için olmalýdýrki ayný þehirde yaþamamýza ve kültür sanat iþleriyle uðraþmamýza raðmen ancak yeni tanýþabildik Aþýk Çaðlari Ýle.
Aþýk Çaðlari Karaman'ýn Morcalý köyünde dünyaya gelmiþ.
Ýlkokolu bu köyde bitirmiþ ve 1980 yýlýnda aile birleþimi çercevesinde babasýnýn yanýna ,Hollanda'ya gelmiþ.
Nerden geliyor bu aþýklýk geleneði sende ? Soruna verdiði cevap aynen þöyle:
Ýlk okula devam ediyordum .Babam Hollanda daydý Annem okuma yazma bilmezdi.
Ben ise okuyabildiðim ve yazabildiðim kadarýyla Annem ile Babamýn arasýnda bir iletiþim aracýydým.
Babamdan gelen mektuplarý ben okurdum evde.
Annemin mektuplarýnýda genellikle ben yazardým babama.Katiplik yapardým.
Annem bu mektuplararýn arasýna gurbetteki babama destanvari metinler yazdýrýrdý.
Bütün bunlarý kafasýndan bilirdi annem.
Bu maniler benim üzerimde müthiþ etkiler yaptý.Bende þiirler yazmaya baþladým Merak sardý .O gündür bu gündür
bir þeyler yazmaya ve söylemeye devam ediyorum.

Peki Muammer Çalarýn annesi bütün bu manileri,destanlarý nasýl ve nereden öðrenmiþti ? Oðul Çaðlari bu sorumuzada þöyle cevap veriyor:
Annem Karamanlý Aþýk Mevlevi -Nuri Uzun'un kýz kardeþidir.
Dayým Nuri Uzun tanýnmýþ bir Mevlevi ve þair ozandýr.
Dolayýsýyle Aþýklýk ve þairlik aileden gelen bir özellik olsa gerek''.

Yukarýda da belirtildiði gibi aþýklara ya bir üstad ya bir meclis tabiri caiz ise bir isim bir ünvan ,Mahlas verirler.
Aþýk Çaðlari Mahlasý nasýl oldu sorumuza Çaðlari þu yanýtý veriyor.
Karamanda aþýklar kahvesi (derneði) vardýr. burada her yýl aþýklar þöleni düzenlenir
Ustalar,çýraklarýný denerler,aþýklar meclisinde aþýk atýlýrlar ortaya
gençlerin ürünleri hünerleri bir juri tarafýndan deðerlendirilir ve ödüller verilir
iþte böyle,Karaman'da yapýlan bir yarýþma,1987 yýlýnda ben de bir þiirimle derece aldým
ve juri bana o gün Aþýk Çaðlari ''Mahlasýný verdi.
O gündür aþýklar dünyasýnda böyle anýlýr oldum.

Çaðlarinin ödül kazanan HAMDOLSUN adlý þiiri Þöyle

****
Gönül atým girdi dostun baðýna,
Çoban oldum ormanýna,daðýna.
Bir damladan aktýk dost ýrmaðýna,
Sel olup çaðlayýp aktýk hamdolsun...
****
Aþk menendin içip nâra garýldýk,
Ne o dosta küsüp,yâra darýldýk,
Toprak idik takla,takký yarýldýk
Ýkilik kininden geçtik hamdolsun...
****
Arýyýz,uçarýz kýrmýzý gül'e,
Güller nazik ola dertli bülbül'e,
Çaðlarim der,ahvalimiz kâmil'e,
Sual edip açtýk,açtýk hamdolsun.
****
Aþýk Çaðlari artýk kendisine bir görev verildiðine inanýr ve çalýþmalara baþlayýp eserlerini
çeþitli gazete,dergi,magazin ve antolojilerde yayýnlar.
Çalýþmalarýnda artýk iþlediði temalar ,konular ,demokrasi,insan haklarý,barýþ,hoþgörü,eþitlik,ezilmiþliðe isyan vb.üzerine yoðunlaþýr.
Çaðlari Karamanlý olduðunu hiç bir zaman unutmaz.
Karaman onun için Yunus'unda yaþadýðý bir belde olmasýndan bir okadar daha önemlidir
ve bu sevgiyi þiirlerine yansýtýr.
******
Karaman'da yaþadýðýn topraklardan,
Kalktýmda geliyorum, Yunus emre'm..
Morcalý deresinde,deli çaylardan,
Aktýmda geliyorum Yunus emre'm...
******
Hoþgörü adeta Çaðlari ile eþ anlama gelmiþtir.
Onlarca belki yüzlerce þiirinde hoþgürü ve toleransý anlatýr,dile getirir Çaðlari.
Mevlana felsefesinde olduðu gibi hepimiz biriz öyleyse bu didiþme
bu boðuþma niye diye sorar.

******
Adem'den,Havva'dan geldik biz cihana,
Bakma farklý lisan dil konuþtuðuna..
Dünya insanlarýnýn tüm mutluluðuna,
Eþitliði yazýn,yazýn ta ilk baþlara.
******
Çaðlari'nin eserleri özellikle ''Lütfi Peþket ,Mürsel Sinan,Sebahattin Öztütüncü ve diðerleri tarafýndan türkü,þarký ve ilahi olarak bestelenip okunmaktadýr.
.1998 TRT radyo kim ne demiþ 1999 TRT allý turnam
2000 Kanal 7 gönüldaðý proðramý,2001 TRT alo Türkiyenin sesinde toplam 22 eseri yer almýþ.
1997 Hoþgörü adlý müzik kaseti 2000 Þiir antolojisi ve gurbetten sýlaya þiir kitabýný
yayýna hazýrlamýþ olan Aþýk Çaðlari Mesam ve Anasam üyesidir.
Amsterdam'da hayatýný sürdüren Aþýk çaðlari son günlerde yoðun bir þekilde yepyeni türküleriyle ikinci kasetini hazýrlamaktadýr.
Anadolu kültürümün bu geleneðini her türlü ilgisizliðe,takipsizliðe raðmen yaþatan ve devam ettiren Çaðlari'lere selam olsun

Veyis Güngör
12 07 2003