“Geri kalmýþ toplumlar,kadýnlara verdikleri eza nispetinde yok olacaklardýr.” Bilgi Kitabý, Fas. 2

Ýstatistiklere göre Türkiye’de aile içi suçlarýn yüzde 87’sinin kadýna karþý iþlendiðini ve her ay beþ kadýnýn namus cinayetine kurban gittiðini biliyor muydunuz?

Ne kadar doðal geldi size deðil mi? Okurken de hiç þaþýrmadýnýz büyük ihtimalle. Her ne kadar bana bu beþ rakamý az gibi geldiyse de... Neyse, sonuçta istatistiklere göre bir bilgi bu.

Bu arada, Türkiye’de ‘Kadýnýn Ýnsan Haklarý – Yeni Çözümler Vakfý’ diye bir vakfýn varlýðýndan haberiniz var mýydý?

Böyle bir vakfýn varlýðý ne güzel diye düþünebilirsiniz ama isimdeki ‘kadýnýn insan haklarý’ tabiri dikkatinizi çekti mi? Ben ilk duyduðumda, ‘ne demek bu?’ dedim. Daha çocuk çaðlarda ilköðretim yýllarýnda öðrenmez mi herkes, anayasada bile belirtildiðini, insanlar arasýnda dil, din, ýrk ve cinsiyet ayrýmý yapýlamayacaðýný? Ayrýca bunun zaten böyle olmasý için anayasada olmasý bile gerekmez bence, ama vardýr iþte. Buna raðmen ‘kadýnýn insan haklarý’ diye bir tabire gerek duyulmasý düþündürücü olmalýdýr.

Mayýs ayý sonunda ‘Yeþil Kraliçe’nin ‘Aile Ýçi Þiddete Sessiz Kalma’ kampanyasý için Istanbul’a geleceðini okuduðumda heyecanlandým. Kimdi bu ‘Yeþil Kraliçe’? Neydi bu kampanya?

Dünya kadýnlarýnýn ‘Yeþil Kraliçe’ diye tanýmladýðý Anita Roddick , 62 yaþýnda, Body Shop’un kurucusu, çevreci, aktivist, kadýn haklarý savunucusu. Öðretmen olan Anita Roddick þair ve yazar eþi Gordon Roddick uzun bir yolculuða çýkýp onu iki çocuðuyla yalnýz baþýna býrakýnca para kazanýp çocuklara bakmak için evinin garajýnda bahçesinde yetiþtirdiði bitkilerden kremler üretip, geri dönüþümlü, ucuz ve küçük ambalajlar içinde satacaðý bir dükkan açmýþ. Body Shop böyle ortaya çýkmýþ. Sonra iþler iyi gitmiþ ve büyüdükçe büyümüþ bugün dünya çapýnda iki bin maðazaya sahip saç ve cilt bakým ürünleri satan bir zincir haline gelmiþ.

Aslýnda bu firma bir kozmetik firmasýndan çok bir ‘iletiþim’ firmasý, hatta bir ‘kitlesel eðitim silahý’ Anita Roddick için. Firmanýn ilk kampanyasýný belki hatýrlarsýnýz: ‘Balinalarý kurtarýn’. Bunun ardýndan amaç bu dünyada mutlaka ve acilen kulak verilmesi gereken þeylerden söz eden bir að oluþturmak olmuþ. Ýnsan ve hayvan haklarý ve çevreciliðin yüksek sesle tartýþýldýðý bir iletiþim platformu þimdi Body Shop.

Aktivist ruhunu ve bitmek bilmeyen enerjisini hayatýnýn amacý ve ölüme karþý bir alternatif olarak açýklayan Anita Roddick Haziran baþýnda ‘aile içi þiddete sessiz kalma’ kampanyasý için Türkiye’deydi. Body Shop’un Türkiye’de yedi maðazasý var. 90’lý yýllarýn sonuna kadar Türkiye’de insan haklarý ihlalleri gerekçe gösterilmiþ ve Body Shop açýlmamýþtý. Anita Roddick’in kiþisel servetinden Uluslararasý Af Örgütü (Amnesty International) ve Greenpeace dahil pek çok vakfa ve 180’e yakýn hayýr kurumuna gelir saðlýyor Body Shop. Uluslararasý Af Örgütü Türkiye’de cesaret verici þeyler olduðunu söylüyormuþ artýk.

Aile içi þiddet yalnýz Türkiye’de deðil dünyanýn pek çok ülkesinde var, hatta hiç ummadýklarýmýzda bile. Body Shop’un bulunduðu tüm ülkelerde ‘aile içi þiddete sessiz kalma’ kampanyasý yapýlýyor. Amerika ve Kanada’daki kampanyalar sayesinde yasalar deðiþmiþ ve Ýngiltere’de de epey geliþme kaydedilmiþ.

Ev içindeki þiddet suçtur ve bu sadece fiziksel anlamla sýnýrlý kalmaz, duygusal, seksüel, finansal, sosyal þiddet de olur, sözle hakaret de þiddettir diyor Anita Roddick. Þiddetin toplumun belli bir kesimiyle sýnýrlý kalmadýðýný, doktorlarýn ve profesörlerin bile þiddet uyguladýklarýný vurguluyor.

Bu kampanyada kadýna haklarý ve davranýþlarýn ne zaman þiddet olduðu anlatýlýyor. Esas amaç eðitmek ve bilgilendirmek, ayný zamanda maddi anlamda destek olmak. 2002 yýlýnda yapýlan bir araþtýrmaya göre bu eðitime katýlan kadýnlarýn yüzde 93’ünün özgüveni artmýþ, yüzde 63’ü için aile içi fiziksel þiddet sona ermiþ, yüzde 22’sinde þiddet azalmýþ, yüzde 74’ünün aile içi kararlardaki etkisi artmýþ.

Anita Roddick Istanbul’a geldiðinde Türkiye’deki Body Shop maðazalarýnda satýlacak ürünlerin hazýrlandýðý ‘Mor Kâðýt Atölyesi’ni gezdi ve bilgi aldý. Yerel kadýn topluluklarý tarafýndan üretilen el emeði ürünler, geri dönüþüm kâðýttan üretilen defterler, dokuma çantalar, tiþört ve rozet gibi ürünler Body Shop tarafýndan satýn alýnýp bu maðazalarda satýlacak. Geliri de Kadýnýn Ýnsan Haklarý – Yeni Çözümler Vakfý’nýn eðitim gruplarýndan çýkan yerel kadýn giriþimlerine aktarýlacak.

‘Bir kadýn çok güzel olabilir ama söyleyecek hiçbir þeyi olmamak kadar sýkýcý bir þey olamaz’ diyen Anita Roddick’e göre ‘Üçüncü binyýl kadýnlarýn gülüþleriyle þekillenecek. Bir arada duran, birlikte gülen kadýnlar belirleyecek hayatýn geleceðini.’

‘Geri kalmýþ toplumlar, kadýna çektirdikleri eza nispetinde yok olacaklardýr’ bilgisini ne zaman okusam aklýma hep Afganistan örneði gelir. Sýrada kim var? Belki Ýran ve diðerleri. Aklýnýzdan Türkiye geçti deðil mi? Hayýr, bence deðil. Neden mi?

Feministliðinin yaný sýra bir anaerkil düzen savunucusu olan Anita Roddick Türkiye’deki ‘müthiþ enerji’den çok umutluymuþ. Ne de olsa ana tanrýçalar diyarý Anadolu burasý, o ‘müthiþ enerji’nin doðduðu, çýktýðý nokta. Ben bu konuda bir gün Türkiye’nin silkinmiþ ve özüne dönmüþ olarak tüm dünyaya örnek olacaðýna inanýyorum, kim ne derse desin...