Günümüzün kelime avcýlarý olarak da nitelendirebileceðimiz þairlerin büyük bir çoðunluðu þiirlerini gece yazdýklarý gerçeðini dile getirmekte çoðu zaman rahat deðiller. Hayata þiir gözüyle bakabilmekte saklý kalmýþ þairlik peþinde koþmak ne kadar mutlu ediyor insaný? Uykusuz býrakan þey nedir ki þair gece olmadan bunu kaleme alamýyor? Ayýk olmanýn dayanýlmaz hafifliði nedir ki, gündüzün þaire ikram ettiði gecenin heybesinden çýkýyor? Ertelenen ve erteletilen þey karþýsýnda þair denilen de kim?

Bana göre þiir, "oturup þiir yazmalýyým"; "yarýna yetiþtirmem gereken bir þiir var" gibi cümleleri diyebilen birinin yüreðinden çýkmýyor ve çýkmayacak. Çünkü þiirin bir aþk hali olduðuna inananlar, imgeler dünyasýndan kendilerine düþen kýsmetin, “aþka sonu gelmez cümleler dizmek”le yeterli kalmayacaðýný hissedeceklerdir. Þiir evindeki tuðlalar arasýnda bir harç görevi gören imgeye þiirin kalbi dendiðini düþünürsek, bu kalbin her atýþý onu çepeçevre saran aþktan baþka ne olabilir?

Ân’ýn fotoðrafýný çeken þairin, hayata dair olan bu karelerin tab iþlemini yapmasý gereken zamanýn gece olduðuna nasýl çarçabuk karar verebiliriz? Hem gece dediðimiz þeyin þiir için bir sükunet hali olduðunu da nasýl reddedebiliriz? Uykuyla uyanýk olma arasýnda gezinen bir þey olduðu iddiasýný taþýyamayacak kadar deliþmen bir kimlik taþýyan þiir; bir yalnýzlýðýn, bir aþkýn, bir irfan sofrasýna oturmanýn ya da bir çýkmazda kalmanýn kalb çarpýntýsý hüviyetinde kendini resmeden þairle kelimeler ve anlamlar ikilemini doðurduðu, þiirin belirdiði ân için taþýnabilir bir iddiadýr.

Þiir, konusu ne olursa olsun, yazýlým aþamasý büyük bir derinlik olan, kelimelerinin bir an önce þiir metninde yer almak için þairin kelime dünyasýnda yarýþ ettiði karmakarýþýk bir sükunet ve ayný zamanda bir çokseslilik hali olmalýdýr ki bu mekanizmanýn hem mimarý hem de amelesi olan þair, hem þiir üretebilsin hem de bunu yaparken ortaya koyduðunu þiirin olmazsa olmaz mihenklerinde deðerlendirebilsin. Aslýnda þair bunlarýn hepsini ayný zaman içinde yapabilir, deðiþik zamanlara da bölebilir, erteleyebilir, zamanýn getirdiklerini de þiirin eteðine katabilir ve böylece þiirin anlam ve fonetik yelpazesini geniþletebilir. Ancak burada ilk olarak beliren bir tehlikeden haberdar olmalýyýz. Bu, þiirin ilk yazýldýðý andaki derinliði kaybetme ve bir süre sonra “þiir bitmiyor” korkusu taþýmamýza neden olan içteki çokseslilik hali karþýsýnda dýþtaki belirgin tekdüzeliðin kayboluþudur. Halbuki þairin “þiir bitmiyor” korkusunu taþýmasý “bugünün iþini yarýna býrakma” felsefesiyle tezattýr. Bütün bir ömre hitap edecek olan ve sonrasýnda þairin anlam dünyasýnda bizi gezindirecek olan bir þiirin beþ dakika içinde düþünülüp yazýldýðýný sananlar eþyanýn hakikatine aykýrý davrandýklarýndan bihaber olduklarýný da düþünmeliler.

Ýnsan psikolojisinde günün belli zamanlarýnýn insaný bedensel ve zihinsel olarak etkiliyor olduðu aþikarlýðýnda dinlek olan bir zihin þiir yazamaz. Çünkü þiir, biriken hayatla birlikte zihnin yorulan iniþli çýkýþlý þiir algýlama grafiðinde zaten vardýr. Sürekli hareket halinde olan ve bundan da fazla olarak yeni hareketleri ve algýlayýþlarý içinde barýndýran bir bilinçten ortaya çýkan ve þairin iþçiliðiyle yoðrulan þiir, zihinde ne kadar apayrý konularda olursa olsun þiir yorgunluðu altýnda ezilmek yerine o fazlalýðý kendince üretime çevirmeyi amaçlar. Bu anlamda kaleme dökülmemiþ dahi olsa yüz binlerce þiirden söz etmek mümkündür. Þiir zihni dinleniþe geçirme haliyken zaman þiirin yazýlýmýnda sükunet, sonrasýnda þiiri haykýran olmakta... Zihnin dinleniþe geçme provasý ile zamanýn bize sükunet deminden ân sunma cömertliði arasýnda þairin kelimelerin deðerini verme niyetinin bir sonucudur þiir. Ýster gece ister gündüz...

Düþünen ve düþünmek zorunda olan insaný bekleyen en büyük tehlike düþünme ve üretme yeteneðini faaliyete geçiremeyecek derecede aþýrý dinlek bir zihni taþýyor oluþudur. Hatta hiç yorulmamýþ bir zihni... Aslýna bakacak olursak esareti de burada baþlýyor insanýn. Hayata þiir gözüyle baktýðýmýzda, nasýl ki hayattan zevk alabilmekteyiz ayný þekilde etrafýmýzdaki herþeyin þiir olduðu hakikatini de bir bilebilsek þiiri kaðýda dökmeye de gerek kalmayacak kalbinizden ve dilinizden öte.

Þair, sürekli açýk tuttuðu þiir kapýlarýnýn eþiðinden hayata bakarken aslýnda sonu þiire varacak bütün birikimlere de geçiþ hakký tanýmaktadýr. Bu, “farkýndalýk” anlamýndadýr ve çoðu kimsenin görüp geçtiði fenomenlerin þairin açýk tuttuðu aðýnda teker teker þiir olarak birikmesidir. Þair kimliðinde olanlarýn tek farký, bunu yansýtabilecek kabiliyete sahip olmalarýdýr. Þairin ortaya çýkacak olan bir þiir için erken hareket etmesi, hatta mýsralarý erken bitirmesi þiir ve dolayýsý ile þair için iyi bir kanaat sayýlmamasýndan baþka “ham meyveyi dalýndan koparma sabýrsýzlýðý” olarak görünmekte.

Þiir, dibi gözükmeyen bir denizse þairin þiir oltasý okyanusun dibine yetecek kadar uzun, sabýrlý; bir metre derinlikte bir balinayý küçük kayýðýnýn peþinden sürükleyecek ya da iskeleye kaldýrýp atacak kadar saðlam ve heyecanlý olmalýdýr. “Saðnakta þemsiyesi yoktur hiçbir þairin” ve bütün þairler yalnýzdýr. “Gece / intihar sessizliðinin rengi”dir þair için. “Geceleri bütün þehir benimdir” deyip gündüz gözüyle bulamadýðýný gecenin kimini korkutan kimini sakinliðiyle baðrýna basan yalnýzlýðýnda aramaktadýr þair. Aradýðý þeyi bulamasa da geceyle avuntu her zaman için vardýr bir þairin gözlerinde.

Bedensel iþler gündüz, zihinsel aktiviteler gece yapýlýyor ve yapýlmalýdýr dememiz ne net bir söylemdir ne de bunu söyleyebilecek kadar insan düþüncesine hükmetme gücümüz var. Evet, þiir zihinsel bir eylemdir lakin insanýn baþta kalbi olmak üzere bütün uzuvlarýnýn da direkt ya da dolaylý olarak bu þiir semâ’sýna katkýda bulunduðunu hissedebiliyoruz. Þiir taþýmakta zorlandýðýmýz þeyin küçük ve parlayan yansýmalarý deðil midir. Þairin varlýðýyla övündüðü þiir, onu yazdýktan sonraki zamanda deðil, yazýlýmýnýn bittiði ân’ýn sonunda ve þiirin o hal ile hemhal olduðu her demdedir. Kimi þiirlerin bu taraflarýyla sadece mazide saklý kalýyor olmasý dünün þiir birikimini yarýn için yaþamayacak olduðumuz anlamýna da gelmiyor.

Peki ne oluyor da þiir gece yazýlýyor? Bir þair yaþayýp yazdýðýný da iddia ettiðine ve gece þiir yazdýðýna göre demek ki gündüz yaþadýklarýný yazýyor. Ancak bunu kesin çizgilerle elbette sýnýrlandýramayýz. Gece hiç olmayacak olsa þiirin olmadýðý bir hayatla mý karþý karþýya kalacaðýz? Hayýr.Yorgun düþen bir býldýrcýn gibidir þiir. Makamýnýza bir yaðmurlu gece de düþse yine de onu gidip bulmanýz, eðilip almanýz gerekir. Bununla birlikte birçok eylemi ayný anda ne yazýk ve ne büyük mükafattýr ki yapamýyor insan. Þairin de þüphesiz iç ve dýþ dünyalarý arasýnda akmak isteyen bir aþk halidir þiir. Ýç dünyanýn sürekli artan þiirsel zemininden çýkmak isteyen þiir, dýþ dünyadan kendinin zýttý miktarýnca sakinlik ve kendi içindeki sýra bozuþlarýn, öne çýkmalarýn, sabýrsýzlýklarýn tam tersine dýþ dünyadan kendini nakýþ nakýþ iþleyecek, bir anlam ve ahenk katacak bir þairle ortaya çýkacak olan için tekdüze, monoton, hareketsiz, yeni algýlara açýk olmayan bir ortamýn hazýrlamasýný istiyor. Bunu seher vaktinde ve gecede bulduðunu söyleyenler var. Belki de bir eþref saati... Biri günün baþlangýcý diðeri bitiþi. Diðeri kendine has bir mekansýzlýk zamaný... Baþlangýç noktasýný nedense þair dediðimiz bu daðýnýk insanlar sürekli kaçýrýrlar ve nedense gündüz onlar için geç baþlayýp bitmek bilmez. Paylaþýlmaz ve bohemliði isteyen bir yapýnýn azabýný hissederler ama bunu býrakmak ta iþlerine gelmez. Bu daha çok bugünün þairleri hatta geç kalemleri için þaþmayacak kadar ilginç bir nitelemedir. Ancak elbette onlarýn da örnek aldýklarý fildiþi kuleler vardýr. Mekansýzlýk zamanýysa þairden þaire deðiþen ve ortak noktayý bulamayýþýmýzýn nedeni olarak önümüzde duran ân...

Kendiyle baþbaþa kaldýðýnda çekildiði uzletin bir neticesi ve hatta bu uzletin baþlatýcýsý konumunda saydýðýmýz kimi nesneler de þairin kendiyle olan halvetinde sonu gelmez bir þiir derinliði olabilir. Ancak bunun için bir vakti tayin etmek ya da bazý nesneleri özellikle seçmek ve seçilmesini istemek þiire bir zorlamadýr. Buradaki hassas yapý insanýn bu nesnelerin duraðan ve kendi içinize dönmenize yardýmcý olabilmesidir. Bir gökyüzü hareketsizliði, bir deniz sadeliði, bir akþam kýzýllýðý ya da bir orman ferahlýðý gündüz þiir yazanlar için bir bereket ân’ý olabilirken; bir bardak çayýn, bir dal sigaranýn kendine getirdiði ve þiire düþürdüðü þairler de yok deðil. Ama hepsi diyebileceðimiz kadar çoðunluðu oluþturan þairler, “gece ve þiir”i ayrý düþünememiþlerdir. Þiiri hem gece yazdýlar hem gece okudular. Belki de böylelikle devam edecek. Kim bilir belki de yakýn bir gelecekte þiir geceyle olan baðlarýný ayýracak ama bu, geceyi gündüzle kýskandýracaðýný söyleyen bir þiir hayali olarak gözüküyor þimdilik.

“Þiirin yazýlýmý öne alýnamaz ama ertelenebilir” görüþünü savunanlar þiirlerini gece yazmýþ olmalarýna da böylelikle bir neden bulmaktadýrlar. Çünkü onlar hayatýn meþgaleleri arasýnda kendi içlerine dönemiyorlar ve bir an dönseler bile bu sürekli kesintiye uðruyor. Doðal olarak yazýlmasý gereken toparlanamýyor ve þiir kayboluyor. En azýndan biz öyle sanýyoruz. Oysa yazýlýrken ertelenen bir þiiriniz varsa siz zaten onu yaþadýnýz ya da onu sona erdirecek irade sizde vardý. Geceye þiir ertelemek bu açýdan doðru olabilir ama ertelenmiþ þiirlerin ilk yazýlma ihtiyacý hissettirdikleri ân’a biz "ilham geldi" diyoruz. Ve erteleniyor. Bitmiyor þiir. Halbuki baþka bir zamana býrakýlmasa þiir doðal haliyle düþüncede deðil de dile dökülmüþ olarak kendini gösterse "ilham geldi" yerine "þiir geldi" diyeceðiz. Dolayýsý ile, bu hal üzre ancak "þiir yazdým" diyebiliyoruz.

"Þiir söyle"mek var bir de. Ezberlenmiþ bir þiiri okumak deðildir þiir söylemek. Yeni bir þiirin dile dökülmesidir þiir söylemek. Sormak gerekir: Acaba nasýl bir düþünce yapýsýdýr ki her an bir þiir üretebiliyor ve bu þiirlerle asýrlarca kalabiliyor? Edebiyatýmýzda bunun güzel örnekleri var ve bu sadece geceye ait deðil; hatta gündüz gözüyle ortaya çýkan bir varlýk þiiridir çoðu zaman.

Bugün daha çok ferdi çýrpýnýþlar içinde kalan þiirimiz dünün þiir zirvelerine diktiði bayraklarý aramaktadýr. O zamanlar þiir bir cezbe halini alabiliyordu. Mutasavvýf þairlerin kendi içlerine döndükleri an zikr anýydý; bu da geceye yansýyordu. Halbuki bugün, þiir peþine düþülmeden saklandýðý yerden çýkmayacak kadar anlaþýlmaz bir yapýya büründüðü gerçeðini hangi þairin þiarý kabul etmekte tereddüt etmiyor. Bunda þiirin yazýlým ân’ýnýn deðil þiiri yaþayýp yaþamýyor olmanýn çok büyük bir etkisi var.

Gelenekten kopan, toplumsal birliktelikten uzaklaþýp bireysel bir dünyaya açýlan bu günün þiiri elbette bir yalnýzlýk isteyecektir yazýlýrken. Bütün yakýnlarýnýz þiir yazýldýðý anda sizin için birer unutulandýr. Bu, "þiir ân’ý unutuþu" olmalýdýr ki hayat boyu algýlayýþlarýn ve son olarak þiiri isteyip dýþarý atan, paylaþýma açan yeni birikimlerin farkýna varabilsin þair. Bunu ister gecede yakalayýn ister gündüzde. Nesneler sizi içene de çekebilir kendinden de uzaklaþtýrýr. Unutmayýn ki kör olsanýz bile þiir döküleceði ân’ý sizden çok daha iyi biliyor. Þiir heybeniz ne kadar dolu ise okurunuza ve dinleyeniniz olarak gözüken misafirlere o kadar lezzet sunabilirsiniz.

Bu hal üzre geceden þiir çýkabilirken, þiirden ne çýkýyor makamýnýza? Gece mi birikiyor yoksa þiir mi?