Sanatçýnýn iþlevsel tanýmý bilinci neþelendirmektir. -Max Eastman |
|
||||||||||
|
Geçenlerde bir vakýfta “felsefe konuþmalarý” yapmam önerildi.Kabul edip hazýrlýklara baþladým.Ýlk olarak Sokrates’ten baþlamaya karar verdim. . O günler yazdýðým öyküler için bazý yayýnevlerinin kapýsýný çalýp umutsuzca geri döndükçe, ürettiklerinin basýlý duruma getirilememesinin nasýl acý verdiðini de yaþýyordum. Yaþadýðým sorunla Sokrates paralellik kurdum hemen. Kiþiliðine ve söylediklerine iliþkin çok geniþ bilgi olmasýna karþýn neden yazýlý belge býrakmamýþ, tek satýr yazmamýþtý Sokrates. Bilginin en yüce erdem olduðunu öðütlerken, ayný bilginin kalýcýlaþmasýnýn yazmaktan geçtiðini fark edememiþ miydi ? Bu gerekçe pek de olasý deðildi. Babasý heykeltýraþ ,annesi ebeymiþ. Varlýklý bir aileden gelmemesine karþýn Atina’da ilköðretim parasýz ve zorunlu olduðu için iyi de bir eðitim (günün koþullarýna göre) almýþ. Demek ki düþündüklerini yazýya dökecek ölçüde okuma yazma biliyormuþ. O halde hangi nedenlerle yazma bilgisini, yazý kanalýný kullanmamýþ sorusu takýlýverdi aklýmýn bir köþesine. .Jimnastik, þiir, astronomi, gramer, matematik öðrenmiþ. Baba mesleði olan heykeltýraþlýkta da iyiymiþ. Zahmetli olmasýna karþýn heykel yapmýþ da, yazmayý denememiþ. Hangi akla hizmet için sözlerine ve heykele verdiði önemi yaþamýndan ve sözlerinin kalýcýlýðýndan esirgeyecek kadar cimri davranmýþ. Yaz, kýþ sýrtýnda büyük ve eski bir paltoyla, yalýnayak dolaþýrmýþ. “Sokrat’ýn nasýl bir hayat sürdüðü bilinmiyor.Ýþ yaptýðý duyulmamýþ, yarýný düþündüðü görülmemiþ. Öðrencileri sofralarýna onur vermesini istediklerinde onlarla birlikte masaya oturur, saðlýklý ve güleç olduðundan, çevresindekiler arkadaþlýðýndan hoþnut kalýrdý. Ama karýsý ve çocuklarýný yüz üstü býrakmýþtý; bu yüzden evde rahatý, huzuru yoktu.Karýsý Ksantippe’ye göre, Sokrat, bir iþe yaramaz tembelin biriydi.” (Felsefe Kýlavuzu- Will DURANT) Buradan çýkardýðým ilk sonuç, Sokrates yoksulluðun kurbaný olmuþtu. O zamanlar basýlý evrak kaç paraya çýkardý ve anlaþýlan o ki; Hiçbir zaman Sokrates bunu karþýlayacak güce sahip olmamýþtý. Bu nedenle matbaalarýn kapýsýndan bile bakmamýþ olmalýydý. Ama aklýndan geçirmiþtir diye düþünüyorum. Büyük olasýlýkla beðenmediði bir çok düþünürün kitaplarýnýn çýktýðýný görünce üzülmüþtür bile. Cemil SENA, Filozoflar Ansiklopedisi’nde “Sabaha dek kadeh çarpýþtýrýlan büyük þölenlerde þarabýn etkisiyle konuklar uyuya kaldýðý zaman, o, bir kenara çekilir; güneþ çýkýncaya dek düþünürdü. Hiç bir çalýþma ve yorgunluk onun gürbüz vücudunu sarsmazdý” yazýyor. AnaBritannica-Cilt 19 “Sokrates’in kiþiliðinin ilk çað yazarlarý arasýnda en çok dikkat çeken yaný mistik tutumuydu.Sýk sýk kendinden geçerek saatlerce hiç kýpýrdamadan dururdu. Ýçinde bir daimonion (küçük cin) bulunduðunu, yanlýþ bir davranýþa yeltendiði zaman kendisini uyardýðýný söylerdi” Bunlardan çýkardýðým iki sonuç var; birisi, Sokrates’in yazmamayý ilke edindiði.Ýkincisi ise tembelliði. Bedeni ve dimaðý çelik gibi saðlam olan birinin tembellik gibi bir hastalýðýnýn olmasý da kuvvetle muhtemeldir. Gerek karýsýnýn, gerekse dostlarýnýn anlattýklarýna bakýlýrsa, aylaklýk, hýrpanilik ve sadece konuþmayý yeðlemesi tembelliðinin göstergesidir.Bu tembellik ki, çalýþmasýný ve para kazanmasýný da engellemiþtir. Yine AnaBritannica’da “Retorikte usta olan Sokrat’ýn retorik (hatiplik sanatý) okutmasýný Otuzlar yasaklamýþtýr” yazýyor. Bu bilgiye ulaþtýktan sonra aklýmýza, kendince planlar yaptýðý bir döneminde yasaða karþý direnmemeyi, uslu yurttaþý oynamayý düþünmüþ olabilir dedirtir mi Yasaðýn nasýl bir bela olduðunu, yazýlý belgelerin baþa neler getireceðini hepimiz biliriz. Ancak Sokrates’in ölüme ve cezalara karþý olan tutumunu bilince, bu yasaðý, yazmasýna engel olmaktan fazlaca uzak ve öngörülmeyen ihtimal hanesine alabiliriz. . Kendi iradesiyle de, yönetimin baskýsýyla da yazýlý belge býrakmamýþ, hiçbir satýr yazmamýþ olan Sokrates, bu kadar açýk ve net biçimde günümüze nasýl ulaþmýþtýr sorusu da yanýt bekliyor. Denilecek ki Platon’un yazdýklarýný ve Nasrettin Hoca gerçeðini ne yapacaðýz. Sokrates’in çaðdan çaða yaþamasýný Platon’a baðladýk ve kurtulduk. Çaða yön veren onlarca ( Demokritos vd)düþünür tanýnmaz veya sudan nedenlerden, masumane birkaç satýr yazdýðý için lanetlenirken; içinde bulunduðu sisteme karþý geldiði için baldýran zehri içerek ölmesine karar verilen asi Sokrates kuþaktan kuþaða ulaþmayý nasýl becermiþtir.. Okullarda Promete destaný oynanamaz da, Sokrates’in Savunmasý birinci sýrayý alýr. Özellikle yurdumuzda, adeta kutsanarak en baskýcý rejimlerde bile yaþam öyküleri sahnelenmiþ, yaþamý özgürlük sembolü olarak dillere dolanmýþ ve erdemli yaþama kýlavuzu adýna örnek gösterilmiþ. Bu da ayrý bir yazýnýn konusu ve “Sokrates’in Vazgeçilmez Erdemi” baþlýðýyla ilerde sizlere sunulacaktýr .
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Murat M. UÐURLU, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |