Tarih: 27 Mart 2001
Saat: 23 25
Yer: Bostancý

Son ada vapuru 12'yi çeyrek geçe. Neredeyse bir saat var vapurun kalkmasýna. Zamaný nasýl geçireceðimi bilmiyorum. Meydandaki küçük parka ilerleyip bir banka oturuyorum. Oturduðum yerden arka taraftaki bankta oturan bir grup orta yaþlý adamýn sohbetine kulak misafiri oluyorum. Tanrý, din, bilim üzerine hararetle tartýþýyorlar. Ýçlerinde en çok konuþaný diyor ki: "Ben bilime inanmýyorum zaten. Bak televizyona. Ýnsanlarý evlerine hapsediyor." Bir diðeri de ayný heyecanla baþka beylik laflar söylüyor. Diðerleri sanki daha önce ayný laflarý yüzlerce defa duymamýþlar gibi çoðunlukla dinliyorlar, nadiren konuþuyorlar.

Bir kara kedi geçiyor önümden. Ona doðru bakýnca, bana doðru seðiriyor. Yiyecek bir þey veririm belki diye. Ellerimin boþ olduðunu anlamasý bir kaç saniye bile sürmüyor, hemen yoluna devam ediyor. Aklýma üzerine 19 yaþýnda beste yaptýðým uçuk bir þiir geliyor:

"…Geçer sokaktan bakýþsýz bir kedi kara. Çuvalýnda yeni ölmüþ bir çocuk, kanatlarý sýðmamýþ..."

Ýkinci yeni akýmýndan bir þiir. Ve elbette pek garip. Anlamsýz. Þairi Ece Ayhan. Henüz bir çocukken ablasý intihar etmiþ, derin olarak etkilendiði bu ölümün bir ilgisi var mý yazýlanla? Ablasýnýn hayali mi bu çuvalda giden? Ama sanýrým ablasý bir kedinin çuvalýna sýðmak için çok iri sayýlacak yaþtaydý intihar ettiðinde. Zannetmiyorum bu olayla bu þiirin bir ilgisi olduðunu, hatta belki de Ece Ayhan þiirlerinin herhangi bir düz anlamlarý olduðunu. Yazmak istediði gibi yazmýþ olmalý, elbet kendisine sormak lazým.

Bir çocuðun ölümü, çocukla melek benzeþtirmesi, bakmadan geçen bir kara kedi… Þairin istediði yere çekilebilirsek –ki Ece Ayhan þiiri ile oldukça zordur bunun gerçekleþmesi- kuvvetli bir çaðrýþým ve hayal gücü görüntüleri uyaran bir etkisi olabiliyor kimi zaman Ece Ayhan þiirlerinin. Hayal gücü görüntüleri: Ýmgelem gibi halka ulaþamamýþ veya imajinasyon gibi yerleþmesi lüzumsuz bir yabancý kelime yerine kullanýyorum bu üç kelimeyi. Ýmgelem kelimesinin tutulmuþ olmasýný yeðlerdim, ama öylesi çok bilmiþ çaðrýþýmlar uyandýrýyor ki bir çoklarýnda bu kelime, tuttuðum notlarda bile kaçýnýyorum kullanmaya. Ýþte bu da kelimeler dünyasýnda ölü doðuma güzel bir örnek sayýlabilir. Umarým haksýzýmdýr bu konuda.

Ece Ayhan’a þiirinin ne anlama geldiðini – bize özgü, entelektüel olmayan bir dille- sorsaydýk... Tahminim bize kýzardý þiirini anlamaya çalýþtýðýmýz için. Þiirin anlamýn ötesinde bir ses ahengi olduðu hakkýnda bir söylev dinlerdik belki. Belki ölmüþtür o adam, neden o þiiri o þekilde yazdýðýný kimse bilemeyecek.* Þu anda benden baþka Ece Ayhan þiiri üzerine hiç kimse oturup bir þey yazýyor veya düþünüyor mudur acaba? 50 veya 100 yýl sonra kimse bilecek mi onun adýný? Týpký benim çektiðim acýlarý hiç kimsenin bilmeyeceði gibi... Varoluþun notlarýný tutmaktan öte bir suçu olmayanlara toplumun biçtiði deðerin ifadesi onca acý...

Ama hakkýný vermek lazým, o þiirlerin üzerine beste yapmasý keyifli ve kolay oluyordu, -itiraf etmeliyim ki- þiirleri pek takmadýðýmdan. Çoðunun bir dizesini bile hatýrlayamýyorum þu anda, ama melodiler hala kulaðýmda. Belki ben doðmadan ölmüþ aðabeyimi düþündürdüðü için veya -daha büyük bir olasýlýkla- gözümde canlandýrdýðý çýlgýn görüntü sebebiyle aklýmda kalmýþ þiirin o dizeleri, yoksa pek etkilendiðimden deðil. Ama þairinde amacý bu deðil miydi zaten?

20’li yaþlarýmda müzisyen olma planlarýmda o bestelerin üzerine bir fýrsatta kendi yazdýðým sözleri yerleþtirmek vardý. Hiç bir zaman olmadý. Güzel bir aný olarak aklýmda yaptýðým besteler ve onlarý 8 kanal kayýt yapan synthesizer ile kaydederek geçirdiðim günler. Baþkalarýnýn –en baþta kendi kardeþimin- daha iyi müzik yapýyor olduðuna karar verdim ve müzikle ilgilenmeyi kestim. Benim gibi fazlasýyla rasyonalist bir insan için tutarlý bir düþünce; zamanýn ve emeðin boþa harcanmamasý için bir iþi en iyi yapabilen yapmalý. Ama o bestelerin benim için yerleri ayrý. Benden baþka neredeyse kimsenin dinlememiþ olduðu, büyük ihtimalle hiçbir yerde kayýtlý olmayan, notalarýnýn yazýldýðý defter çoktan çöpü boylamýþ besteler.

Benimle birlikte kaybolacak, kaybolmaya çoktan baþlamýþ beste kýrýntýlarý. Kime ne? Zaten yeryüzünde kendi bedenimizi yaþatmak ve genlerimizi gelecek kuþaklara iletmekten öteye gerçekten neyin önemi var ki? Bu cesedi taþýmakla yükümlüyüm, gerisi bahane. Üzerinde o kadar durduðumuz mutluluk bile bir amaç olamaz hayatta. Hayatta ne kadar mutlu olacaðýmýz bile büyük oranda genlerimizle belirlenmiþ, gerisi biraz çevre, biraz çaba, biraz da þans. Doðanýn bizden beklediði mutlu olmamýz olsaydý, bunu saðlayacak genlerle doðardýk. Endiþe cinsel isteði artýrýr, böylece daha endiþeli bir kiþinin huzurlu bir insana göre genlerini gelecek kuþaklara artýrma þansý artýyor. Genler baþarýlý bir þekilde sonraki kuþaklara aktarýlýyorsa, baþka bir deyiþle ne kadar çok çocuðu hayatta kalýyorsa veya çocuklarýnýn da hayatta kalma þansý ne kadar yüksekse, o kadar baþarýlý o canlý yaþam savaþýnda. Bir bakýma kapýcý Murteza, hayatta olan sekiz çocuðu ve 15 torunuyla Süleyman Demirel’den daha baþarýlý bir hayat geçirmiþ, deðil mi?

Zavallý bireyin mutluluðu ile onun genlerinin, yani asýl komut belirleyicinin amaçlarý ne kadar farklý! Endiþeli bir hayat mý geçirmiþ, yoksa nirvanaya mý ulaþmýþ, milyarlarca dolarý mý olmuþ, yoksa Pakistan’da bir su borusunda pinekleyerek mi geçirmiþ günlerini. Hayatta kalan ve yeni nesiller verecek çocuklarý olduktan sonra hiç fark etmez. Doðanýn baþka bir derdi yok bizimle ilgili.

Yanlýþ anlaþýlmasýn, çevremizi ve hayatýmýzý güzelleþtirmek için gösterilen çabalarýn, insancýllýðýn, kendimize ve baþkalarýna karþý sorumluluklarýmýzýn bir anlamý olmadýðýný savunmuyorum. Bende bunlar için uðraþ veriyorum hayatýmda. Üstelik bu çabalar elimizdeki onca boþ zamaný nasýl geçireceðimiz sýkýntýsýndan kurtarýyor bizi. Týpký vapuru beklerken oturduðum yerden bir kaðýt parçasýna bunlarý yazmamýn keyifsiz olabilecek bir bekleyiþi keyifli hale getirmesi gibi. Fakat bizim için bir anlamý bulunduðunu düþündüðümüz her þeye bizim o anlamý yüklediðimizi unutmamakta bütün hüner. Kýsacasý hayatýmýzý daha güzel, yaþanmaya deðer yapacaðýz diye göbeðimizi çatlatmaya gerek yok. Dünyada çok fazla yanlýþlýk var, bizim çabamýz çoðunlukla akýntýya kürek çekmekten ibaret. O yüzden bir þeyler yapmayý kafaya takmadan sakince bekleyebilmek en zoru ve doðrusu. Elimizde olan þu kýsa yaþam süresinde gökyüzündeki yýldýzlarý seyretmekle, bir bardak suyu tadýna vararak içebilmekle yetinebilmek gerçek beceri. Kafaya vapurun kalkmasýna kaç dakika olduðunu takmadan.

Susadým. Bakkal aramak amacýyla oturduðum banktan kaktým.

23 45

Ýstasyonun önünden geçtim. Saat hala 22 45'i gösteriyor. Yaz saatine geçildiðinin ya farkýnda deðiller, ya da deðiþtirme zahmetini kimse göstermek istememiþ. Bir hafta geçti üzerinden ama ne fark eder? Gerçekten, iþlek bir istasyondaki bir saat yanlýþ zamaný gösteriyor olsun ne fark eder?

23 50

Suyu aldým, bankýma döndüm. 23 45'in kýsa notunu yazdým biraz önce. Yoldan geçen bir çocuk baðýrarak arabesk bir þarký söylüyor.

23 55

Oturduðum yerden bu sefer baþka bir banktaki birinin cep telefonu konuþmasýna kulak misafiri oluyorum. Baðýrýyor resmen, duymamak mümkün deðil. Parktakilere hayatýnýn reklamýný yapýyor: "Gülþen'ciðim, bak ben sen kocana dön diye, aranýz düzelsin diye yaptým bütün bunlarý... Bak beni doðru anlamalýsýn..." Anlamsýz konuþmasý sürdükçe sürüyor. Aslýnda hiç sevmem insanlarý yargýlamayý, onlarý olduklarý gibi kabul etmeyi baþarýrým çoðu zaman. Fakat bu hiç tanýmadýðým adamýn sesindeki sahtelikten, yalancýlýktan keyfim kaçýyor.

Konuþtuðu kadýn anlamýyor mu yalan söylediðini adamýn? Elbette anlýyor olmalý. Belki umurunda deðil kadýnýn, hatta belki tercih ediyor yalanlar söylemesini. Belki böylesi onun içinde daha iyi, çok seyredilen sabun köpüðü diziler gibi renkli kýlýyor yaþamýný. Neden hemen aklýmýzda –þu anda benim aklýmda, ama toplumsal bilinçaltýmýzýn bir köþesine çakýlmadýðýný söylemekte zor bu düþüncenin- zavallý kadýn, nereden bulmuþ bu yalancý, iki yüzlü adamý þeklinde bir tepki doðuyor? Toplumsal bilinçaltýmýz kadýný güçsüz ve saf görmeye þartlandýrýlmýþ olduðu için mi? Doðrusu kimin kandýran kimin kanan; kimin haksýzlýða uðrayan kimin haksýzlýk yapan, kimin güçlü kimin güçsüz olduðunu anlamak o kadar da kolay deðil. Herkesin elinde farklý kaðýtlar var, herkes oyununu farklý kurallarla, farklý bir þekilde oynuyor.

Diðer banktaki orta yaþlý erkeklerden oluþan grup devam ediyor tartýþmalarýna. Þimdiki sohbet konusu Amerika. Konu deðiþmiþ fakat konuþanlarýn heyecanlarý ve hararetli konuþma tarzlarý ayný. Birileri bu adamlara söyledikleri basma kalýp laf baþýna para mý ödüyor?

24 00

Yan banktaki adam belki kendi tahmininden de olumlu geçen 5 dakikalýk cep telefonu konuþmasýnýn sonunu getiriyor: " Tamam Gülþen'ciðim, þimdi oraya geleyim mi, uygun mu senin için? ... Geliyorum, tamam 15 dakikada oradayým." Bu davet hiç hesabýnda yoktu anlaþýlan, seviniyor, sesinden belli. Banklarýn arasýnda çalýlar olduðu için daha önce yalnýz sesini duyduðum bu adamýn önümden geçerken kot pantolon üstüne beyaz gömlek giymiþ, top sakallý, hafif topluca biri olduðunu fark ediyorum. 30-35 yaþlarýnda. Zaferini bütün parktakilerle paylaþmak ister gibi, Türkçemizde mevcut olmayan bir nida ile baðýrýyor: "Yihhu, yihuuhu." Çocuksu, çok komik bir ses çýkardýðý...

Vapurun vakti yaklaþýyor, içtiðim onca sudan sonra çiþim de geldi. Ýyisi mi kalkmalý artýk.


* Bu notlarý yazmamdan bir yýl kadar sonra Ece Ayhan’ýn ölüm haberini okudum gazetelerden.