"Bizi biz yapan önyargýlarýmýzdýr." der Boris Vian. Karþý çýkmak mümkün deðil. En azýndan kendi adýma. Kaç kere ayný þey oldu, herhangi bir konu hakkýndaki, mesela kendimle ilgili varsayýmlarým, düþüncelerim hiç tahmin edemeyeceðim þekilde deðiþtiler. Hem de ben onlarý mezara giderken bile yanýma alacaðýmdan adým kadar emin iken. (Senem Onan)

"Bizi biz yapan önyargýlarýmýzdýr." lafýna karþý çýkmak mümkün deðil diye kesin bir yargý verip sonra "en azýndan kendi adýma" diyerek yumuþatmak. Sonra da deðiþen önyargýlarýndan söz etmek, onlarý mezara götüreceðinden eminken deðiþen... Önyargýlarýmýz deðiþiyorsa ve bizi biz yapan da önyargýlarýmýzsa, o zaman biz de deðiþiyoruz. Hangi biz biziz peki; önyargýlarýmýz deðiþmeden önceki mi, deðiþtikten sonraki mi... O zaman bizi biz yapan önyargýlarýmýz deðildir. Çünkü önyargýlarýmýz deðiþmiþ, biz de deðiþtik. O zaman? Hem "önyargý" diyorsak bu ya deðiþmezdirler ya da çok zor deðiþirler demektir, yani önyargýmýz deðiþtiyse önyargý deðildir; ya da, o zaman, önyargýmýz yoksa biz bir hiç miyiz?

Bunlar benim kafa karýþýklýðým deðil, ben neyin ne olduðunu biliyorum (ve bu bir önyargý deðil, ve buna raðmen deðiþmez); bu, yazarýnýn metne de yansýdýðý için fark edebildiðimiz kafa karýþýklýðý...

Bizi biz yapan önyargýlarýmýzdýr! 37 yaþýndaki bir arkadaþým daha dün, lüks bir ihtiyaçtýr dedi. Ýþsiz ve parasýz olduðu, yakýnda kirasýný ödeyemeyecek duruma geleceði için onu uyarmaya çalýþtýðýmda bu lafý etti. Violent Femmes konserine gitmiþtik; konserin yarýsýndan sonra girdiðimiz halde ve benim paramý da ödemeyi istediði için 70 milyon gibi bir para verdi. Ben böyle harcamalarýn þu durumunda lüks olduðunu söylemiþtim. Onun üzerine bu, en az Boris?inki kadar talihsiz lafý etti: "Lüks bir ihtiyaçtýr." Halbuki böyle lükslere para harcamasaydý en az üç dört ay, belki altý ay çalýþmasýna gerek kalmayacaðý bir yaþam sürebilirdi. Ama lüks bir ihtiyaçtýr dedi ve kredi kartý gibi kapitalizmin tuzaklarýndan söz ederken ben, bunun karakteri olduðunu söylemeye kadar götürdü iþi... "Lüks, benim karakterimdir..."

Güzel bir yemeðin bir insaný mutlu etmesini anlayabilirim ama güzel bir yemek olmayýnca insanýn mutsuz olmasýný anlayamam, peynir ekmekle de doyabilirsiniz. Güzel yemek yediðinde bunu standart yapmak saçma. Bu ukalalýk.

"Lüks, benim karakterimdir..."
"Bizi biz yapan önyargýlarýmýzdýr..."
"Tecrübeyle sabittir..."

Devam edebiliriz bu sürüye...
"Ýnsanlarý olduklarý gibi kabul etmek gerekir..."

Senem Haným, Boris Vian?ýn (genelleyeyim, bir edebiyatçýnýn) özel olmasý gerekirken genellenmiþ, mutlaklaþtýrýlmaya çalýþýlmýþ (halbuki mutlak felsefecinin iþidir) düþüncesini haklý bularak alýntýlýyor... Tabii ondan da hem çok emin: "karþý çýkmak mümkün deðil"; hem de aslýnda emin deðil...

Sözü baðladýðý konuda söze aykýrý bir þey söylüyor, sözü yalanlýyor kendi verdiði örnekte; ama bunun farkýnda deðil, sözü savunduðunu düþünüyor...

"Kendi önyargýmýza sahip çýkalým..."

Bu da Senem Haným?ýn lafý... Sahip çýkmak... Aynen benim arkadaþýmýn kendi lükslerine sahip çýkmasý gibi, parasý yokken bile... Lükslerine sahip çýkmak... Önyargýlarýna sahip çýkmak? Aslýnda üstü kapalý bir þekilde söylemeye çalýþtýklarý þu deðil mi: Kendi hatalarýna sahip çýkmak...

Önyargýlar hatadýr, doðru bir yargýysa da hatadýr. Doðruya yanlýþ yoldan gitmek insana çok þey kaybettirebilir. "Ýnþallah doðruyu bulamazsýn, çünkü yolun yanlýþ!" dediðim insanlar oldu... Doðruya çýkan yanlýþ yol, yanlýþ yolun doðrulanmasý riskini getirir.

Güneþ doðrudan yükselir.