Nairobi’ye ilk defa gidiyorsanýz, yemyeþil Afrika hayalleriniz, uçak iniþe geçtiðinde gördüðünüz uzun uzadýya sapsarý bozkýrlarla birlikte sona eriyor. Daha önceden televizyonda Kenya ile alakalý programlar izlemiþ de olsam, aslýna bakarsanýz daha yeþil bir yer bekliyordum. Þu bir gerçek ki, global ýsýnma ile birlikte ülkemizde de izleri barizce görülen çölleþme Afrika’yý sarmaya baþlamýþ. Eðer hala görmediyseniz en yakýn zamanda buralarý ziyaret etmekte fayda var!
Ýlk þoku atlattýktan sonra, kara Afrika’nýn en geliþmiþ ülkelerinden birinin bile ne kadar geri kalmýþ olduðunu fark etmek çok da zaman almýyor. Beyaz olmanýn verdiði üstünlük duygusu bir anda içinizi sarýyor, bu insanlara davranýþýnýzý otomatik olarak deðiþtiriyor. Hava alanýndan itibaren “Ne iþte yani! Kalktýk ülkenize geldik sizleri þereflendirdik” gibi davranýþlar içine giriveriyorsunuz. Ýþte o anda ülkemize gelen avrupalýlarýnda benzer hisleri, Türkiye’yi ziyaret ettiðinde yaþadýðýný çok rahat bir þekilde sezdim. Gelgelelim bizim havamýzý kýsa zamanda alýyorlar. Oraya gelen diðer beyazlar paþa paþa pasaport kuyruðundan geçerken, bizlerin kapýda vize almasý gerektiðinden sýranýn sonunda diðer Afrika ülkesi insanlarý ile sýra beklemeye baþlayýnca, tekrar ayaklarýnýz üzerine basmaya baþlýyorsunuz.
Bunlarda 19’yy da Afrika’da hýz kazanan kolonileþmeden nasiplerini almýþlar. Ýngilizler dünyanýn bir çok ülkesinde olduðu gibi, buraya da saðdan direksiyonlu arabalar ile sað taraftan iþleyen trafiði yerleþtirmiþler. Özgürlüklerini, 1963’den çok daha önceleri arabalar yaygýnlaþmadan almýþ olsalardý, belki alýþýk olduðumuz yönde bir trafikle karþýlaþýrdýk. Havalanýndan þehre doðru gelirken trafiðin bu ülkede de çözülmesi gereken öncelikli bir problem olduðu meydana çýkýyor. Zaten dar olan yollarýn sol þeridi, sürekli kenara çekip yolcu indirip bindiren minibüsler tarafýndan iþgal edildiðinden diðer araçlar sað þeritlere yýðýlýp trafigi kitliyorlar. Yol boyunca kavþaklarda bol bol polis gördüm, bu da geliþmemiþ ülkelerde istihdamý arttýrmak için kullanýlan yöntemlerden biri, ya ne kadar çok polis var.
Kirlilik, kalabalýk, gürültü, düzensizlik... Bunlar Afrikanýn, Ortadoðunun ve yakýn Asyanýn vazgeçilmez benzerlikleri. Buradaki tek fark, etrafýnýzdaki bütün insanlarýn kara derili olmalarý. Burada en çok hissettiðiniz sömürü duygusu ve sessiz baþkaldýrý. Gerçekte otele girmenizle birlikte gerek binalarýn mimari tarzý, gerek kullanýlan mobilya, gerekse otelde çalýþan elemanlarýn kiyafetleri sizi o zamanlara doðru hýzlýca götürüyor. 2.dünya savaþý sonrasý bu kýtada gezinen Avrupalý gezginlerle kapýnýn arkasýnda karþýlaþmak sanki bir an meselesi gibi geliyor. Kendimi Benim Afrikam filmindeki Robert Redford’a benzettim, Buket’i de Meryl Strepp’e.
Nairobi’de otelde kalacaksanýz, muhakkak Norfolk otelde kalýn. Geçmiþlerden gelen esintisi ve sýcak atmosferi görmeye deðer. Bahçesi ve arkasýndaki yürüyüþ yollarý çok keyifli. Bahçeye bakan verandasýnda yaptýðým kahvaltýnýn tadý hala damaðýmdan gitmiyor. Kýzlar da burada çok keyif almýþlardý. Türkiye haricinde bizimle yaptýklarý ilk seyahatleri olmasý onlarý da heyecanlandýrmýþtý. Ama ne kadar çok aþý oldular! Görecekleri hayvanlarýn uðruna Riyad’da olduklarý dört aþýnýn üstüne bir de Masai Mara dönüþünde Sarý Humma aþýsý kolay kolay katlanýlýr deðildi, hatta benim için bile. Bir de seyahat boyunca aldýðýmýz kinin tabletleri yetmezmiþ gibi, dönüþümüzden sonra da bu haplardan bir kaç hafta daha almýþtýk. Buraya gelen yolcularýn bazýlarý kendilerini bu iþle hiç bunaltmýyorlar, hiçbir aþý olmadan bile gidiyorlar. Eh benim iki tane küçük kýzým olunca böyle bir riski almaya cesaret edemedim. Burada size küçük bir ipucu vereyim. Sýrf bu aþý dalgasý yüzünden seyehati en azýndan iki ay öncesinden planlamanýz gerekiyor.
Bu ülkede gezilecek çok yer var, vaktiniz var ise doðal parklarý bir bir gezmenizi öneririm. En az bir ay alacak bu geziyi yapmak için iþiniz olmamasý ve bol paranýz olmasý gerekiyor. Ben o kadar sanþlý olmadýðým için, biraz daha seçici olmak zorunda kaldým. Masai Mara vazgeçmeyeceðiniz ilk nokta, Flamingo’larýn ziyaret ettiði Nakura Gölü parký ve son olarak Klimanjaro daðý görmeye deðer. Benim gibi yanýnýza beþ altý yaþýnda iki çocuk alýrsanýz, seyehatinizi biraz daha sýnýrlamanýz gerekiyor. Sonuç olarak sadece Masai Mara’yý görmeye oradan da bir kaç gün ülkenin ikinci büyük þehri olan Mombasa’ya gitmeye karar verdik.
Masai Mara Tanzanya sýnýrýnda kuraklýk döneminde hayvanlarýn göç yolunda olan Etopya’dan Mozambik’e kadar uzanan kocaman bir vadide oluþturulmuþ bir doðal park. Biz kolay ve pahalý olanýný yapýp oraya pýrpýr diye tabir ettiðimiz pervaneli uçaklar ile gitmeyi tercih ettik. Her ne kadar biraz bulantýlý olsa da açýkcasý seyehati yaptýktan sonra ne iyi bir karar verdiðimi anladým. Ýlk baþta o güzelim doðayý yukarýdan görme þansýný yakaladýk, ayrýca oldukça uzun olan yolu kýsa zaman içerisinde kat ettik. Taze, yeþil ot bulabilmek dürtüsü ile güneyden yola koyulan vahþi inekler, buffalolar, zebralar, antiloplar Masai Mara’nýn Temmuz’dan itibaren yemyeþil topraklarýna doðru göç ediyorlar, yaklaþýk Kasým’a kadar burada kalýyorlar. Ýþte buraya bu zamanlar içerisinde gitmeniz gerekiyor. Neden mi? Kan ve vahþet görmek için. Çünkü aç olan ev sahipleri aslan, çita ve timsahlar, karýnlarýný doyuracak, neslini devam ettirmeyi saðlayacak misafirlerini hararetle bekliyorlar. Bizler de onlarýn acýnasý, ama bir o kadar da gerçek olan buluþmalarýný! Ne yazýk ki, þu anda yaþadýðýmýz hayat da böyle, kuvvetlinin zayýfý sömürdüðü bir düzen! O sebeple pek yabancýlýk çekmeyeceksiniz. Burada kalýnacak bir kaç güzel yer var, benim kaldýðým Mpata ismindeki Lodge (küçük otel olarak tanýmlayabilirim) giriþimci Japon bir mimar tarafýndan inþaa edilmiþ ki bence aralarýndaki en iyisi. Ayrýca ayný sýnýfta Lodge olarak Serena Safari Lodge’u, çadýr kamp olarak da maymunlar ile dolu Kichwa Tempo‘ yu öneririm.
Burasý Afrika’nýn en iyi bilinen ve en çok ziyaret edilen doðal parký. Gerçekten hak ettiði üzere bir çok ziyaretçi kuru sezon (Temmuz – Kasým arasý) aðýrlýklý olarak buraya akýn ediyor. Hayvanat bahçelerinde bile göremeyeceðiniz bir çok cins hayvaný hemen yaný baþýnýzda doðal hayatlarýnda izlemek kaçýrýlmamasý gereken bir serüven. Safari diye avlanmayý düþünenleriniz olabilir. Aman bu niyetle gitmeyi düþünüyorsanýz, sakýn heveslenmeyin. Çok doðru bir karar sonrasý 1977’den beri avlanma yasaklanmýþ. Günde iki defa dört çeker jipler ile yapacaðýnýz geziler ile bu vahþi hayatý yerinde izlemek, fotograf makineleri ve kameralarýnýz ile o onlarý kaydedebilirsiniz. Doðal park akþam altýda kapanýyor, geceleri kalmak için özel izin almanýz gerekiyor.
Kenya’ya da Ýslam gelmiþ mi? Gelmek ne demek geçmiþ, daha Tanzanya’ya hatta ilerisine kadar ulaþmýþ. Umman krallýðý Afrikanýn doðu kýyýlarýný iþgal ederken Ýslam dinini yaymýþlar. Kýyý kenti olan Mombasa’da bu rüzgardan ciddi olarak etkilenmiþ, çoðunluðu müslüman olan bir kent. Ama burada fakirlik, pislik ve kargaþa Nairobi’nin aksine çok daha belirgin bir þekilde ortaya çýkýyor. Bunu dinle iliþkilendirmek istemiyorum ama “görünen köy kýlavuz istemez” diye bir atasözü var ya o aklýma geliyor o an! 1593’deki ilk iþgalleri zamanýnda Portekizliler tarafýndan yapýlmýþ olan “Fort Jesus” kalesi limanýn giriþinde tüm heybetiyle duruyor. Bu kaleyi gezdiðinizde Mombasa Sultaný’nýn yardým ricalarý sebebiyle sürekli olarak kurtarmaya gelen Umman kralýðýnýn izlerini görebiliyorsunuz. Bu kaleyi gezerken o ana kadar bu ülkede rast gelmediðimiz büyük bir Türk turist grubu ile de karþýlaþma mutluluðuna eriþiyoruz. Zanzibar diye bir yeri muhakkak duymuþsunuzdur. Bende dedemden kalma pul koleksiyonlarýnda adýný öðrendiðim, þimdiki Tanzanya ile bu önemli liman þehrini kapsayan bu ülke 1895 yýlýnda Ýngilizler tarafýndan iþgal edilmiþ.
Mombasa ekvatorun biraz altýnda, güney yarýmkürede bulunuyor. Böylelikle Endonezya’dan sonra ikinci kez yarým küreyi baþka bir kýtada ziyaret etmiþ oluyorum. Buranýn iklimi tropik! Anlayacaðýnýz mevsimler bizim bildiðimiz gibi deðil, burada kýþ, yaz ve bahar aylarý yok. Yukarýda da belirttiðim üzere iki mevsim var, yaðýþlý ve kuru. Kýyýlarda havalar gerçekten yumuþak, gece gündüz arasýnda belirgin ýsý farklarý oluþmuyor. Akþam üzeri otele geldiðimizde sahildeki duvarlarý þiddetle döven dalgalarý görünce bu denize nasýl gireceðimiz konusunda endiþelenmiþtik. Sabah deniz kenarýna gidince karþýmýzda denizi göremeyince yaþadýðýmýz þaþkýnlýk görülmeye deðerdi. Hep iç denizlerin olduðu yerlerde yaþadýðým için gelgitin ne olduðunu pek bilmemiþim. Denizi 100 metre kadar uzakta gördüðümde gerçek gelgitin ne olduðunu öðrenmiþ oldum. Muhakkak yaþanmasý gereken bir þey!
Ýlk baþta doðal hayatlarýnda benzersiz bir çok hayvaný görmek ve vahþi hayatlarýný izlemek tartýþýlmaz bir ayrýcalýk. Ayrýca yýllardýr unutageldiðimiz gün doðumunu yaþamak ve dünyayý bu deðiþim anýndaki güzelliði ve süprizleri ile fark etmek apayrý bir heyecan. Bu arada bir kaç yüz kilo aðýrlýðýndaki kara kaplumbaðlarýnýn heybetini yakýndan görmek, bir zürafayý elinizle beslemek, þimdiye kadar üç beþ kertenkeleyi bir arada görmemiþ biri olarak, yüzlerce timsahý alt alta üst üste izlemek gerçekten çok cazip. Timsahlardan bahsetmiþken belirtmeden geçemiyeceðim. Timsah etininin de tadýna baktým. Balýk ile tavuk arasýnda bir tadý var, ama kolay kolay çiðnenmiyor, pek önermem!
Sonuç olarak Kenya benim için gerçekten bir ilkler ülkesi, eminim sizler içinde öyle olacak.


Eralp Elli
30.11.2005
Riyadh, 19:00
www.eralpelli.com