PARANIN DA SICAÐI YAKAR...



Sýcak Para, yerli ve yabancý fon yöneticilerinin ellerinde bulunan döviz enstrümanlarýný bozdurarak o ülkede ki yerli para cinsinden enstrümanlara geçmeleri anlamýný taþýmaktadýr. Ancak, fon yöneticileri kendilerince risksiz bir vadede, daha karlý veya daha az riskli bir baþka ülke bulduklarýnda, tekrar yerli fon enstrümanlarýndan döviz enstrümanlarýna geçmek suretiyle, bulunduklarý ülkeyi terk etme, döviz bazýnda çok büyük karlar elde etme alýþkanlýðýna ve realitesine sahiptir.



Sýcak paranýn olumsuz etkileri bu noktada baþlamaktadýr. Reel faizlerin yüksek olduðu ve döviz kurunun düþmeye baþladýðý anlarda bu sýcak para çýkýþý çok daha büyük etkilere neden olmaktadýr.



Cari açýklarla ve bütçe dengesini kurmada zaten yýllardan beridir sýkýntý içerisinde olan ülkemizde sýcak paranýn çýkýþýnda oluþan etkilerden maalesef ciddi oranlarda nasibini almaktadýr.



Peki, KISA VADELÝ SERMAYE GÝRÝÞ ÇIKIÞLARI (Sýcak Para Hareketi) ‘nin olumsuz etkileri nelerdir?



Ülkeler arasýnda, globalleþmenin de etkisiyle artýk, uluslar arasý para fonlarý çok kolayca yer deðiþtirebilmektedir. Bunu yaparken de dünya da ki tüm faiz oranlarýnýn artýþ veya düþüþü, döviz kurlarýnda ki deðiþiklik olasýlýklarý, vergi oranlarýnda ki deðiþiklikler, enflasyon ve de siyasal istikrarsýzlýk vb. etkenleri çok iyi izlemektedir.



Cari açýklarýn artacaðýný veya dýþ ödemelerinde zorluklar çekebileceði endiþesini düþünen bazý ülkeler için en kolay ve ucuz yol içeride ki faizleri arttýrarak (reel) dýþarýdan sermaye vb. gibi isimler altýnda ekonomiye bu fonlarýn girmesini teþvik etmektir.



Bu yöntemi en çok uygulayan ve adeta tüm ülkelerin ekonomisinde de hassasiyetler oluþturabilen ülke þu anda ABD’dir. Öyle ki bizde ve bizim gibi siyasal ve ekonomik istikrarý tam yakalayamamýþ ülkelerde ABD’nin faizleri yarým puan, bir puan arttýrmasý bile çok büyük ekonomik krizlerin yolunu açabilmektedir.



Adeta, ABD hapþýrýnca biz ve bizim gibi ülkelerde grip salgýnlarý oluþmaktadýr. Bu faiz artýrýmlarýný gören Para Fonlarý hemen bulunduklarý ülkeden kaçýp yüksek faizin yanýnda çok büyük siyasi istikrara sahip ABD ve benzeri ülke fonlarýna yönelmektedirler. Ve bu çýkýþ sýrasýnda terk ettikleri ülkede ise ekonomik depremlere neden olmaktadýrlar. Yani girdikleri ülkenin ekonomisine çok olumlu etkiler yapmýþ görünürken çýktýklarý anda o olumlu etkiler yerini çok büyük olumsuz etkilere býrakmaktadýr.



Asya Krizi, büyüme sýrasýnda yabancý yatýrýmcýlarý, geliþmekte olan tüm ülkelerde ki gibi sevinerek davet eden, Asya ülkelerinin, sýnýrsýz, vergisiz ve hesapsýz Kýsa Vadeli Sermaye Giriþlerinin, ters etki göstererek çýkýþý, paranýn kontrol edilememesinden kaynaklanmýþtýr. Asya krizi bu ülkelerin toplumsal ve ekonomik dokularýn da tamir edilemez tahribatlar oluþturmuþ, sosyal patlamalar meydana getirmiþtir. Bu tahribatýn arkasýndan yabancý sermaye hareketlerinin kontrol altýna alýnmasý tezi gittikçe daha güçlü hale gelmiþ ve bu konuda uluslar arasý kuruluþlar oluþturulmasý kararlarý alýnmýþtýr.



Bu konuda ki en büyük çalýþmalarýn, Nobel ödüllü iktisatçý James Tobin tarafýndan çok önceleri, 1972 yýlýnda yapýlmasý da çok ilginçtir. Tobin, Keynes’çi bir öðreti ýþýðýnda yaptýðý çalýþmalarda kýsa vadeli uluslar arasý sermaye hareketlerinin vergi altýna alýnmasýný önermiþti. Bu nedenle Sýcak Para Vergisi ne TOBÝN VERGÝSÝ de denilmektedir.



Uluslar arasý araþtýrmalara göre para fonlarý iþlemlerinin % 80 ‘i Yedi gün ve daha kýsa süreli iþlemlerden meydana gelmektedir. Söz konusu iþlemlere TOBÝN %02 lik bir vergi uygulamasýnda bile iþlem günlükse %48, haftalýksa % 10, aylýksa %2,5 civarýnda bir vergilendirme maliyeti olacaðýný hesaplamýþtýr.



Bu vergiler, ekonomide ki sýcak paranýn olumsuz etkilerini yok ederken bu kez de kayýt dýþýlýðý arttýrma, sermayenin akýþkanlýðýný önleme ve vergi kaçýrmaya yönelik etkinliklerin artmasýna neden olmaktadýr.



Bir yandan da ani krizleri önlediðinden ekonomi yönetimine önünü görmeye, düþünme için zamana ve resmi izleme olanaklarý (kayýt altýna alýnmasý) sunmaktadýr. Bu konuda Fransa’nýn uygulamalarýnda ki olumlu etkiler örnek gösterilmektedir.



Sonuç olarak ülkemizde de acilen TOBÝN VERGÝSÝ uygulamalarý yapýlmalýdýr. Zaten, AKP hükümetinin tüm uygulamalarýyla sahip çýktýðý Kemal Derviþ’ in bu vergileme önerisine destek olamayýp kabul etmemesi çok ilginçtir.



Yalnýz, burada önemli olan bu vergi oranýnýn çok iyi hesaplanabilmesi ve çok düþük oranlý olmasýdýr. Aksi halde vergi kaçaðýnda dünya þampiyonu olan ve kayýt dýþýnýn, kayýt altýndan fazla olduðu ülkemizde daha kötü sonuçlarýn ortaya çýkmasý kaçýnýlmaz olacaktýr. Ayrýca, bu vergileme diðer parasal araçlarla da desteklenmelidir.