Öykü türü

CENNETLÝK DUL



Roman ve öykü, þiir türü gibi bereketli bir alan deðil, yazýnýmýzda. Türkiye'deki yayýnlanan sanat ve edebiyat dergilerinin tümünde (aþaðý-yukarý her sayýsýnda) yeni bir ozanýn adýna, yeni bir þiire rastlamak mümkün ama; öykü türünde yeni bir "ad"a rastlamamýz ne yazýk ki, çok ender oluyor. Doðal ki bu durum, öykü ve roman türünün zor bir uðraþ olduðunu kanýtlýyor bize.

Bu zor iþlerdeki yeni adlarý saymak da güç, þu an anýmsadýðýma göre; Þükran Farýmaz, Cemil Kavukçu, Ýzzet Kýlýçlý ve Taki Akkuþ, son yýllarda, dergilerdeki öyküleriyle dikkati çeken yazarlar.

Taki Akkuþ'a gelince, O'na Anadolu'nun bozkýrýnda yeþeren çiçeklerden biri, diyeceðim. Zara'da yeþerip, Sivas'ta boy veren bir kýr çiçeði. Nitekim kýr kökenli olduðu için, özüne uygun bir seçimle, yarýnýn büyüklerine adadýðý ikinci yapýtýna, " Kýr Çiçekleri" adýný koyuyor.

Kuþkusuz Akkuþ'un " Cennetlik Dul" adýný taþýyan ilk öykü kitabýnda da kýrsal kesimin, genelde Anadolu yaþamýnýn ve insanýnýn dayanýlmaz çilesini ve engelleyici doða koþullarýný baþarýlý bir þekilde yansýttýðýna tanýk olmuþtuk. Bu yaþamýn ortaklýðýnda; halkýyla, doðasýyla, giderek katý gerçekleriyle bütünleþen bir yazar, Taki Akkuþ. Gorki 'nin yazarlar için öðütlediði, " hayatý derinliðine inceleyiniz ve gözleyiniz" deyiþiyle özdeþleþiyor bir yerde. Çünkü bu yaþamýn içinde geliyor; çevresini ve insanlarýný iyi tanýyor, sorunlarýný biliyor. Tanýklýðýný yaptýðý ortamý güçlü bir gözlemle en ince ayrýntýlarýna dek yansýtmaya çalýþýyor.

Bu açýdan, yaþadýðý çevrenin ve ortamýn tanýðý olarak öykülerinin konularýný ve kiþilerini; gözlediði, incelediði somut olaylardan alýyor. Köyden kente doðru uzanan bir çevre ve bu çevre içinde; doðayla, toplumla, giderek kendileriyle kýyasýya mücadele içinde olan insanlarýn dramatik yaþamý, yalýn ve akýcý bir dille sergilenir. Orta Anadolu'nun kýrsal kesimindeki bu ilkel yaþam ve zorlu doða koþullarýnýn içinde, sevecen yürekleriyle, umutla direnen; bilinçsizliklerinden ötürü kandýrýlan, kýrdýrýlan, boyun eðen, kimi kez baðnaz koþullanmayla yitip giden insanlarýmýzýn acýlý yaþamýdýr. " Cennetlik Dul" da öyküleþen.

Akkuþ'un yansýttýðý çevre ve olaylar, Anadolu'yu bilmeyenler için, þaþýrtacak denli çarpýcý ve ilginçtir. Uygarlýðýn doruk noktasýna eriþtiði çaðýmýzda, ilkel yaþamýn içindeki dayanýlmaz çileyle boðuþan, yaþamak için çýrpýnan insanlarýn yazgýsý; kiþinin yüreðini burkacak, kanatacak denli acýdýr.

Kuþkusuz, kiþinin yüreðini burkan bu dramatik yaþamýn nedenlerini " yazgý ya baðlamaz, Taki Akkuþ. Yaþam boyu süregelen töresel çeliþkileri, ilkel baðnaz inançlarý, giderek toplumsal çeliþkileri, bütünde saðlam bir gözlemci. Yaþadýðý çevrenin bireyi ve tanýðý olarak olaylarýn bilincindedir. Bu açýdan yoksulluðu, varsýllýðý, yüzyýllar perspektifiyle yansýtýr. Kiþilerin ve olaylarýn sergileniþinde, çözüm ve kurtuluþ yollarýný gösterici ve öðretici gibi zorlayýcý bir tavrýn içine girmez. Buna gerek de yok. Çünkü bireysel ve toplumsal çeliþkileri, tüm yalýnlýðýyla öylesine açýk bir anlatýmla vurgular ki, öykülerinin içeriðindeki nesnel gerçeklik kendiliðinden algýlanýr.

Akkuþ'un anlatým tekniðine gelince, genelde kýrsal kesimi ve bu ortamýn insanlarýný yansýtmasýna karþýn, yerel deyiþlerle öykülerini boðmuyor, zedelemiyor. Bu deyiþlere, kimi diyaloglarda ( gerek duyulduðu yerlerde), ölçülü ve dengeli bir biçimde baþ vuruyor. Ne ki, cümle kuruluþlarýnda, giderek kimi sözcüklerin ve eylemlerin ( fiillerin) kullanýþýnda daha özenli olmasý gerekir. Çünkü oldukça arýnmýþ, akýcý ve iþlek bir dili var, Akkuþ'un. Yazarýmýz, çalýþkanlýðý, üretkenliði, giderek eleþtiriye açýk oluþu, gelecek umudumuzu daha da pekiþtirmektedir.                


      Mehmet Yaþar Bilen