Bu konuyla ilgili olarak geçmiþe dönüp bakarsak, benzer olaylarýn baþka uluslar arasýnda da yaþandýðýný görürüz. Ancak geçmiþe bakarken yalnýzca Ýngilizce olarak ele almamak, yerine yabancý dil demek daha doðru olur.

Napolyon’un Rusya Seferi sýrasýnda Ruslar arasýnda büyük bir Fransýz hayranlýðý vardý. Rus asilzadeler birbirleriyle Fransýzca konuþurlar, her fýrsatta ne kadar iyi Fransýzca bildiklerini göstermeye çalýþýrlardý. Savaþtan önce ve savaþ sýrasýnda Napolyon ve Çar I. Nikola birbirlerine oldukça dost, samimi, sevecen dilde yazýlmýþ mektuplar gönderirlerdi. Yazýþma dili Fransýzca idi. Ancak savaþ gelip de kapýya dayanýnca bunlarýn hiçbirinin geçerliliði olmadý. Saldýrgan ve saldýrýya uðrayan taraflar sonuna kadar kendi çýkarlarý için çaba sarf ettiler. Fransýzca konuþmak yalnýzca bir beceri, yetenek gösterisi olmaktan öteye gitmedi.

Napolyon döneminden sonra, Sivastopol’da* Ruslar ve Fransýzlar ikinci kez karþýlaþtýklarýnda ayný þey oldu. Savaþýn ateþkes dönemlerinde Rus subaylar Fransýz subaylarla Fransýzca konuþmak için can atýyorlar, ama savaþ söz konusu olunca canlarýný vermekten çekinmiyorlardý.

Osmanlý Ýmparatorluðu en güçlü olduðu dönemlerde, hiçbir zaman hakim olduðu ülkelerin halklarýna Türkçe öðretme çabasý içine girmedi. Onlara Türk kültürü aþýlamaya çabalamadý. Gerçekte Osmanlý Devletinde Türk olmak, geçerliliði olan bir övünç kaynaðý deðildi. Sarayda yalnýz küçük bir zümrenin zevk aldýðý, kaynaðý Bizans ve Ýran olan Divan edebiyatý geçerli idi.

Buna karþýlýk Ýngiliz Ýmparatorluðu hiç de Osmanlý Ýmparatorluðu gibi deðildi. Girdiði her yerde, her ülkede dilini öðretip kültürünü yaymaya çalýþmýþtý. Günümüzde bu politikasýnýn yararýný görmediðini söyleyemeyiz. ‘Common wealth’ denen, yaklaþýk 50 ülkeden oluþan ‘Ýngiliz Milletler Topluluðu’ halen varlýðýný sürdürmektedir. Ancak her þeye raðmen hiçbir güç ABD, Kenya, Güney Afrika, Hindistan, Ýrlanda gibi örneklerini saydýðým ülkelerin baðýmsýzlýklarýný kazanmalarýna engel olamamýþtýr.

Þimdi, batýlý ülkeler Türkiye’ye neredeyse bir sömürge devleti gibi bakýyorlar. Yalnýz bir deðil, birkaç imparatorluk geleneðinden geldiðimizi, göz ardý ediyorlar. Ne kadar köklü bir kültürümüz olduðunu, Divan edebiyatý ile birlikte ayný dönemde bir Halk edebiyatýnýn varlýðýný ya bilmiyorlar, ya da görmek istemiyorlar. Ýçimizdeki bazý kuþ beyinliler de onlara yardým ediyor.

Eskiden baþka kültürlerden bir þeyler öðrenmeye daha hoþgörülü bakardým. Derdim ki, “O yabancý bana bir þey öðretirse ben de ona bir þey öðretirim. Kültürler arasýnda alýþ veriþ kaçýnýlmazdýr. Dünya küçüldükçe, iletiþim araçlarý geliþtikçe, kendiliðinden böyle þeyler olacaktýr.” Ancak þimdi görüyorum ki arada bir dengesizlik ve bir kötü niyetli yaklaþým var. Bu durum kendimi korumaya geçmemi gerektiriyor. Hiç kimse korkmasýn, kültürümüz yaþadýðý sürece baþarýlý olamayacaklar. Bir çekince ile: Dilin ve kültürün yaþamasý, onun içinde bulunduðu bireylerinin yaþamasý ve ona sahip çýkmasý ile saðlanabilir. Bu artýk benim için görevdir ve herkes için de görev olmalýdýr.

*Sivastopol savaþý Sultan II. Mahmut döneminde Osmanlý Devleti ve Rusya arasýnda çýkmýþ, ilk kez bu savaþta Fransýzlar ve Ýngilizler, Ruslara karþý Osmanlýlara yardým etmiþlerdi.

15.Nisan.2002