Üç dört yaþlarýndayken oyuncak zengini bir eve “misafirliðe” gitmiþtik. Oyuncaklar bir yana evin oðlunun elindeki kumbaraya bayýlmýþtým. Benim ütü görünümlü, parlak, metal, sefertasý kulplu kumbaramdan çok farklýydý. Þeffaf minicik bir kutuydu. Ýçindeki paralar görünüyordu. Üst üste yýðýlmýþ metal paralar, askeri bir disiplinle yan yana sýralanmýþtý. Minik bir anahtar deliði vardý. Gözüm kalmýþtý. Babamdan bana da böyle bir kumbara almasýný istedim.
     “Onlar, banka sahibi oðlum,” dedi.
     Gece karanlýðýnda uykulu gözlerle misafirlikten ayrýldýðýmýzda evin alt katýndaki banka þubesini gördüm. Camýn üzerinde kocaman harflerle bankanýn adý yazýyordu. Dükkânlarýný bankaya kiraya veren uzaktan akrabalarýmýz artýk benim gözümde o bankanýn sahipleriydi. Radyo reklâmlarýnda, gazete ilanlarýnda bankanýn adý her geçtiðinde sahipleri akrabamýz olur diye çocukça övünürdüm.
     Gagasýnda kundaða sarýlmýþ bir bebek taþýyan; konacak baca arayan bir leyleðin kabarma resmi iþli, tahtadan, dört köþe kumbarayý babam bir iþ dönüþü evrak çantasýndan çýkarýp önüme koymuþtu. Ýçindeki paralarý göstermese de ütü biçimindeki kumbaramdan kurtulmuþ… Benim de artýk farklý bir kumbaram olmuþtu.
     Babam, her aybaþýnda üzerinde ‘akrabalarýmýzýn’ bankasýnýn amblemi olan pembeli, morlu kâðýtlarý makasla keserdi. Ýri bir pul büyüklüðünde bu kâðýtlarý üzerinde yazan para birimine göre ayýrmak benim iþimdi. Ama ben artýk o bankaya küsmüþtüm. Artýk benim bankam ‘leylekli bankaydý’. Bu kâðýtlarýn, babamýn Devlete verdiði borç karþýlýðý Devletten aldýðý tasarruf bonolarý olduðu çok sonra öðrendim.
     Çocukluðumdan beri cansýz varlýklarý eril ve diþi varlýklar olarak kafamda canlandýrmaya meyilliydim. Bu nedenle ortaokul sýralarýnda görmeye baþladýðým Fransýzca derslerine Fransýz kalmadým. Kalem, bamya, fýndýk eril, kalemtýraþ, fasulye, fýstýk bana göre diþi varlýklardý. Bankalar da her nedense kafamda eril varlýklar olarak yer etmiþti. O dönemde banka hortumculuðu bilinen bir meslek grubu deðildi. Hortumculukla bankalarýn içinin boþaltýla bildiðini bilseydim: Belki de bankalarý üçüncü cins olarak kafamda canlandýrýrdým.
     ‘Leylekli bankayla’ aram, tuzu kuru bir bodrolu olduðum dönemde oldukça iyiydi. Aylýðým bankaya yatýyor... Bana yolladýklarý kredi kartýndan yaptýðým harcamalar her ayýn malum günümde hesabýmdan düþülüyordu. O günlerde kredi kartý sahibi olmak bir ayrýcalýktý.
     Hortumcularýn hortumlarýný salýverdiði dönemde iþimden oldum. "Kriz var," dediler. Ýþime son verdiler. Kriz olduðu için mi iþten çýkarýlmýþtým; iþten çýkarýldýðým için mi kriz çýkmýþtý anlayamadým.
     Düþük ücretle çalýþmaya hazýr genç iþsizler ordusu þirket kapýlarýna yüz sürtüp duruyordu. Çalýþtýðým þirketin üst yönetimi de bu müthiþ gerçeði keþfettiðinde :“Bokunda boncuk bulmuþ gibi sevinmiþ” olmalýydý.
     Ev hesabý, çarþý hesabýna uydu mu? Bu yolla ciddi bir tasarruf yapmayý becere bildiler mi? Bilinmez. Benim bildiðim: Zebercet kýlýklý, bordo elemanýnýn, iþten atýlanlarýn maaþ kartlarýný zamanýnda iptal ettirmeyip; kendi hesabýna aylarca para transfer ettiði ve nice sonra acar þirket denetleyicilerinin bunun farkýna vardýðý. Ama bu da bir þey… Bu sayede iþten attýðý çalýþanlarýnýn açtýklarý davadan bunalan çok uluslu sabýk þirketim, iþ mahkemelerinde hep davalý konumunda kalmaktan kurtulmuþ… Bir defalýðýna da olsa, davalý konumuna yükselmiþti.
     Serbest girimciliðe atýldýðýmda ‘leylekli bankanýn’ bana olan tavrý birden bire deðiþmeye baþlamýþtý. Daha önce kredi vermek için ardýmdan koþturan þube müdürü gitmiþ yerine kredi kartý hesabýmý kredili mevduat hesabýna çevirmekten çekinen ürkek bakýþlý, çekingen biri gelmiþti. Kredi kartýmý ticari alýþ veriþlerimde de kullandýðým için asgari tutarý yatýrmakta geciktiðim her gün onlara faiz olarak geri dönüyordu. Beklenen mutlu son ufukta görünmüþ… Kredi kartýmýn yatýrmam gereken en az tutarý, biri birini takip eden aylarda anaparayla boy ölçüþür hale gelmiþti.
     Kredi kartý borcunu yatýrmak için kredi talep ettim. Banka müdürü tiksinir gibi yüzüme baktý:
     “Evraklarý getir de bir bakalým,” dedi.
     Bir dolu evrak yanýnda vergi levhamýn fotokopisini de istemiþti. Ýstediði evraklarý götürdüðümde:
      “Vergi levhanýz matrahsýz kredi veremeyiz, kefil bulmanýz gerek,” dedi.
      Ýþyerimi, yeni açtýðým için vergi matrahý görünmüyordu. Gözüm bankanýn vergi levhasýna iliþti. Bendeki saflýða bakýn:
     “Sizin vergi levhanýzda iki yýldýr matrahsýz görünüyor,” deyi verdim.
     Þube müdürü, bu da soru mu þimdi, dercesine anlamsýzca baktý yüzüme. Önündeki bilgisayarýn ekranýndan borsaya daldý.
     Sadece benden ayda üç asgari ücret tutarý faiz alýyorlardý. Koca banka devlete bir asgari ücret tutarý kadar vergi vermiyordu.
     Çalýþtýðým dönemde nema kesintisi adý altýnda aldýðý borçlarý, Devlet bana öder ödemez bankaya olan borcumu ödedim. Bir daha da hiçbir bankanýn kapýsýndan içeri girmedim.
     Bir kaç zaman sonra faiz avcýsý banka müdürüne Kalamýþ’ta rastladým. Kendi gibi iþten çýkarýlmýþ bir dolu eski-genç bankacýyla birlikteydi. Ýþten çýkartýlan eski þube müdürleriyle her sabah buluþup saðlýklý yaþam yürüyüþü yapýyorlarmýþ. Hepsine iþsiz kalmanýn tadýna doya doya varacaklarý saðlýklý uzun bir ömürler diledim.
     Geçen gün çocukluk aþkým leylekli bankayý da pek bir deðiþmiþ gördüm. Ýsminin baþýna uçlarý kývrýk, görkemli boynuzlar koymuþlar. Yanýlmamýþým bankalar eril varlýklarmýþ. Boynuzlana biliyorlarmýþ.
     Karýþýk duygular içindeyim. Çocukken dost bildiðim, iþ yaþamýmda beni acýmasýzca kazýklayan banka, boynuzlandýðý için üzülmem mi; sevinmem mi gerek bilemiyorum?

7.10.2006 /Kayseri.