Gündelik hayatta çok kullandýðýmýz bir ikileme “abur cubur”. Bize iki kelimenin de anlamý olmadýðý öðretilir her defasýnda.Dilbilgisi kitaplarýnda bu ikileme “anlamsýz kelimelerin birleþmesiyle oluþan ikilemeler” grubunda anlatýlýr.Ancak biraz araþtýrdýðýmýzda bunun böyle olmadýðý açýkça anlaþýlýyor.

Bildiðimiz gibi bilim sorgulamayý gerektirir.Ýman ya da din ise þüpheyle, sorgulamayla asla bir arada bulunamaz.Ateþle barutun bir arada bulunamayacaðý gibi.Fakat þüphe, sorgulama, bilim için olmazsa olmazdýr.Belki de geri kalmýþlýðýmýzýn ardýndaki sýrlardan birisi de aslýnda bilimsel gerçek sýnýrlarýna giren öðrenilerimizi sorgulamaktan adeta korkmamýz.Halbuki dini ve inancý sorgulamadýktan sonra, onlara þüpheyle bakmadýktan sonra, bilimsel ve nesnel konulardaki sorgunun hiçbir zararý yoktur ve bu eylem oldukça da faydalýdýr.Bu ilerlemenin eskimez deyimiyle inkiþaf ve terakkinin olmazsa olmazýdýr.Din, inanç ve olumlu gelenekler dýþýnda hiçbir konuda mutaassýp olmamak gerekiyor.Ýlerlemenin baþka da yolu yok.

Ýþte bu sorgulamanýn küçük bir numunesini göreceðiz þimdi.Nedir bu “Abur” kelimesinin anlamý?Yýllardýr bize öðretildiði gibi gerçekten de anlamsýz bir kelime midir bu kelime?

Öncelikle bu “abur cubur” kullanýmýnýn Türk Dil Kurumu sözlüðüne göre birinci derecede hangi anlamý ifade ettiðini görelim:

abur cubur
isim
Yararý gözetilmeksizin rast gele yenilen þeyler:
"Çocuklara abur cubur yedirmekten sakýnýlmalýdýr."-
Kelime grubunun daha sonra aldýðý diðer mecaz anlamlar da vardýr elbette ama kökende bu kelime öbeðinin “rast gele yenilen þeyler” anlamýna geldiðini bir ortaya koyalým.O halde bu kelimelerin anlamlarý, yemekle, içmekle ilgili olmalýdýr.
Basit bir araþtýrmayla bu “Abur” kelimesinin Ermeni dilinde “Çorba” anlamýnda yaþadýðý anlaþýlacaktýr.O halde muhtemelen bu kelimenin anlamý “sulu yemek” olacaktýr.Bunu böyle ortaya koyduktan sonra Ermenice’ye de muhtemelen baþka bir dilden geçmiþ olan bu kelimenin kökenlerine inmemiz gerekiyor.

Bildiðimiz gibi Ermenice içinde çokça Türkçe ve Farsça kelime bulunan bir dildir.Bunu çaðdaþ Ermeni dilbilimcileri de açýkça ortaya koymaktadýr.O halde bu kelimenin kökeni de muhtemelen ya Türkçe ya da Farsça’da var olan bir kelime olmalýdýr.Bu arada Türkçe’de yaþamaya devam eden ve “Çok yiyen, içen” anlamýna gelen “Obur” kelimesini de bir yere not alalým ileride kullanmak üzere.

Þimdi Farsça’da “Ab” kelimesinin “su” anlamýna geldiðini biliyoruz.Muhtemelen bu “Ab-ur” kelimesi Farsça “Ab” kelimesinden türetilmiþ bir kelimedir.Farsça’da sulu yemekler için bu tür kullanýmlar olduðunu biliyoruz.Örneðin Nar Suyu “Ab-e nar” ..

Ermenice’de Türkçe ve Farsça etkisinin varlýðýný sorgulayanlar için de iki can alýcý örnek vereceðim izninizle.. Bir dilde kullanýlan ve o dilin deðiþmezliðinin sembollerinden olan bazý fiiller, bazý kelimeler vardýr.Ýþte Ermenice’de bu kelimeler bile baþka dillerden gelmedir.Mesela “gel- “ Ermenice’de “gal-“ þeklindedir ki bu kelimenin kökeni herkesin anlayabileceði gibi Türkçe’dir..Aslýnda bu tür etkileþimler bütün diller de var.Mesela Türkçe’deki “çorba” kelimesi Arapça ayný anlama gelen “Þurba” kelimesinden bozmadýr.Biz Ermenice için bu örnekleri verirken Türkçe diðer dillerden etkilenmemiþ demek istemiyoruz doðal olarak.Ancak önümüzde yoðunlaþtýðýmýz örneði inceliyoruz deðiþik açýlýmlarla.

Evet bu “Abur” kelimesi ile Farsça “Ab” kelimesi arasýndaki iliþki ortada..Peki bu kelimenin sonundaki “ur” kelimesinin kökeni nedir?Muhtemelen bu kelime “yemek, içmek” anlamýnda bir kelimedir diye düþünüyoruz.yani “Sulu Yemek” anlamýný yakalamaya çalýþýyoruz.Hemen Farsça’ya bakýyoruz yine.Görüyoruz ki bu sondaki “ur” kelimesinin kökeni “hur” ya da “hor” kelimesi olmaktadýr.Yine bildiðimiz gibi bu kelime “yemek, içmek” anlamlarýna gelmektedir.Yani “Abur” kelimesinin aslý “Ab-hur/hor” kelimesidir.

Ab-hor > Ab-hur >Ab-ur

Dönüþümü ile bu kelimenin kökenini açýklayabiliriz.Az önce not aldýðýmýz “Obur” kelimesini de inceleyelim yeri gelmiþken..Bu kelimenin deðiþimi daha deðiþik olmuþ.Muhtemelen bu “Obur” kelimesi “Abur” kelimesinden daha önce Türkçe’mize girdi ve baþtaki “a” sesi de “o” sesine dönüþtü.Abur kelimesi ise daha gereken süreci tamamlayamadýðý için “Abur” þeklinde kaldý.Zaten onun ikileme þeklinde deyimleþmesi de deðiþimini engelleyen derin dondurucu görevini yapmýþtýr.”Obur” kelimesi ise gündelik hayatta ve de bir anlamý ifade edecek þekilde sýkça kullanýldýðýndan deðiþimine mutad þekilde devam etmiþtir.Çünkü “b” gibi dudaksý sesler genellikle önlerindeki düz geniþ –a, e- gibi sesleri -o, ö- ye dönüþtürürler.

A-b-ur > O-b-ur “b” dudaksý sesi “a” sesini “o” sesine dönüþtürmüþtür..Muhtemelen bundan sonraki aþamada kelimenin deðiþimi O-vur þeklinde olacaktý.Çünkü “b” sesi de “v” sesine dönüþme eðilimi göstermektedir Türkçe’mizde. Örnek: –bar > var- Obur kelimesi de TDK sözlüðünde:

“Gereðinden çok yemek yiyen, doymak bilmeyen (kimse)”

þeklinde tanýmlanmýþ.Görüldüðü gibi bu kelime de “çok yiyen, ne bulursa yiyen” anlamlarýna geliyor.Bu da bizim bulgularýmýzla örtüþüyor.

Hadi diyelim bu ikilemenin ilk parçasý olan “Abur” kelimesinin anlamýný ortaya koyduk.Ýkinci kelimeye anlamsýz mý diyeceðiz?Yoksa onun da mý anlamýný sorgulayacaðýz?Herhalde biz ikinci þýkký tercih edeceðiz.Bizi tanýyanlar da bu ikinci þýkký tercih edeceðimizi çok iyi bilirler.Gördüðümüz gibi birinci kelime Farsça kökenli bir kelime olarak karþýmýzda duruyor.

Ýkilemenin ikinci bölümü olan “Cubur” kelimesinin kökenlerine inelim þimdi de.Bugün Türkçe’mizde kullanýlan “Çöp” kelimesi ile ayný kökenden bu “Cub” kelimesi..Aslýnda Türkçe’deki “Çöp” kelimesi de köken itibariyle Farsça’daki “Çub, Cub” kelimesinden gelmekte.TDK’nýn sözlüðünde de bu açýkça ortaya konuyor.O halde bu kelimenin geliþimi de þöyle:

Cub-hur >Cub-ur ya da Çub-hur > Cub > hur > Cub-ur

Þimdi bu “Çöp” –Cub, Çub- kelimesinin TDK sözlüðündeki anlamýna bakalým.

1-Saman inceliðinde herhangi bir sap, dal veya tahta parçasý
2-Yararsýz, pis veya zararlý olduðu için atýlan ufak tefek þeylerin hepsi.

Bu “Cubur” kelimesinin de anlamý ortaya çýkýyor þimdi.Bu kelime “ en yenilmeyecek, saman, sap, tahta gibi insan için faydasý olmayan zararlý, iðrenç yiyecekleri” anlatýyor.

Birinci kelime –abur- bütün rast gele içilenleri, ikinci bölüm -cubur- bütün rast gele yenilenleri anlatýyor dediðimizde sorun halloluyor..Ýki kelime de zamanla bir kelime öbeði oluþturduðu için ikisi de ortak bir anlamý ifade ediyor:

“Yararý gözetilmeksizin rast gele yenilen, içilen þeyler” Abur Cubur olmuþ oluyor..

Artýk daha dikkatli olalým da hem gýdada hem fikirde hem de eylemde “abur cuburdan” kaçýnalým.

Yeni sorgulamalarda, paylaþýmlarda buluþmak dileklerimle…

Kaynak:

TDK Sözlüðü