Size Oðuz Atay’ýn yazdýðý ‘‘Bir Bilim Adamýnýn Romaný ‘‘ adlý kitap ýþýðýnda bir efsaneyi tanýtmak istiyorum. Bir batýlý gibi düþünen fakat bir doðulu gibi yaþamaya çalýþmýþ, yeri geldiðinde de zor þartlar içinden bu noktalara gelmiþ olmasýyla övünen birisi. Mustafa Ýnan...
Ona göre bilim gelenek unsurlarýný içinde barýndýrmalýydý, bu kimilerinin bilimin evrensel olmasý gerektiði tezlerine aykýrýlýk taþýyordu ama o bu evrenselliðin bilimde epey yol katetmiþ zengin toplumlarýn bilimsel geleneklerini kuvvetlendirmekten ve aradaki toplumsal farkýn açýlmasýný saðlamaktan baþka bir iþe yaramayacaðýný düþünüyordu.Bu da II. Dünya Savaþý sonrasý esen barýþ rüzgarlarýna aykýrý bir durumdu.
Mustafa Ýnan gibilerin ideallerini yaþamasý toplumunda ideallerini oluþturabilmesi açýsýndan önemliydi.O da ideali olan; her ne þartlar altýnda olursa olsun öðretme ilkesini yerine getirmekle, toplumsal ödevini de yapmýþ oluyordu.
Cesaret iþiydi onunkisi, bu ülkede bilime yeteri destek saðlanmýyordu. Nice büyük beyinler piyasanýn çekiciliðine dayanamamýþ, nicesi ‘‘sen adam olmazsýn’’ denerek okutul- mamýþ ,kimide ana karnýndan çýkar çýkmaz bakýmsýzlýðýn, fakirliðin kurbaný olmuþtu. Ýþte bu þartlar altýndaki bir ülkede bozulmadan aç susuz kalmak pahasýna ille de bilim demek...
Hayatýna baktýðýmýzda misyonunun, üzerine düþmemiz gerekli konularý bize göster- mek,dikkatimizi bu konulara çekmek olduðunu görebiliriz.Örnek olarak da bilime katkýlarýnýn yanýnda sanata, özellikle de edebiyata olan ilgisini gösterebiliriz.
Ýnsanlara sorulduðunda bir kýsmýnýn onu sanatsal kiþiliðiyle tanýmasý onu bu yanýnýn da ne kadar etkili olduðunun bir kanýtýdýr.Aslýnda o düþünmeyi, yani sanatlarýn en zor öðrenilenini öðrenmiþ ve bir çok konuda insanlarýn beyninde yer edebilmiþtir.
Ayrýca onu hayýr demeyi bilmeyen biri olarakta tanýmlayabiliriz. Evet, o kimseye hayýr diyemezdi. o kadar düþünce arasýnda evetin ona yükleyeceði sorumluluðu hesaplayamazdý sanýrým. Ömrünün bu kadar kýsa süreceðini bilseydi belki ‘‘evet’’ üzerinede biraz düþünürdü.
Bilimin içinde bulunduðu durum içten içe beynini týrmalýyordu.Aslýnda bilim adamýný kurullarda kalkan parmak sayýsýna göre deðerlendiren zihniyete karþýydý,hiç öðrenci olmamýþ gibi sýrtýný bir dönem boyunca sýnýfa dönen,herhangi bir öðrencinin kendinden daha iyi iþler baþaracaðý korkusuyla yaþayan dar kafalý öðretmenlere karþýydý.Bu kafa da bizi tüketici bir toplum olmaktan, bilimde ve sanatta taklitçi olmaktan kurtaramýyordu.
O da bu zihniyetin aksine, hep toplum için faydalý neler yapabilirim diye düþündü. Yeteri kadar bir þeyler yapamadým düþünceleri arasýnda da öldü.
Bize düþen görev de; onun yaptýklarýný övmek yada onu bir yazarýn yarattýðý eriþilmez bir masal kahramaný olarak hafýzamýza gömmek deðil onun yapmayý isteyip de kýsa hayatýna sýðdýramadýðý projeleri yapmaya çalýþmak,toplumu onun istediðinden daha da ileri götürmek- tir.Yaþasaydý eminim ki oda böyle yapmamýzý isterdi.