Affan dedeye para saydým, Sattý bana çocukluðumu.
Artýk ne yaþým var ne de adým; Bilmiyorum kim olduðumu

C.Sýtký



‘’Fayton geder toz eder. Belli a belli

Qýz oðlana göz eder. Belli a belli

Oðlanýn ne suçu var belli?

Her ne eder qýz eder ‘’

Bu yazdýðým bir Azeri halk türküsünün bir bölümüdür. Afdandýl adlý Azeri bir usta müzisyenin söylediði, benim yöremde çok beðenilen, yýllardýr aklýmdan çýkmayan bir halk türküsü.

Qarmon bilirmisiniz? Akordeona benzeyen körüklü ve klavyeli bir müzik aletidir. Daha çok Kars bölgesi ve Kafkaslarda çalýnýr.

Babam bana bir qarmon almýþtý sýnýf geçtim diyeydi ve ben çok severdim müzik aletlerini. Babam almýþtý, annem sevincime ortak olmuþtu. Ama ya sonra?

Sonrasý iþte ;

Qarmon umu boynuma asardým. Bir yandan körüðünü hareket ettirirken diðer yandan çok biliyormuþ gibi tuþlarýna dokundururdum parmaklarýmý. Ýðrenç bir ses çýkardý / Melodi demeye içim el vermiyor./ Ve o türküyü söylerdim ‘‘ Fayton geder toz eder. Belli a belli ..... ‘‘ O zamanlar Ýstanbul türkçesi ile konuþuyorduk ben ve aðabeylerim, dilimiz Kars þivesine henüz alýþamamýþtý. Hal böyle olunca Azeri aðzý ile konuþmak biraz daha zor oluyordu, zorunda ötesinde komik duruyordu dilimde.... Mahalleyi alt vurup üst çýkardým. / O iðrenç müziðe ve sesime raðmen / Stadyumdan kaçýrdýðým futbol topu ve bu Qarmon beni acayip karizma yapmýþtý mahallede. Eminim Afdandýl görse veya duysa o güzelim türküyü böyle mahvettiðimi, beni bir güzel döverdi. Ama annem Afdandýl’amý acýrdý yoksa mahalle halkýnýn ve kendinin kulaklarýna mý bilmem, beni bir güzel azarlardý / Hatta laf aramýzda arada bir kulaklarýmý çektiði çok olmuþtur./

‘‘Ay oðlan di kiri ! senin bu mehelleye ne gerezin var?’‘

‘‘Besdi menim qara quzum di kiri, milletin qulaxlarýný götürdün’‘

Ben daha bir coþardým ‘‘Fayton geder toz eder, belli a belli ‘‘ Kolaymýydý? Zeynep’te bir faytona binip gitmiþti....

‘‘Ay senin meyyidini faytonnara qoyum daþýyým ay gede. Kiþisen, kiþi oðlusan di kiri qurban olum. Besdi, ayýbdý bax camaat sene gülür’‘ Umursamazdým, bana neydi? Babam Qarmon almýþtý bende Afdandýl gibi türkü diyecektim.

Akþam olunca susardým, masumca bakardým annemin gözlerine dayanamazdý ve bir daha qarmonu dýþarýda çalmayacaðýma söz verirdim. /Annem tek ayaðýmýn havada olduðunu asla fark edemedi./

Sabahlarý herkesten önce kalkar qarmonumu kuþ burnu aðaçlarýnýn içine saklardým. Kahvaltýdan sonra bahçeye atardým kendimi. Bir iki ufak ayardan sonra tutuþtururdum mahalleyi qarmonumun ve kendimin yanýk sesiyle... Evimizin kapýsýnýn hýþýmla açýldýðýný duyduðumda ben sokaðý yarýlamýþ olurdum. Annem arkamdan birkaç kez seslenirdi ama ben faytona takmýþým kafayý bir kere. Küçük abim arkamdan koþardý, bereket Birgül ile olan mevzusunu bildiðimden ve benim bu silahý hiç çekinmeden, acýmasýzca kullanacaðýmý anladýðý için arkamdan koþmalarý hep sahteydi. Biraz soluklanýp sýrtýmý bir bahçe duvarýna yaslar beklerdim. Birazdan faytonlar geçecekti, müzik için dekor tamamlanacaktý / Ne yazýk ki sokaklarýmýz taþ döþeliydi ve çok az toz kalkardý, belli bellirsiz bir toz ve hiçbir kýzda göz etmezdi/ Yinede olsundu. Biraz gerçeklik olmalýydý, faytonda yeterdi bana. Bu Hüseyin amcada amma uyuþuk adammýþ ha!! Ýnsan bu kadar geç gider mi iþe? Hadi be Hüseyin amca koþ atlarýný, sür faytonunu.. Dilimde türkü depreþmeye baþladý!!!

Hüseyin amca faytonu sürerdi, arkasýnda ben qarmonumu çalaraktan.... Sonra sokaklarý kuþatýrdým qarmonumla, sesimi duyan kapýsýný kapatýrdý sýkýca ve çocuklarýný benim sesim kesilinceye kadar sokaða salmazdý. Saatler geçtikçe acýkýrdým ve tilki ile kürkçü misali darvazamýzý açýp süklüm püklüm içeri girerdim.

Annem sinirlenmiþ olurdu / Hayatta bana sinirlendiði tek konu qarmon konusuydu /

‘‘Ay Allah, ay qurban olduðum yaradan bu qýz kimdi görem? Gedem, tapam, getirem hardasa. tapýb getirem bu gedenin sesini kesem. Bizi üzsüz, abýrsýz eledi ciyarý yanmýþ!!’‘ Ben baþýmý yere eðer gözlerimin altýndan masumca bakardým. Boynumu da bükerdim hafiften sað yana doðru. Kýyamazdý dövmeye elbette, qarmonumu almaya da kýyamazdý ama tembih ederdi sokaklarda çalmamam konusunda. Ben karným doyuncaya kadar susardým. Annem sükutun kabulleniþ olduðunu bilirdi, o bilirdi de ben bilmezdim... Çocuktum ya.... Karnýmý doyurunca yine sokaklarý mesken tutardým, yine o türkü....

Babam dokunmayýn çocuða demiþ. Her akþam sorardý öðrenip öðrenmediðimi ve çalmamý isterdi. Gülerdi o iðrenç sese ‘‘ Zamanla’‘ derdi ‘‘Zamanla öðreneceksin’‘ Böbürlenerek bakardým evdekilere. Dað gibi babam arkamdaydý benim, yarýn qarmon çaldým diye bana kýzsýnlarda görsünler kaç bucakmýþ dünya.

Bir zaman sonra mahallemiz yetmedi bana, hem tuþlara biraz daha düzenli basmaya baþlamýþtým. Gerçi bir baþka makam çýkýyordu, bizim’‘ tello gider yan gider tello ‘‘ türküsüne yakýn bir makamdý ama olsundu çalýyordum ya. Bir fayton takýntýsý baþlamýþtý ayrýca. Artýk mahallemizden geçen faytonlar yetmiyordu bana.

Öyle kaptýrmýþtým ki kendimi nerede bir fayton görsem koþardým, bir yandan da o türküyü söyler, o iðrenç müziði çýkarýrdým / Nasýl beceriyorduysam? / Bir süre soluklanýr bir baþka faytonun peþine takýlýrdým. Bazen faytonlar geçmezdi, o zaman fayton krizlerim gelirdi. Fayton görmek için þehrin içlerine kadar inmeye baþlamýþtým. Babam bu durumdan endiþelenmeye baþlamýþ olmalý ki bir hafta sonu Hüseyin amcanýn faytonunu kiraladý, pikniðe gidecektik. Bazý komþularda katýldý bize onlarda faytonlar kiraladýlar piknik için ve o komþularýmýzdan birinin kýzý vardý AYSEL....

Aysel’i önceden de görürdüm ama gözlerinin çakmak çakmak olduðunu o gün fark ettim. O gün, kim bilir belki Aysel bana göz bile ederdi.

‘‘Bu gün faytona dair ne kadar türkü biliyorsan söyleyeceksin ve bir dahaki hafta sonuna kadar sokaklarda qarmon çalmayacaksýn’‘ Diye tembihledi babam. Daðlarým yýkýlmýþtý. Anlamamýþtý babam, anlamamýþtý Aysel’i daha yeni bulduðumu....

O gün qarmonum elimde Aysel’in baþýnda kelebek gibi dolanýp durdum. Faytonlarda duruyordu. Ne gidiþleri vardý, ne toz ediþleri ama Aysel’de göz kýrpma belirtileri vardý.

‘‘Memmet , kardeþim, bizim oðlan sizin kýza aþýk oldu her halde’‘ Dedi babam. Memmet amca güldü. ‘‘Ay kiþinin oðlu, oxu, get ey bir iþ tut, iþle, pul qazan. Sen bu qarmonu çalasan hep? Bes eve çöreyi nece getirecen? Men sene bu halda qýz veren deyilem’‘ Derken biraz sert çýkmýþtý babasý. Aysel’le ben utandýk.

O gün qarmonumu ihmal etmiþtim birazcýk. Þu Aysel denen kýz saçlarýný küt kestirse, iki yandan da kurdele taksa Zeynebe benzerdi sanki.

***

Babama verdiðim sözü tuttum, sokaðýmýzdan dýþarý çýkmadým qarmonumla. Hem artýk baþka sokaklara gitmeyi de istemiyordu caným. Darvazanýn gölgesinde, bir taþýn üzerinde oturup çalýyordum qarmonumu. Hüseyin amca geçti önümden. /Bu deli oðlan yine geçer faytonun önüne diye atlarýn gemlerini çekerek yavaþlatýrdý / Bu kez kalkmadým, hatta o türküyü de gönülsüz söyledim. Hüseyin amca þaþýrmýþtý ‘‘ Ay balam sen xesdesen?’‘ Baþýmý salladým hayýr demek yerine ‘‘Bes niye kefin yoxdu?’‘ Sustum.... Aysel içimdeki Zeynebin katili oluyordu hýzla.

‘‘Bu türkünü deme daha, gözel türkü eme sýxýlmaða baþdadýx’‘ Dedi Aysel. Kýrýlmýþtým biraz. Ben bu qarmonu sýrf Afdandýl’a olan hayranlýðým için aldýrmýþtým ve onun en sevdiðim türküsüydü.... Ah ulan Aysel !!!

Eve girip plaklarý karýþtýrdým, birkaç Afdandýl plaðý buldum ve o plak.... Dýþarý koþtum hýzla ‘‘Aysel, sokaðý süpürürmüsün? Birazda su serp yere’‘ Aysel itiraz etmeden bir süpürge ve bir maþrapada su getirdi. Önce hafiften suladý sokaðý ben sokaðýn baþ tarafýna gittim baþladým yeni türkümü söylemeye ‘‘ Küçelere su serpmiþem, yar gelende toz olmasýnnnn’‘ Aysel güldü, ben güldüm, sevmiþti yeni türkümü. Ben Zeynebi faytonlarla uðurluyordum.... Bu kez gerçekten....

***

‘‘Ay gede, men seni sevirem..... Eme sen birde küçelerde qarmon çalýb herlenmiyeceysen’‘ Aysel dayatmalara baþlamýþtý. Sonra qarmonu hiç çalmamamý istedi....Ben tavizin baþka tavizler doðurduðunu anlamýþtým o zaman ve sarsýlan otoritenin bir çöküþün baþlangýcý olduðunu. Yeni bir yerlerden baþlamalýydým, yeni bir baþlangýç.....

Annem çok sevinmiþti Aysel in bana qarmon çalmayý terk ettirdiðine / Ben bir zaman sonra Aysel i annemin ve komþu kadýnlarýn öðreterek bana qarmonu terk ettirdiðini öðrendiðimde iþ iþten çoktan geçmiþti./

Bir akþam yemeðinden sonra babamdan bir isteðim oldu ‘‘ Baba, bu yýl sýnýfý geçersem bana bir klarnet alýrmýsýn? ‘‘ Annem ‘‘ Yoxxx!!! ‘‘ diye çok sert bir tepki gösterdi ve devam etti ‘‘ Ay kiþi ele bir þey yapsan var ha seni heç affetmenem. Hem bu dünyede, hem o biri dünyede iki elim yaxanda olar.’‘
Hem Aysel klarnette sevmezmiþ.
Abim baðlamasýný bir daha hiç çýkarmadý odadan.
Babam bana bir tane tar alacaðýný söyledi buda kabul edilmedi, tercihini annemin isteðinden yana kullandý. Güzel, pekiyili bir karne karþýlýðýnda bir bisiklet sözü verdi....

***

O yýl pekiyilerle dolu bir karne getirdim.... Ama benim babam artýk yoktu, babamsýz geçen ilk yazýmdý....

Kýrlangýç hatýralarý VII - asivemavi36







NOT : Bazý kelimeler Kars diliyle yazýlmýþtýr orijinali bozulmasýn istedim. x harfi ð harfinin biraz daha bastýrýlmýþ , q harfi ise k ile g harfinin ortasýndaki bir sesi belirtmek için kullanýlýr.