Hayata dostça yaklaþýyorsanýz, dostlarýnýz vardýr; her daim zamaný birlikte deðerlendirdiðinizde mutluluk hissedeceðiniz dostlarýnýz. Genelde okul, asker, hac ve yolculuk arkadaþlarý, arkadaþlýðýn kavileþtiði dostluðu oluþturan unsurlardandýr.
Biz de dört yýldýr, kavi dostlarýmýzla bu unsuru kullananlardanýz. Üniversitede beraber okuduðumuz dostlarýmýzla bu yýl Balýkesir, Akçay, Altýnoluk, Assos, Ayvalýk, Sarýmsaklý (Küçükköy) ve Bursa’nýn tarihi ve turistik mekânlarýna seyrüsefer eyledik ki, bu mekânlar Marmara ile Ege’nin kesiþtiði, yeþil ile mavinin tablolardan daha güzel birliktelik seyrettiði, Anadolu ve Türk tarihine en görkemli eserlerin býrakýldýðý, havasýnýn yazýn sýcak günlerinde bile yaþanýlýr serinlikte olduðu mekânlardandýr.
Bu dost canlýsý mekânlarý, özele indirmeden bir kaç yazý ile deðerlendirmeyi uygun gördük ki, tatili düþünenler için bir rehberliðe vesile olsun. Ayrýca gidip görme imkâný olmayan beni âdemin ülkemizin deðiþik yöreleri ve kültürleri ile ilgili bilgileri olsun.
***
BALIKESÝR:
Þehirde ilk duraðýmýz Zaðnos Paþa Camii…
Dýþardan görkemli manzarasýný hayran hayran izledikten sonra caminin içine girip önce iki rekât tahýyyet’ül-mescit namazý kýlýyoruz. Bu esnada Kur’an Bülbülleri çocuklar, camii içinde koþuþmakta, gülüþmekte ve neþelerini paylaþmaktalar. Bu manzara karþýsýnda aklýmýza Mehmet Akif’in çocukluðunda, kendi ifadesiyle, Fatih Camii’ndeki haylazlýklarý geliyor, doðal olan budur demek ki, deyip fotoðraf makinesinin flaþýný caminin tarihte iz býrakan noktalarý üzerinde patlatýyoruz.
…
Balýkesir deyince aklýmýza Zaðnos Paþa ve Camisi gelmekte idi. Zira Zaðnos Paþa’nýn; Fatih’in Ýstanbul’u fethinde, Osmanlý ordusunun komuta kademesinin zirvesindeki isim olduðunu biliyorduk.
Zaðnos Paþa, Sultan II. Murat’ýn damadý, Fatih’in Hocasý ve kayýnpederidir.
Zaðnos Paþa’nýn ordunun baþýna geçmesini kýsaca izah edecek olursak:
Sultan II. Mehmet Han Hazretleri Konstantinopolis’i fethetmede kararlýdýr. Ancak ordunun baþýndaki Çandarlý Halil Paþa çeþitli gerekçelerle (Haçlý seferlerini Osmanlý’nýn üzerine çekme endiþesi, diðer fetihlere öncelik verip devletin ve ordunun kuvvetlenmesini saðlama durumu vs.) padiþahýn bu kararýna muhalefet etmektedir. Sultan Mehmet bu kararlýlýðýný Halil Paþa’ya:
“-Ya Ýstanbul beni alýr, ya da ben Ýstanbul’u” diyerek göstermiþ ve Çandarlý’nýn tavrýnýn devam etmesi üzerine, onu komuta kademesinden alarak yerine Zaðnos Paþa’yý getirmiþtir. Ordudaki bu taze kan deðiþiminin, Ýstanbul’un fethine katkýsý büyük olmuþtur.
Zaðnos Paþa daha sonra Balýkesir’in merkezine, kendi adýna tarihe þeref katan Zaðnos Paþa Camii’ni (1461) yaptýrmýþtýr. Cami ile yetinmeyen Paþa, Balýkesir’e bir hamam, imaret, çeþme, medrese, iki adet kuyu, 92 dükkândan oluþan bedesten yaptýrýp, sahip olduðu mülkleri de eserlerinin bakýmýna vakfetmiþ Osmanlý’nýn medar-ý iftihar eylediði paþalarýndandýr.
Paþa Camii olarak anýlan bu caminin önemine, tarih iki tane daha önemli not düþmüþtür. Bunlardan birisi milli þairimiz üstad Mehmet Akif Ersoy, Kurtuluþ Savaþý yýllarýnda halký, düþmana karþý cihada teþvik için Paþa Camii’nde heyecan atmosferinin yüksek olduðu vaazlar vermiþtir. Akif’in vaazlarý akabinde hemen tesirini göstermiþtir.
Ýkinci önemli olay ise devletimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, ünlü Balýkesir Hutbesini 7 Þubat 1923 tarihinde bu camide okumuþtur. Atatürk’ün hutbesinin hem Osmanlý Türkçesi ile hem de günümüz Türkçesi ile sadeleþtirilmiþ hali Paþa Cami’nin çýnar ve þadýrvan tarafýndan giriþ kýsmý olan duvarýn dýþýna çerçeve olarak asýlmýþtýr. Ýþte Atatürk’ün Zaðnos Paþa Camii’ndeki ünlü hutbesinin sadeleþtirilmiþ hâli:
“Ey millet, Allah biridir. Þâný büyüktür. Allah’ýn selameti, atîfeti ve hayrý üzerinize olsun. Peygamberimiz Efendimiz Hazretleri, Cenab-ý Hak tarafýndan insanlara din gerçeklerini bildirmeye memur ve resul olmuþtur. Anayasa, cümlemize malûmdur ki, þâný büyük olan Kur’an’daki emirlerdir. Ýnsanlarý geliþtirmiþ olan dinimiz akla, mantýða ve gerçeðe tamamen uygun düþmektedir. Eðer akla, mantýða ve gerçeðe uymamýþ olsaydý, bununla diðer tanrýsal tabiî kanunlar arasýnda tezat olmasý gerekirdi. Çünkü bütün kâinat kanunlarýný yapan Cenab-ý Hak’týr.
Arkadaþlar!
Peygamber Hazretleri çalýþmalarýnda iki yere, iki eve sahip bulunuyordu. Biri kendi evi, diðeri Allah’ýn evi idi. Milletin iþlerini Allah’ýn evinde yapardý. Hazreti Peygamberin izinden giderek bu dakikada milletimize, milletimizin hâl ve geleceðine ait hususlarý görüþmek amacý ile bu kutlu evde, Allah’ýn huzurunda bulunuyoruz. Beni buna mazhar edenler, Balýkesir’in dindar ve kahraman insanýdýr. Bundan dolayý çok memnunum. Bu vesile ile büyük bir sevaba nail olacaðýmý umuyorum.
Efendiler!
Camiler birbirimizin yüzüne bakmaksýzýn yatýp kalkmak için yapýlmamýþtýr. Camiler itaat ve ibadet ile birlikte din ve dünya için neler yapýlmak lazým geldiðini düþünmek, yani karþýlýklý danýþma ve görüþme için yapýlmýþtýr. Millet iþlerinde her ferdin zihni baþlý baþýna faaliyette bulunmak elzemdir. Ýþte biz de burada din ve dünya için neler düþündüðümüzü meydana koyalým. Ben yalnýz kendi düþüncemi söylemek istemiyorum. Milli emeller, milli irade yalnýz bir þahsýn düþünmesinden deðil, bütün millet fertlerinin arzularýnýn, emellerinin bileþiminden ibarettir.”
***
Zaðnos Paþa’nýn türbesi de caminin yanýndadýr. Ayrýca caminin bahçe düzenlemesinde çýnarýn, türbe ve mezarlarýn, þadýrvanlarýn ve güneþ saatinin uyumu estetik açýdan gözetilmiþtir.
Bu mekân insana ferahlýk ve huzur veriyor, hem gündüz hem de gece.
Selam ve muhabbetle.