DÝVAN EDEBÝYATININ EN GÜZEL ÞAÝRÝ

Fýtnat Haným(1831 – 1909) Divan edebiyatýnýn en önemli iki kadýn þairinden biridir. Annesi “Çerkes Haným” olarak bilinmektedir. Aslen Ordu/ Aybastý’lý olan, Trabzon Liva Kaymakamý Haznedar Ahmet Paþa, Kars tarafýnda katýldýðý bir savaþta ünlü bir Çerkes beyinin kýzý olan Sapcan hanýmý görür ve evlenir. Sapcan evlendikten sonra Emine adýný alýr. Osman bey (1824-1842) yýllarýnda Trabzon valisidir. Çerkes hanýmýn Ahmet Paþadan Fýtnat dahil dört çocuðu olur. Fýtnat küçük yaþta iken babasý Ahmet Paþa ölür. Emine (Sapcan) haným Ahmet Paþa’nýn ölümü(1938) üzerine kayný Osman Beyle evlenir. Aile içinden oluþan bilinmeyen bir nedenle, ayrýlýktan sonra Fýtnat Trabzon valisi Abdullah Paþanýn yanýnda yetiþir. Ýþte Abdullah Paþa Fýtnat’ýn yetiþmesinde büyük gayret gösterir. Fýtnat Ýstanbul’a getirilir: Zamanýn ünlü bilginlerinden dersler aldýrýlýr. Arap ve Acem dillerini öðrenir. Ýyi bir dini eðitim alýr. Hafýz divaný ve güzel yazý(hattatlýk) dersleri alýr. Trabzon’da Ethem Pertev Efendiden þiir dersleri alan Fýtnat Ýstanbul’da eðitimini böylece daha da geliþtirir.
Genç yaþýnda Ahmet Bey adýnda birisiyle evlenir.
Ancak bu evlilikten hiç memnun kalmaz. Kýsa bir süre sonra boþanýrlar. Bunun nedeni, Fýtnat’ýn çok güzel olmasýdýr. Kýskanç yaratýlýþlý olan ilk eþi onu okutmaktan ve þiir yazmaktan alýkoyar. Ýlk kocasý hakkýndaki þikayetini þairin bizzat dilinden dinleyen Süleyman Nazif Bey, þu þekilde anlatýr. “Ýlk zevcim beni o kadar kýskanýrdý ki güzel giyinmekten, þiir yazmaktan menederdi. Hatta kirpiklerimin uzunluðu gözlerime pek letâfet veriyor diye kirpiklerimi keserdi.Onun mumanaatiyle þiirde eski kuvvetim kalmadý.”
Süleyman Nazif bir baþka yazýsýnda:”Zeki olduðu kadar müstesna bir güzelliðe sahip bulunan Fýtnat hanýmýn ilk zevci pek kýskanç ve müsevves imiþ. Fýnat’ý þir yazmaktan, mütaleaden fýtri kabiliyetini boða boða öldürmüþ olduðunu haným teellümlerle söyledi.”
Fýtnat ikinci defa olarak Bahriye Nezareti mektupçusu Mehmet Ali Beyle evlenir. Fýtnat hanýmýn annesi ile, Çerkes olan Ahmet Mithat Efendi’nin Annesi( Nefise haným) kardeþdir. Ve Ahmet Mithat Efendi de bitiþik bir evde oturmaktadýr. Aralarýnda duygusal bir yakýnlaþma oluyor. En içten duygularýn düþüncelerini birbirlerine mektuplarla ifade ederler. .Bu mektuplar 40’lý yýllarda yayýnlanmýþtýr. Fýtnat hanýmýn bundan sonra ki bundan sonraki hayatý pek bilinmiyor.
Süleyman Nazif Bey, Bursa mektupcusu bulunduðu sýrada Fýtnat’ý Bursa’da gördüðü zaman, onun yaþýnýn altmýþý geçtiðini söyler. Bundan Fýtnat’ýn Bursa’da bulunduðu anlaþýlýyor. Bursa’ya ne için geldiði orada kimin yanýnda bulunduðunu Nazif Bey bildirmiyor. Sonrasý da pek bilinmiyor. Bilinen þu ki 1909 yýlýnda Ýstanbul’ da þair gözlerini kapýyor. Edirnekapý mezarlýðýna defnedilmiþtir.
Fýtnat’ýn divaný bulunduðu söylenmekte fakat nerede olduðu bilinmemektedir. Nesirleri de mevcuttur.
Fýtnat, þekil, zevk ve düþünüþ bakýmýndan bir divan þairidir. Meyden, sagerden, sevilenden, sözeden içli yazýlarýyla aþký feryatlaþtýran, lirik þiirleriyle klasik ekola baðlý bulun Fýtnat; ilhamýndan özveride bulunmamak düþüncesiyle aruz kalýplarýna uymak istemiþ bu yüzden imale ve zihaflardan kurtulamamýþtýr. Yazýlarý anlatým bakýmýndan oldukça aðdalýdýr. Divan diliyle konuþmuþ onlar gibi yazmýþ, divan þairleri gibi aydýn kiþilerin zevkini gözetmiþtir. Fitnatýn önemi; þekilde deðil, özdedir. Kimi yadýrganan sözler bir olgunluk, bir varlýk gösterir onda. Fýtnat’ý yükselten de bu özelliðidir.

Ýþte bir gazeli:

Çoktan beri üftâde – vü-dilhûn imiþim ben
Mihnezede hasretkeþ-ü-mahzûn imiþim ben
Bilmez özüm olduðunu beste-i turren
Sevdâ-yi- muhabbet ile mecnûn imiþim ben
Zanneyler idim kendimi âzâde- i- aþkýn
Efsûs bu endiþe mâbun imiþim ben
Mir’at-i hayâlinde imiþ peyker-i- hüsnün
Ol gamzeden efsânevü efsûn imiþim ben
Ummazdým ol âfet beni yâd eyleiðim hiç
(FITNAT) bu elemden hele memnun imiþim ben

Baþka bir þiiri þöyle:

Her yerde senin sûye sýfat hemdemin olsam
Kalbeleseler sâna beni müdgâmin olsam
Bilsem kimedir meyl-i nihâni-i derunun
Girsem yüreðin içine hep mahremin olsam
Kahî rûhýný, kâh bunâ- gûþunu öpsem
Avihte-i zülfi hâm ender hâmýn olsam
Gârk eyler idim karta-i nâcize vücudum
Gülberk-i cemâlinde senin þebnemin olsam.